Gisp! - 01.12.1995, Side 21

Og að lokum...
Sögu menningarinnar mætti skoða sem sögu mismun-
andi tjáningarforma sem að mestu leyti eru að tjá sama
innihaldið aftur og aftur í ótölulegum fjölda formbrigða.
Það er því merkilegt hve oft það gerist að nýjum
tjáningarformum er vísvitandi tekið með fálæti og þau
einungis talin stundarfyrirbrigði og því ekki vert að veita
þeim athygli. Síðustu 100-150 ár hefur þróun tækninnar
verið að ýmsu leiti bakhjarl margra nýrra tjáningarforma
og nægir þar að nefna Ijósmyndun, kvikmyndagerð,
húðflúr, útvarpsleikrit, teiknimyndir, rokktónlist og
framhalds-sjónvarpsmyndir. í dag er fjöldi nýrra
tjáningarforma að koma fram og verður spennandi að sjá
hvaða örlög bíða þeirra í lagskiptingu menningarinnar.
Hér er um að ræða form eins og tónlistarmyndbönd,
tölvuleiki, gagnvirkan sýndarveruleika og tölvugrafík
Cþess er nú öruggleg ekki langt að bíða að gerð verði
kvikmynd í fullri lengd sem að öllu leyti er unnin stafrænt,
auðvitað að því tilskildu að ekki komi fram ný tækni sem
leysi kvikmyndina af hólmf).
Þegar litið er til baka er ótrúlegt að hugsa til þess að fá
ef nokkur, tjáningarform hafi dáið út eða úrelst. Stærstur
hluti þeirra lifir áfram og bætist einungis við þann fjölda
sem fyrir var þótt vinsældir ólíkra stíla eða formbrigða séu
mismunandi eftir tímabilum. Þannig verður með mynda-
söguna og önnur form listarinnar hvort sem þau teljast til
há- eða lágmenningar. Þau munu öll lifa áfram og hafa
áhrif hvort á annað og örugglega geta af sér ný.
Skiptingin í há- og lágmenningu mun einnig ríkja áfram
svo lengi sem einhverjum finnst það eftirsóknarvert að
öðlast meiri völd en aðrir einstaklingar innan samfélags-
ins og vilja láta aðra vita af því með stöðutáknum. Þótt
völd guðs og keisara hér á jörð hafi dvínað mikið á þess-
ari öld eru einfaldlega nýjar valdastofnanir innleiddar og
ný fyrirbæri tekin í guðatölu. Þannig hafa listamennirnir
sjálfir verið einna ötulastir að setja listina og sjálfa sig á
stall og viljað skapa „list fyrir list" eða öllu heldur „list fyrir
fræðinga, stofnanir, gallerí og þá-sem-hafa-efni-á-því-
að-kaupa-þetta-allt" til þess að geta sjálfir verið handhaf-
ar þess valds sem þeir áður þjónuðu. Krafan um frum-
leika og nýjungar hefur m.a. leitt listamenn til að tileinka
sér ákveðin þekkjanleg tákn úr lágmenningunni án þess
þó að það hafi haft nokkur afgerandi áhrif á strúktúrinn
sjálfan. Það breytir jú sáralitlu um stéttaskiptingu þjóð-
félagsins þó verkamaðurinn vinni í lottóinu.
Ef ekki væri til lágkúruleg fjöldamenning væri erfitt að
framlengja goðsögnina um hámenninguna sem við höf-
um komið okkur saman um að halda í og berum það
traust til að hún muni leiða mannkynið, þrátt fyrir allt,
farsællega inn í tuttugustu og fyrstu öldina. Þjóðfélagið
hefur eytt tíma, hugviti og fjármunum í að koma sér upp
stofnunum og tungumáli til að tryggja vald þeirrar
sköpunnar sem hún telur að muni endurgjalda það. Á
sama tíma heldur lágmenningin áfram að naga rætur
hámenningarinnar einmitt með því að neita þvermóðsku-
lega að taka þátt í þeim díalóg sem hún hefur boðið uppá
hingaðtil.
* ELSRURNAR. M'JVÁPJ NiilÍÐ LÍFSlNsT
'T^Ú\Ð 'A 4UÐ,80ii£)iÐ 40ÐA/SÍ MAr, ivSÍÐ
660AR.BÆICUR, 0AERV4D,6Ó& ViN , VUitJÍD
VÍNYIM YWM. HVEPTANNAÐ
06 \ ALtA'ATtyft ytNVitÁ, SfREN4ÍÐ tENNAN
\ANDSVC. NÍrtiW\ARKnEWÚRt' iöftuppu

19