Bæjarins besta - 22.12.1996, Blaðsíða 14

sjálfur, sem mest var sagður
vilja nýtt hús, þjónar núna í
einni elstu kirkju landsins,“
segir hann og brosir út að
eyrum. „Svo það var nú ekki
bara það að presturinn vildi
nýja kirkju.“
Viðurstyggð eyðilegg-
ingarinnar blasti við
- Hvemig tilfinning var það
fyrir prest að sjá þessa gömlu
kirkju fara svona?
„Það var bara skelfilegt. Ég
var í sumarbústað mínum inn
við Svarfhól í Alftafirði og var
vakinn upp af bóndanum. Ég
skildi ekki það sem hann var
að reyna að segja mér. Alla
leiðina út í Arnarnes var ég að
vona að þetta væri eitthvert
minniháttar mál. En þegar ég
kom fyrir nesið sá ég að svo
var ekki því ég sá reykjar-
slæðunaliggjayfirbænum. Svo
varð ég aftur vonbetri þegar ég
sá kirkjuna sjálfa því hún stóð
ennþá og var í sínum litum. Ég
gleymi aldrei þeim hryllingi,
sem greip mig, þegar ég kom
inn í kirkjuhúsið. Ég hef einu
sinni áður komið inn í nýbrunn-
ið hús þar sem fjölskylda hafði
farist og allur sá hryllingur elti
mig inn í kirkjuna. Eyðilegg-
ingin var svo viðurstyggileg."
Heyrði óm af
vitlausum sögum
Nú er kannski komið að því
að ræða það mál sem ætla mætti
að hafi brunnið á séra Jakobi
Hjálmarssyni alla tíð síðan
kirkjubruninn varð á Isafirði.
Prestur ríður sjálfur á vaðið
með það og segir varfærnis-
lega: „Ég heyrði óm af sögum.
Sögum. sem mér fundust svo
vitlausar að ég gat ekki einu
sinni látið þær særa mig.“
- Það hlýtur samt að hafa
magnað upp einhvers konar
tilfinningar innra með þér?
„Eg trúi ekki að nokkur
heilvita maður hafi tekið undir
slíkan söguburð af neinni
alvöru. Mér kemur það ekki í
hug. Það hafa kannski ein-
hverjir asnar sagt þetta í
ábyrgðarlausum gárungshætti:
„Að presturinn hafi kveikt í
kirkjunni sinni sjálfur.“ Þetta
særði mig ekki einu sinni. Það
var svo vitlaust. Ekki það
atriði. Það gerði hins vegar
ýmislegt annað, sem síðar kom,
þar sem mér voru lögð orð í
munn og ætlaðar skoðanir sem
éghafði ekki. Ég reyndi, íþessu
máli, að gæta mín sem best,
lengst af, að gefa ekki upp það
sem mér fannst varðandi
kirkjudeilurnar. Það var ekki
ég sem sagði: „Nú ætlum við
að byggja nýja kirkju." Aðrir
urðu til þess.“
- Hvað vildirðu í raun og
veru á þessum tíma?
„Við vorum mikið búin að
ræða það áður en kirkjan brann,
að þetta málefni, sem var að
byggja nýja kirkju, sem hafði
nánast verið vakandi alla
öldina, næði fram að ganga.
Staður eins og Siglufjörður
fékk teikningu af nýrri kirkju
frá sama arkitekti um 1930 og
Siglfirðingar létu verða af því
að byggja sfna kirkju. En
ísfirðingar höfðu ekki tækifæri
til þess. Þeir fengu, á mismun-
andi tímum, þrjár teikningar,
sem stóðu frammi á áberandi
stöðum svo fólk aæti skoðað
Á ísafirði þróuðust áhugamálin. Lagt af stað á skíði með Daníe/ og Óskari.
í Hnífsdalskapellu með
Guðrúnu Eyþórsdóttur heitinni.
þær, og stunduðu það af mikilli
eljusemi að safna fé til bygg-
ingar á nýrri kirkju. Ég fann
manna best hve ófullnægjandi
gamla kirkjan var fyrir þetta
mikla starf og allir hljóta að
sjá núna hvað kreppti að
starfseminni. Sú hugmynd,
sem mér leist best á, var að
byggja nýja kirkju á gamla
bæjarhólnum. Þarhafði Guðjón
Samúelsson ætlað henni stað
þar sem hún átti að vera hluti
af miðbæjartorgi ásamt gamla
sjúkrahúsinu. Maður gat séð
fyrir sér að með tíð og tíma
myndi kirkjugarðurinn missa
þann svip sem hann hefur núna,
og meira rými myndaðist í
kringum kirkjuna. Þetta var
það sem ég hefði helst viljað.
En ég fann hins vegar að
fastheldni við gömlu kirkjuna
varmikil. Vegnaþess varfarið
út í það að kaupa fasteignir í
Sólgötunni til að byrja að
byggjaeitthvað sem líkist þeirri
kirkju sem stendur þar í dag.
