Bæjarins besta - 03.03.1993, Qupperneq 6

6
BÆJARINS BESTA • Miðvikudagur 3. mars 1993
Hvað gerðjst á íslandi fyrir 30 árum?
Fréttapunktur
frá árinu 1963
* Þann 14. nóvember 1963 kl, 07.15. komu skipverjar á
vb. Isleifi auga á neðansjávargos um þrjár sjómílur vestur
af Geirfuglaskeri. Samkvæmt mælingum sem gerðar voru
á þessum slóðum kom í ljós aó gos var á 65 faðma dýpi á
Hraununum og stóð gosmökkurinn um 6 km. í loft upp.
Myndast hafði á botninum allt að 800 metra löng sprunga
og þeytti hún upp hrauni á tveimur stöðum. Tveimur
dögum síóar tók að myndast lítil eyja. Sást í barm eyjarinnar
eóagígsins af varðskipinu Albert, og var barmurinn hæstur
að norðanverðu, 8 metra hár, Margar hugmyndir komu
upp um nafn á eyjuna s.s. Hóllinn, Oley, Hólsey, Kokksey
og Gosey en henni var síðar gefió nafnió Surtsey.
* Þann 9. apríl lenti varðskipið Oðinn í eltingarieik við
breskan landhelgisbrjót sem var að ólöglegum veiðum
innan fiskveiðimarkanna undan Skeiðarárósum. Togara-
menn hjuggu á vörpuna þegarþeir urðu varðskipsins varir,
sigldu til hafs og stöðvuðu ekki þrátt fyrir aðvörunarskot
frá varðskipinu. I eitt skiptið þegar varðskipið gerði
tilraun til að sigla upp að togaranum sem bar nat'nið
Millwood og var frá Aberdeen, sigldi hann á varðskipið,
en skemmdirurðuekki verulegar. BreskaherskípÍðPalliser
kom síðan togaranum til aðstoðar og kom honum undan
varðskipinu.
’ Þann 6. október samaár var greint fráþví að í laut einni
við Dýrafjörð yxu krækiber, sem væru að því leytinu
frábrugðin öðrum krækiberjum, að þau væri hvít að lit.
Ingólfur Davíósson grasafræðingur sagði í blaðaviðtali á
þessum tíma, að þetta fyrirbrigði væri sama eðlis og þegar
fyrir koma í náttúrunni hvítir hrafnar eða hvítt blágresi.
Vex þannig upp á mjög afmörkuðu svæði lyng af hvítum
berjum og verða berin hvít. Þá segir að hér á landi finnist
slík lyng á fjórum stöðum - í Hjarðardal í Dýrafirði, í
Flatartungu í Skagafirði, á einum stað á Austurlandi og
öðrum fyrir austan Hellisheiði.
* Þann 15 apríl fórst síðan Hrímfaxi, Viscount-flugvél
Flugfélags Islands í aðflugi að Fomebuflugvelli hjá Osló
og fórust allir, sem í vélinni voru eða 12 manns. - 5 manna
áhöfn og 7 farþegar. Flugvélin var að koma frá Kaup-
imannahöfn og var á leið ti 1 Reykjavíkur með viðkomu í
Osló og Bergen. Meðal þeirra sem fórust var leikkonan
góðkunna, Anna Borg.
* Þann 25. júní var greint frá því að fjórir Isfirðingar
hefðu nokkrum dögum fyrr fellt bjamdýr í Homvík, er þeir
voru þar við eggjatöku. Mennirnir voru nýlega komnir í
Iand, er þeir veittu athygli dýri rétt utan við Hombæinn.
Héldu þeir í fyrstu að þar færi hrútur en sáu brátt að þama
var ísbjörn á ferð. Mennirnir sögðu í viðtali við blöð á
þessum tíma að björninn hefði farið sér að engu óðslega
en þeir komist 1 mikinn veiðihug, og björninn hafði ekki
orðið þeirra var fyrr en í þann mund sem þeir hleyptu af úr
byssum sínum. Dýrið féll þegar. Reyndist þetta vera birna,
um 500 kg. á þyngd og um 2.40 metrar á lengd. ís-
firðingamir flógu strax björninn, grófu kjötið í fönn nema
hvað þcir steiktu séreinn kjötbita. Þótti þeim hann bragðast
vel, vera einna líkastan nautakjöti. Einnig átu þeir hjartað.
Þegar til Isafjarðar kom urðu ýmsir til að fá hjá þeim
félögum kjðtbita til að smakka en kjötió þótti bragðast
misjafnlega.
