Lýðveldið - 01.12.1936, Blaðsíða 4

4
s&
LÝÐVELDIÐ
Costa-Rica, Hedschas, ísland,
Japan, Þýskaland, U.S.A., og
Egyptaland. Paraguay hefir
sagt sig úr og getur losnað að
ári. —
Aðalþing Þjóðabandalagsins
kemur saman ár hvert fyrsta
mánudag í septembermánuði í
höll sinni í Geneve — Genf —
í Sviss. Á þinginu mætir aðeins
1 atkvæðisbær fulltrúi frá
hverju landi og hafa allir jafn-
an rétt. Þar ræður ekki afl at-
kvæða, því að þá er fullveldi
þeirra ríkja hnekt, sem væru 1
minnihluta. Ekkert ríki getur
orðið skuldbundið nema með
atkvæði síns fulltrúa, samþyktu
af stjórn þess; hver fulltrúi
gæti dregið taum sí'ns ríkis öðr-
um ríkjum í óhag, en hér gildir
engin þvingun, þetta er höfuð-
boðorð. Sé málið sjálft ekki
svo ljóst og sannfærandi að
allir vilji vera því samþykkir,
eða að minsta kosti ekki því
mótfallnir, þá fellur það niður.
Á þinginu má hver tala á sinni
tungu, hvort nokkur annar skil-
ur það eða ekki, en vanalega
er talað á ensku, og þýtt á
frönsku, eða öfugt, því að flest-
ir skilja annaðhvort tungumál-
ið. Það er því auðsætt, að það er
ekki altaf auðsótt mál, að fá
samþykki Þjóðabandalagsins til
eins eða annars.
Hvert ríki má senda 3 full-
trúa og auk þeirra varafull-
trúa, og ráðanauta (sérfræð-
inga), en skrifara eftir vild, og
eru þeir hlutgengir í nefndir.
Þingið er haldið í heyranda
hljóði og eru þar þá blaðamenn
í hundraða tali til að safna
fréttum og senda þær síðan á
öllum heimsins tungumálunum
út um alla jörð. Hve lengi þing-
ið hafi setu er óákveðið og það
getur frestað fundum eftir því
er hæfa þykir. En nú er að kom-
ast í hefð að þing sé aðeins
haldið einu sinni á ári.
Fyrir utan þingið eru tvær
aðrar stofnanir fastar, það er
ráðið og skrifstofan, sem fara
með völd þess og stýra fram-
kvæmdum og öðrum störfum,
sem þeim heyra til og ennfrem-
ur verkamálasambandið og
dómstóllinn sem eru sjálfstæð-
ar stofnanir innan vébanda
Þjóðabandalagsins.
Alþjóðaráðið heldur fundi
3ja hvern mánuð og gegnir
milli aðalþinganna öllum störf-
um sem bandalagið hefir að
annast. 1 ráðinu er fastir
meðlimir þeirra stórvelda sem
á þeim tíma er meðlimir Þjóða-
bandalagsins. Nú sem stendur
Bretland, Frakkland, Ítalía og
Bandaríki Rússlands, ásamt 10
öðrum ríkjum: Póllandi, Tyrk-
landi, Spáni, Portúgal, Svíaríki,
Ástraííu, Argentínu, Chile,
Rúmeníu og Ecuador.
Eins og í aðalþinginu mega
engin mótatkvæði vera til sam-
þykkis — en atkvæðamagninu
er þannig hagað, að stórveldin
hafi þar yfirtökin. Á þingfund-
um ráðsins má sem sagt taka
fyrir öll þau, mál, er heyra
undir bandalagið nema um
upptöku ríkja, breytingu á
sáttmálanum, og kosningu í
ráðið milli þeirra ríkja, sem
ekki eiga þar fast sæti.
Forseti ráðsins kallar saman
aðalþingið og stýrir fundi þess,
þar til þingforseti er kosinn, en
þingið velur sér sex varaforseta
og aftur aðra 6, sem geta
gegnt forsetastörfum, ef á
liggur, en eru aðallega formenn
í þeim 6 föstu nefndum, sem
aðalþingið kýs. Allir þessir 13
forsetar mynda allsherjar-
nefnd, sem hefir á hendi eftir-
lit með gangi mála og þing-
sköpum. Þessar föstu nefndir,
sem öll ríkin mega velja með-
limi til, starfa ekki á milli
þinga.
Þá er skrifstofan.
Skrifstofa Þjóðabandalags-
ins er að miklu leyti sjálfstæð
stofnun. Forstjóri hennar, aðal-
stórritarinn er ráðinn af ráðinu
með samþykki aðalþingsins, en
hann ræður aftur alla aðra
starfsmenn hennar með sam-
þykki ráðsins. Hann á sæti á
öllum fundum þings og ráðs, og
tekur þar til máls, er honum
sýnist, en atkvæði greiðir hann
ekki. Starfsliðið er valið meðal
allra þjóða og telur um 600
starfsmenn. Skrifstofunni er
skift í deildir eftir málefnum,
en ekki eftir þjóðum.
