Lögmannablaðið - 2018, Blaðsíða 13

LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 03/18 13
YFIRLÝSING KVENNA INNAN RÉTTARVÖRSLUKERFISINS:
MÁLAST UPP MYND AF SAMFÉLAGI
SMÁNUNAR, ÁREITI OG NIÐURLÆGINGAR
Í desember sl. sendu konur innan réttarvörslukerfisins
frá sér sameiginlega yfirlýsingu þar sem fram kom að
kven fyrirlitning, kynbundið og kynferðislegt áreiti væri
vandamál í öllum lögum samfélagsins, einnig innan rétt­
arvörslukerfisins. Konurnar kröfðust þess að vinna gegn
kynbundnu ofbeldi og áreiti yrði sett í forgang og að allir
vinnuveitendur tækju ábyrgð á að uppræta vandamálið:
„Fyrir okkur öllum er að málast upp mynd af samfélagi
þar sem konur, sem verða fyrir kynbundnu ofbeldi, áreiti,
niðurlægingu og smánun, eru ekki í fámennum jaðarhópi
heldur úr öllum kimum þjóðfélagsins. Fyrir okkur birtist
sá veruleiki að það heyri ekki til undantekninga að konur
verði fyrir einhverskonar áreiti, ofbeldi eða smættun á
lífsleiðinni. Þvert á móti virðist þetta vera upplifun flestra
kvenna á einhverjum tímapunkti, í námi, á vinnumarkaði
eða í einkalífi, sem jafnvel hefur ógnað bæði félagslegu og
fjárhagslegu öryggi þeirra. Sögur kvennanna eru allt frá
því að vera hæðnislegar athugasemdir um klæðaburð, útlit
og vitsmuni til þess að vera ofbeldi í sinni verstu mynd.“
Einnig segir að gefa þurfti umræðunni tíma og svigrúm
til að gerjast án þess að fara í vörn eða sókn. Engu verði
breytt nema ef vandinn er viðurkenndur: „Tilgangur um­
ræðunnar er að leyfa þessu öllu að koma upp á yfirborðið
þannig að við horfum á það, sjáum hegðunina fyrir það sem
hún er og finnum leiðir til að breyta þessari menningu.“
Með yfirlýsingunni fylgdu 45 sögur sem lýsa ýmis kyn­
bundnu ofbeldi eða jafnvel grófri kynferðislegri áreitni.
Hér koma nokkur dæmi um kynbundna mismunun og
kynferðislega áreitni úr sögum kvennanna.
Kynbundið áreiti/ofbeldi
˜ Flestar konurnar þekktu vel þegar látið var sem þær væru
ekki á staðnum, orð þeirra hunsuð, komið með óviðeigandi
athugasemdir, t.d. um útlit og klæðaburð, eða þær kallaðar
„vinan“ og „elskan“ á fundum af karlkollegum til að
smækka þær.
˜ Einn þriggja verjenda í máli fyrir alþjóðlegum dómstóli, og
eina konan í teyminu, fékk lægstu verjendalaunin. Skýring
dómara var að hún væri kona.
˜ Yfirmaður var óviðeigandi við konur, segjandi þeim
niður lægjandi brandara og var með athugasemdir varðandi
útlit þeirra. Lét að því liggja í kaffistofu að ungur lögfræð-
ingur sem sótti um framhald á starfi sínu væri hans viðfang.
˜ Háttsettur lögfræðingur talaði kerfisbundið um konur sem
„tæfur“.
˜ Lögmaður í málflutningi beindi glottandi athygli réttarins að
útliti saksóknara sem var barnshafandi.
˜ Á lögfræðiráðstefnu voru hugmyndir lögfræðings, konu,
„feðraðar“ öðrum þar til einn ráðstefnugesta, sem naut
virðingar, spurði þá sem þetta gerðu af hverju.
˜ Laganemi í kúrsus fékk lægri laun en karlkyns samstarfs-
maður þrátt fyrir meiri starfsreynslu og hærri einkunnir.
Kynferðislegt áreiti/ofbeldi
˜ Lögfræðingur heilsaði kvenkyns kollega með því að spyrja
„Hvernig ertu í henni?“
˜ Eigendur lögmannsstofu kröfðu laganema í kúrsus svara við
því hverjum „þær vildu helst ríða“ á stofunni.
˜ Yfirmaður hjá ríkisstofnun króaði ungan lögfræðing af úti í
horni og greip um klofið á henni. Sagði síðan yfir hóp að
hún væri kynköld eða lesbísk af því að hún vildi hann ekki.
˜ Kynferðislegt áreiti skipuleggjanda lögfræðiráðstefnu við
einn fyrirlesarann svo að aðrir þurftu að grípa inn í.
˜ Samstarfsmaður áreitti ungan lögmann stöðugt, stakk m.a.
tungunni í eyrað á henni og greip um brjóstin fyrir framan
samstarfsfélaga. Allt undir þeim formerkjum að þetta væri
„djók“. Hún fékk nóg þegar hann skellti henni á skrifborð
og ætlaðist til þess að hún svæfi hjá sér. Hún kvartaði við
yfirmann, sem var kona, og var nokkru seinna sagt upp
störfum.
˜ Áreitni lögmanns við kollega gekk svo langt að
samstarfsmenn hennar gættu þess að gefa honum ekki
samband við hana ef hann kom eða hringdi á skrifstofuna.
Auk þessara dæma voru margar sögur frá þeim tíma að konurnar
voru í laganámi og eins sögur úr lögreglunni þar sem kynferðisleg
áreitni og kynbundin mismunun var daglegt brauð.