Byggja safnaðarheimilishlut-
ann, sem þar er núna, og leyfa
þessu að gerast í rólegheit-
unum. Þá gat maður sér fyrir
sérað gamla kirkjan hefði verið
færð, jafnvel inn í fjörð eða þá
hreinlega rifin eins og nú hefur
verið gert.
Svona mál eiga að
fara til almennrar
atkvæðagreiðslu!
Þegar kirkjan brann litu
menn þannig á að núna væru
þeir ekki bundnir af neinu.
Kirkjan var úr sögunni og þá
fóru menn að velta fyrir sér
alveg nýjum stöðum. Arkitekt-
inn benti t.d. á þennan stað
fyrir framan sjúkrahúsið. Sú
ákvörðun kom eftir mjög
eðlilegum leiðum. Mér hefur
síðar orðið ljóst að það verður
ekki tekin endanleg ákvörðun í
svona málefni öðruvísi en að
það fari til almennrar atkvæða-
greiðslu í sókninni. Þetta er
það mikið mál.
Að vísu hefur verið bent á
aðferðir til að nálgast lausnir á
svona flóknum deilumálum.
Við hugleiddum þær en höfð-
um síðan ekld kjark til að beita
svo róttækum aðgerðum. Búa
til nokkrar lausnir og láta menn
raða þeim niður eftir ákveðnu
punktakerfi. Með þessu móti á
sú lausn, sem flestir geta sætt
sig við, að nást fram. Þessi
aðferð tekur að vísu ekki á því
að þegar svona er farið að
hlutunum geta ákveðnir val-
kostir útilokað hvern annan,
að minnsta kosti í hugum þeirra
sem eiga að greiða atkvæði.“
- Eftir að hafa lent í svona
deilum sjálfur og litið á slæm
dæmi um deilur af öðrum toga,
eins og t.d. í Langholtssókn,
hvað finnst þér þá sjálfum? A
fólkið að fá að ráða í svona
málum. Er rétt að söfnuðurinn
ráði ferðinni?
„Auðvitað er það rétt. Söfn-
uðurinn er sú félagseining sem
ber ábyrgð á þessu. Kennivald
kirkjunnar í gegnum biskupinn
og prestinn getur bent á ákveðin
kenningarleg atriði sem verður
að gæta. Hitt er annað mál að
auðvitað getur komið upp sú
staða, í ákveðnum málum, að
kirkjuþing þjóðkirkjunnar
ákveði að viðurkenna ekki
þennan söfnuð sem hluta af
þjóðkirkjunni ákveði hann að
skera sig alvarlega úr.“
Erfitt fyrir söfnuði
að losa sig við presta
Þegar svona deilumál koma
upp eru alltaf ákveðnar norna-
veiðar í gangi á báða bóga og
auðvitað erfitt að eiga við það
í sjálfu sér.
„Hluti vandans er að þær
aðferðir, sem notaðar eru við
lausn deilumála núna, njóta
ekki stuðnings af tíðarandan-
um. Hversu mikið við eigum
að eltast við hann er náttúrlega
spurning. Staða prestsins hjá
söfnuðinum er bundin af
kirkjusamfélaginu í heild.
Presturinn kemur inn í söfn-
uðinn á vegum íslensku þjóð-
kirkjunnar. Til þess að söfn-
uðurinn geti verið í lífrænu
sambandi við þjóðkirkjuna þarf
hann að geta notað prest sent
nýtur viðurkenningar kirkj-
unnarsem heildar. Prestvígslan
er tákn um þessa viðurkenn-
ingu. Þess vegna er svo erfitt
fyrir söfnuðinn, eftir að hann
hefureinu sinni tekið við presti,
að losa sig við hann aftur. Því
presturinn má ekki eiga sitt
undir söfnuðinum því þá þarf
hann að segja það sem fólkið
vill að hann segi og það er ekki
alltaf víst að það sé fagnaðar-
erindið."
Þú verður ákveðinn mið-
punktur í deilunum á Isafirðí.
„Nei, ég vil ekki líta á mig
sem miðpunkt í þeim deilum.
Ég var ekki talsmaður eins né
neins. Hins vegar settu margir
fókusinn á mig.“
Heppilegt fyrir báða
aðila að haon fór
- Urðu þessar deilur til þess
að þú ákvaðst að fara frá
Isafirði?
„Samkvæmt framansögðu
fannst mér að það væri ákaflega
hollt fyrir okkur öll að ég færi.
Ég var svo sem farinn að hugsa
mér til hreyfings áður en þessi
mál komu upp en fannst ótækt
að hugsa frekar um það á
meðan þetta stóð yfir. En árið
1989 var málið komið í þann
farveg sem síðan varð ákveðin
lausn, þó að ekki væri svo sem
allt búið þá. Ég held reyndar
að það hafi verið heppilegt fyrir
báða aðila að ég færi í burtu á
þessum tíma. Ég hefði áreið-
anlega ekki farið strax hefði
málið gengið ljúflega fyrir sig.