* Þann 20. febrúar er greint frá því að sjaldgæfur hiarta-
úppskurður hafi verið gerðúr á íslenskum manni, Herði
Gestssyni í héraðssjúkrahúsinu í Arósum í Danmörku.
Uppskurðurinn var í því fólgínn að leiðslur frá litlu
rafmagnstæki voru saumaðar við hjartað og stjórnaði
tækið upp frá því hjartaslögum. Var þetta í fyrsta skipti
sem slíkur uppskurður var gerður á Islendingi. Læknirinn
sem framkvæmdi uppskurðinn þennan var einnig íslenskur,
Hans Svane, sonur Svane lyfsala á Isafirði.
* Þann 26. ágúst er sagt frá þeim óvenjulega atburði er
hákarl réðst á humarbát. Þegar Hafbjörg NK fráHornafirði
sem stundaði humarveiðar var að enda við að draga inn
trollió, kom mjög harður hnykkur á bátinn og hélt skip-
stjórinn í fyrstu; að annar bátur hefði siglt á hann. Raunin
var önnur, því að í ljós kom að stór og mikil skepna hafði
hlaupið á upp á bátinn og m.a. brotið rekkverkið. Gátu
skipverjar ekki greint annað en þarna hefði verið hákarl á
ferð. Gerðist þetta allt meö leifturhraöa og fór hákarlinn
út af hinni hiið bátsins.
Bolungarvík 31. janúar 1963:
Leyndardómurinn um kynj
í Öldinni okkar segir svo
Um leyndardóminn um kynja-
þorskinn:
31.01.1963. í nótt bar svo
til, að báturinn Heiðrún frá
Bolungarvík fékk í afla sínum
þorsk með þremur augum.
Var þorskurinn allvænn, 80
sm. langur. Þriðja augað var
milli hinna venjulegu tveggja.
Varð það þó allfrábrugðið
og líkast selsauga. Þorskurinn
hefur verið frystur í heilu lagi
og verður sendur Náttúru-
gripasafninu.
13.02.1963. Fyrir nokkru
birtu blöðin fréttir um að
veiðst hefði þríeygður
þorskur, og stóð til að senda
hann Náttúrugripasafninu.
Aldrei varð þó þorskurinn svo
frægur, því að áður en til
þess kom Ijóstraði einn skip-
verja á Heiðrúnu því upp aö
þetta væri grikkur einn. Hafði
hann tekið auga úr steinbít,
gert smárauf á þorskhausinn
milli augnannaog þrætt stein-
bítsaugað þar í. Sjómaðurinn
hafði heyrt að þetta hefur
áður verið gert og vildi sann-
reyna hvort unnt væri að
blekkja á þennan hátt þaul-
vana og glögga fiskimenn,
sem umgengist höfðu fisk alla
ævi, með svo einfaldri brellu.
Varð hann ekki fyrir neinum
vonbrigðum aö því leyti
Bolungarvík 3. mars 1993:
„Hann er með þrjú augu,
hann er með þrjú augu!((
Einn skipverjanna á Heið-
rúnu og sá sem hafði sig
kannski einna mest frammi
við að viðhalda leyndar-
dóminum umþríeygðaþorsk-
inn er Guðmundur Halldórs-
son skipstjóri í Bolungarvík.
Gvendur Golli eins og hann er
kallaður, var stýrimaður á
Heiðrúnu þegar „þríeygði”
þorskurinn vakti þjóðarat-
hygli. Guðmundur tók því
ljúfmannlega þegar blaðið
bað hann að rifja atburðinn
upp fyrir lesendur BB.
„Það var Páll Vilhjálms-
son sem var vélstjóri á Heið-
rúnu á þessum tíma og fórst
síðan með Heiðrúnu II sem
framkvæmdi þennan verknað.
Hann skar með rakvélablaói
upp í grópina í þorskmunn-
inum og renndi auganu undir
skinnið og opnaði svo aftur
fyrir augað með rakvéla-
blaði, þannig að það virtist
eins og að augað væri gróið
í þorskinn. Þannig var ómögu-
legt að sjá að um gabb væri
að ræða. Minn hlutur í þessu
máli var sá að ég kom þessu á
framfæri. Fyrst átti þetta bara
að vera til að gantast með
um borð og verkið var svo
vel unnið að ég var eiginlega
fyrsti maðurinn sem var
plataður á þessu enda sá ég
ekkert athugavert við fiskinn
annað en að hann var þrí-
eygður. En ég fattaði svo
hverskyns var því að skips-
félagar mínir gátu ekki haldið
í sér hlátrinum.