Aðaldeildunum er skipt eftir
málefnum þannig:
1. deild hefir pólitísk mál.
2. deild hefir hagfræði og
fjármál.
3. deild hefir samgöngumál.
4. deild hefir mál um vernd
þjóðerna.
5. deild hefir umboðsstjórn
nýlendna.
6. deild hefir mál um tak-
mörkun vígbúnaðar.
7. deild hefir heilbrigðismál.
8. deild hefir félagsmálalög-
gjöf, afnám þrælahalds, ópí-
umsrækt og sölu þess og annara
eiturlyfja, verndun kvenna og
barna.
9. deild hefir menta- og upp-
eldismál.
10. deild hefir fræðslumála-
starfsemi.
Skrifstofan starfar alt árið.
Verkefni hennar er að annast
alla daglega stjórn og- rekstur
bandalagsins. Hún safnar gögn-
um og skýrslum um víða jörð,
og sendir skýrslur um starf
bandalagsins til allra ríkjanna
og annast útgáfu þeirra rita,
sem það gefur út svo og þing-
tíðinda bandalagsins, sem koma
út á ensku og frönsku og er út-
býtt daglega meðan þing og
ráðsfundir standa yfir. Verka-
málasambandið og dómstóllinn
í Haag, eru einnig fastar stofn-
anir, en þó ekki háðar eftirliti
eða yfirstjórn bandalagsins,
heldur aíveg sjálfstæðar um
starf sitt. 13. gr. sáttmálans,
sem fjallar um vinnu og verka-
mál, ákveður, að allar þjóðir,
sem eru í bandalaginu, séu líka
í verkamálasambandinu og eru
fjármálin sameiginleg. En svo
er þessi stofnun dýr, að hún
tekur Ys af öllum reksturs-
kostnaði sambandsins. Skrif-
stofan hefir 300 manna starfs-
lið með stjórnarnefnd 24
manna, 12 fulltrúum ríkis-
stjórna og 6 fulltrúum verka-
manna og vinnuveitenda, hvors
um sig. Ráðstefnan kemur sam-
an árlega, venjulega í janúar-
mánuði, og eiga þar sæti 4 full-
trúar frá hverri þjóð, 2 af hendi
ríkisstjórnanna og 2 sinn hvor
af hálfu hinna. Allir hafa jafn-
an atkvæðisrétt og þarf % at-
kvæða til að gera samþyktir.
Þær eru aðallega tvennskonar:
a) frumvörp til samþykta, sem
sendar eru öllum ríkisstjórnum,
sem þá eru skyldugar að leggja
þau fyrir löggjafarvald ríkj-
anna til samþyktar eða höfnun-
ar; b) leiðbeiningar, sem ætlað-
ar eru til fyrirmyndar í ýms-
um greinum. Samþyktirnar
hafa fjallað .um þessi málefni
fram til 1930:
1. Takmörkun vinnutíma.
2. Atvinnuleysi.
3. Vinna kvenna fyrir og eft-
ir barnsburð.
4. Næturvinna kvenna.
5. Næturvinna unglinga.
6. Lágmarks aldur fyrir ung-
linga til alm. vinnu.
7. Lágmarks aldur fyrir ung-
linga ^em vinna á skipum.
8. Atvinnuleysisbætur vegna
skipsstrands.
9. Vinnuskipting milli sjó-
manna.
10. Notkun unglinga við land-
búnaðarvinnu.
11. Rétt landbúnaðarverka-
manna til að stofna atvinnu-
félög.
12. Trygging verkamanna
við landbúnað.
13. Notkun blýhvítu við
málningu.
14. Vikulegur hvíldartími við
verksmiðjuvinnu.
15. Lágmarksaldur fyrir mat-
sveina og kyndara.
16. Læknisskoðun ungra sjó-
manna.
17. Slysatryggingar við vinnu,
18. Tryggingar vegna sjúk-
dóma sem leiða af vinnu.
19. Jafnrétti útlendra og inn-
lendra verkamanna ef slys ber
að höndum.
20. Næturvinna í brauðgerð-
arhúsum.
21. Eftirlit með útflytjendum
um borð í skipum.
22. Ráðningasamningar sjó-
mann.
23. Heimse Uiig sjómanna.
24. Sjúkratrygging iðnaðar-
manna.
25. Sjúkratrygging landbún-
aðarverkamanna.
26. Lágmarkslaun verka-
manna.
Eins og sjá má af þessu yfir-
liti tekur verkamálasambandið 1
yfir alt, sem að atvinnumálum
lýtur, og fer þýðing þessara
skrifstofu sí'vaxandi, sem upp-
lýsingarmiðstöð fyrir þjóðirnar
og til samræmis í löggjöf
þeirra í þessum málum.