Þá hefði verið eðlilegast að ég
yrði áfram og ég hefði haft
mikla ánægju af þvf að taka
þátt í uppbyggingarstarfinu
með ísfirðingum. En af því að
það urðu úr þessu deilur þá
held ég að hollt Itafi verið fyrir
mig að komast frá þessu og
fyrir söfnuðinn að geta farið
að takast á við þessi mál.
Auðvitað skemmist ímynd
prestsins í svona deilum og ég
varð gagnminni prestur á
þessum stað eftir þetta.“
- Voru mikil umskipti fyrir
þig að koma suður?
„Já, það er óhætt að segja
það. Ég kom að ákaflega
gróinni stofnun sem er dóm-
kirkjan í Reykjavík. Hér eru
hjólin vel smurð og allt gengur
vel. Það er mikið um að vera í
kirkjunni. Þar hitti ég líka ýmsa
góða menn fyrir, m.a. ísfirð-
inginn Andrés Olafsson, sem
hefur verið kirkjuvörður í
Dómkirkjunni á annan áratug,
en var áður prestur á Hólmavík.
Hann er eiginlega sá hluti í
þessu sigurverki sem ræður
ganghraðanum því að hann
stillir þessu öllu saman upp og
sér um að þættirnir rekist ekki
á hvern annan í þessari starf-
semi. í starfi Dómkirkjunnar
er hefðin ákaflega rík og það
var heilmikið starf að koma
sér inn í það allt saman. Síðan
fannst mér mikilvægt að fá að
vera sá sem breytti dálítið
siglingalaginu á þessu öllu til
að Dómkirkjan gæti mætt
samtímanum betur. Kirkjan
verður nefnilega að taka á
vandamálum líðandi stundar.
Á þessum stað eru ákaflega
ríkar andstæður. Annars vegar
glæsilegustu kirkjuathafnir
landsins, eins og forsetainn-
setning og messur um hátíðar.
En svo þrífst einnig, kringum
múra Dómkirkjunnar, eitthvert
ömurlegasta líf sem fyrirfinnst
í þessu landi. Allt í kringum
kirkjuna eru hús fyrir heimilis-
leysingja og þarna í kring er
sollurinn hvað mestur. Það
felur í sér mikla áskorun fyrir
prest. Mér finnst gaman að því
að ég finn mig vel í hvoru-
tveggja, að rigsa þarna inn í
fínum skrúða og syngja hátíð-
lega messu og síðan að reyna
að finna einhverja glóru með
ráðleysingjum, fólki sem sér
engin ráð fyrir sér og á við
margvísleg vandamál að
stríða.“
Fíkniefni leiöa fólk ót
í hina öfgafyllstu eymd
- Nú hefur þú sjálfur átt við
vandamál að stríða sem tengist
þínum nánustu?
„Já, það er nefnilega það.
Vandamálin eru ekki alltaf
vandamál einhverra annarra.
Stundum er maður að ávarpa í
einhverjum öðrum vandamál
sem kemur síðan upp í manns
eigin fjölskyldu. Oregla eða
fíkn í vímuefni leiðir fólk út í
hina öfgafyllstu eymd. Þetta
er leið sem liggur í gegnum
sakleysislegt drykkjuraus og
allt út í það að vera búinn að
tapa heiðri og heilsu. Fólk er
einhvers staðar að ferðast á
þessari leið í ótölulega miklum
fjölda. Það er varla nokkur
fjölskylda sem ekki þekkir af
einhverri raun svona vanda.
Eins og við Auður erum tilbúin
að hrósa okkur af honum
Daníel, syni okkar, sem hefur
staðið sig mjög vel á skíðunum
og honum Oskari sem lifir
heilbrigðu og reglusömu lífi
með sinni litlu fjölskyldu, þá
verðum við auðvitað að kannast
við það að hann Þórir okkar
hefur ekki fundið heppilegt
göngulag í lífinu. Við Auður
höfum löngum ásakað sjálf
okkur fyrir að hafa á einhvern
hátt brugðist. En síðan höfum
við látið okkur lærast að við
brugðumst hinum svo sem líka
en það gerði bara ekkert til.
Þeir fundu sjálfir tökin á
lífinu."
Sumir hafa slæma
forgjöf í lífinu
Þar kemur kannski þetta
gamla fram að mennirnir eru
jafn misjafnir og þeir eru
margir.
„Já, og maður sér Iíka að sumir
hafa slæma forgjöf í Iífinu og
hafa hneigðir og upplag sem er
ekkert auðvelt að hafa í vöggu-
gjöf. Það virðist nú hafa verið
raunin með Þóri blessaðan.
Samt er hann rífandi duglegur
maður, skemmtilegur félagi og
vonglöð persóna sem hefur
dreymt sína drauma um lífið
eins og aðrir. En í lífí hans eru
eitihver öfl að verki, sem eru
honum yfirsterkari sem per-
14 SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 1996