Eg bað því skipsfélaga
mína um að fara með fiskinn
í land og vildi ég fá að stjórna
verkinu. Fyrst þeim tókst að
gabba mig taldi ég víst að
það væri hægt að gabba þá í
Iandi. Þegar viðkomum í land
kemur að röskur bílstjóri sem
tók alltaf lóðirnar fyrir okkur.
Þetta var Armann Leifsson
sem nú rekur flutningafyrir-
tæki hér á staðnum. Þegar ég
sé hann koma hugsa ég mér
gott til glóðarinnar og ákvað
að láta hann koma þessu óaf-
vitandi á framfæri. Eg pakkaði
því fiskinum inn og læt hann
aftur í rennu og kalla síðan á
Ármann. Eg segi við hann að
• Guðimmdur Halldórsson.
ég hafi aldrei séð svona fyrr
og nefndi ekkert meira og það
æsti upp forvitnina í Ármanni
sem sagði strax: Hvað er það,
hvað er það?
Ég sagðist ekkert segja neitt
til um það, hann yrði bara að
sjá það með eigin augum.
Hann fer og skoðar þorskinn
og kemur síðan til baka hálf-
stamandi: Hann er með þrjú
augu, hann er meó þrjú augu.
Síðan segir Ármann: Það væri
gaman að sýna Ingimundi
kennara hann, en þess má geta
að Ingimundur var mikill á-
hugamaður um náttúruna og
allt sem kom frá henni. Ár-
mann sem hafði verið voða-
lega ódæll í skóla og átti í
útistöðum viö Ingimund,
tekur fiskinn og fer til Ingi-
mundar. Þar var honum hent
út því Ingimundur taldi að
hann væri að gera at í sér. Þá
fauk í Ármann og fer hann því
niður í vigtahús til Halldórs
og þaðan hringja þeir í blaða-
menn.
Þeir þyrptust síðan til
Bolungarvíkur til að sjá
þennan furðufisk og vakti
hann strax þjóðarathygli. Haft
hafði verið samband við Há-
skólann og þar kom strax
beiðni um að frysta fiskinn.
Áætlað var að flugvél kæmi
sérstaklega hingað vestur til
þess að sækja fiskinn en
ekkert varð af því, því að
einn skipverja okkar hafói
kjaftað þessu í slægjarana sem
aftur á móti tróðu öðru auga
í annan þorskhaus og hengdu
ásnerilinnhjáGuðmundi Páli
Einarssyni. Það var náttúru-
lega illa gert en nóg til að
glepja Gumma sem varð
blóðillur.
I framhaldi af því fóru að
vakna grunsemdir um það
væri einhver maðkur í mys-
unni og erþá læknirinn sóttur.
Hann sagði strax að þetta
væri sjáandi auga en eina
leiðin til þess að sjá hvort
brögð væru í tafli, væri að
ýta auganu til. Það var hins
vegar ekki hægt vegna þess
að fiskurinn var freðinn.
Þegar við komum í land úr
næsta róðri var ég tekinn fyrir
sem stýrimaður og spurður
út í þorskinn. Ég varðist allra
frétta en menn fengu söguna
síðan upp úr Jóni Eggert Sig-
urgeirssyni sem var skipstjóri
á Heiðrúnu. Nokkrir bæjar-
búar voru óánægðir með
þetta sprell okkar en flestir
tóku þessu vel. Einar Guð-
finnsson frændi minn og
stofnandi Einars Guðfinns-
sonar hf. var einn þeirra sem
tók þessu létt. Þegar at-
burðurinn átti sér stað var
hann staddur í Hvcragerði en
þegar hann kemur til Bol-
ungarvíkurkcmurhann til mín
og segir: Þið eruð nú meiri
helvítis aumingjarnir. Þió
hefðuð átt að láta vísinda-
mennina í Háskólanum
sprcyta sig á þessu því þeir
hafa ekkert annað að gera.
Hann vildi að við fylgdum
þessu eftir.
Það urðu engir eftirmálar
af þessu sprelli okkar. Menn
gerðu almennt grín af þessu
og Svavar Gests tók þetta upp
í skemmtiþætti sínum. Eftir
þetta fóru menn að spá í
hlutina og þá sáum við hvað
feil við geróum. Þannig var
að við fengum oft línu upp
sem aðrir bátar áttu og það
réttasta sem við hefðum
getað gert var að hengja
fiskinn á einhvern krók hjá
öðrum og láta aðra áhöfn
koma með fiskinn í land. Við
sáum mikið eftir því” sagði
Guðmundur Halldórsson í
samtali við blaðið.