Hin stofnunin er alþjóða-
dómstóllinn í Haag 1922, er
hefir aðsetur í Friðarhöll Gerð-
ardómsins í Haag, sem enn er
við lýði, en sennilega legst nið-
ur, er tímar líða, því að þessi nýi
alþjóðadómstóll gerir hann ó-
þarfann. Dómstóll þessi er í
störfum sínum jafnóháður
bandalaginu sem dómstólar öðr-
um greinum ríkisvaldsins heima
í ríkjunum.
DómstóII þessi gefur leið-
beiningar og leggur dóm á all-
ar milliríkjadeilur, sem til hans
er skotið, jafnvel þó þau ríki
séu ekki í bandalaginu. Getur
hann því haft þýðingu fyrir ís-
land og dæmt í þess málum
hvenær sem vill verða, ef ein-
hverjar deilur eða ágreiningur
kemur upp milli íslands og ann-
ara ríkja.
Skjalasafn og bókasafn
bandalagsins eru þegar orðnar
miklar stofnanir.
I skjalasafninu eru geymdir
meðal annars allir samningar
þjóða á milli, sem gjörðir hafa
verið síðan það tók til starfa.
Á tímabilinu 1920—’30 voru
skrásettir 2700 slíkir samning-
ar og eru þeir 75 bindi. Er nú
að komast í hefð að engir
ísamningar milli ríkja séu gildir,
nema þeir séu skrásettir 1
Geneve. Leynisamningar þykja
þar á móti ósamboðnir siðuðum
þjóðum og því ógildir.
Bókasafnið er um 200 þús-
und bindi og má því þegar
teljast meðal hinna stærri
bókasafna ríkjanna. Þar eru
vitanlega öll rit, sem snerta
sjálft bandalagið að einhverju
leyti, handbækur í hverskonar
fræðigreinum, alfræðibækur,
orðabækur, blöð, tímarit og
lög allra þjóða o. s. frv. Fyrst
og fremst er safnið ætlað til
afnota í þarfir Þjóðabandalags-
ins, en stendur þó öllum opið,
en meðmæli verða þeir að hafa
frá stjórnarvöldum í þeirra ríki,
til að fá aðgang að því að nota
það.
Þá skal minst á nokkrar af
hjálparstofnunum Þjóðabanda-
lagsins.
1. Þjóðhags -og fjármála-
stofnunin, sem starfar í 2 deild-
um og gefur aðalþingi og ráð-
inu leiðbeiningar í öllum slík-
um málum og gerir tillögur til
bjargráða, ef eitthvert ríki
lendir í fjármálavandræði, sem
það sjálft á erfitt með eða get-
ur ekki ráðið fram úr af eigin
ramleik, yrði það langt mál að
gera ýtarlega grein fyrir störf-
um þessarar stofnunar, sem all-
ir skilja að er mjög þýðingar-
. mikil.
— Framhald. —
f
stéttabaráttublaDanna.
Það var ekki laust við að
sumir Islendingar minkuðust
sín fyrir viðureign íslensku
stéttabaráttublaðanna við
,,Ekstrabladet“ í Kaupmanna-
höfn nú síðastliðið sumar.
„Ekstrabladet“, sem enginn
sæmilega mentaður Norður-
landabúi leggur sig niður við
að lesa, hvað þá heldur taki
mark á eða láti segja sér fyrir
verkum, fann sig alt í einu
megnugt þess að „slá sér upp“
á sundrung Islendinga. Þetta
tókst ágætlega. „Ekstrabladet“
skrifaði bara nokkrar kjafta-
greinar um fjárhag hinnar ís-
lensku þjóðar og lét víst ekki í
ljósi neitt traust á honum. Óð-
ara voru öll stéttabaráttublöðin
í'slensku rokin saman og
skammirnar heyrðust nokkra
daga svo að segja landshorn-
anna milli um það, hver
,,kjaftað“ hefði í „Ekstra-
bladet“. „Ekstrabladet“ var
líka ánægt. Það hafði náð tak-
markinu: að hleypa Islending-
um saman, og ef til vill hefir
líka legið æú hugsun á bak við,
hjá hinu danska blaði, að Is-
lendingar yrðu að minsta kosti
ekki hæfari til að hyggja að
æðri málefnum í sjórnmála-
baráttu sinni, en stéttabarátt-
unni, ef hægt væri að halda
þeim við rifrildið og sundrung-
ina. Og til þess var fjárhagur
þjóðarinnar gott efni að dómi
blaðsins. En stéttabaráttublöð-
in íslensku voru nú ekki að
hugsa um það; þau bara rifust
og létu hið danska málgagn
segja sér fyrir verkum.
Vinnið gegn stéttabaráttu
og sundrung.
ísafoldarprentsmiBja h.f.
f