Lýðveldið - 17.06.1937, Blaðsíða 2

Lýðveldið - 17.06.1937, Blaðsíða 2
Kallio, ríkisforseti Finnlands. Fyrsta lýðveldt Norðurlanda. Hvert verður hið næsta? Finnland er á takmörkum Norður- og Austur-Evrópu, en telst þó til Norðurlanda. Stærð landsins er 388.000 km.2 og af því eru 45,000 km.2 stöðuvötn. Er landið því oft nefnt „Þíisund vatna landið“. Skógar eru einnig stofnun lýðveldisins á að verða varanleg’. Hin skipulagða óstjórn- allra hluta verður að liætta —- valdið verður að seljast í hendur þeim mönnum og' þeim flokkum, sem líkiegastir eru til að reisa við atvinnulífið og þar með afkomu ríkis og einstaklinga. Þeir flokk- ar, sem farið hafa með völdin síðan 1927, hafa sýnt það, að þeir hafa hvorki menn, vilja nje getu til að leysa þetta verkefni af höndum. Þeirra starf hefir verið liiðurrifsstarf — ekkert varanlegt hafa þeir reist, nema himinháan skuldastafla. Nú verða því hinir flokkarnir í landinu að taka við. Mennina verða þeir að finna, því inikið liggur við og timinn er naumur. Með svo ógurlegar skuld- ir, sem nú hvíla á oss, með at- vinnulíf á heljarþröminni og' sjálf- um oss sundurþykkir, verður aldrei stofnað til lýðveldis á Is- landi 1943. Hér þarf skjótra að- gjörða við og starf næstu ára verður að hníga í alt aðra átt en undanfarið, ef dýrasta hugsjón hvers íslendings á að geta ræst á sínum tíma. Með stofnun Lýðveldisfloklts á íslandi er að vísu stigið spor í rjetta átt, en það er með þann nýja flokk eins og allan annan nýgræðing, að hann þarf sinn tíma til að þroskast og dafna, en hjer bíða aðkallandi verkefni skjótrar úrlausnar, og megum vér því vel fagna hverjum þeim, sem leggur liönd á plóginn, og styðja hann af fremsta megni, meðan hann vinnur fyrir og í anda lýð- veldishugsjónarinnar og undirbýr það með starfi sínu, að hún nái óhindruð fram að ganga á dóms- degi þjóðarinnar 1943. L. S. miklir, um 200,000 km.2 nothæf- ir skógar. Er skógarhögg höfuð- atvinnuvegur á Finnlandi og timbunxtflutningur mikill. Kvik- fjárrækt og kornyrkja er einnig mikil, einkum kvikfjárræktin, og' selja Finnar öðrum þjóðum kjöt og sriijör, en korn verða þeir að ílytja inn. Iðnaður er líka mik- ill, einkum timbur- og' pappírsiðn- aður. Kemur vatnsaflið þar að góðu haldi, því í landinu finst hvorki kol nje járn. íbúarnir eru 3,493,000 og eru langsamlega flestir Finnar. Svíar búa þó Mokkrii' með ströndum fram. Finnland laut Svíum frá 1154— 1809, var svo stórfurstadæmi í sambandi við Rússland. Var Rússakeisari stórfursti Finnlands og hafði nissneska landstjóra þar fyrir sína liönd. Voru sumir þ'eirra illa þokkaðir fyrir lögbrot sín og kúgun við finsku þjóðina, t. d. Bobrikov. Var hann að lokum skotinn. Með byltinguimi á Puiss- landi 1917 losnaði Finnland úr ápauðinni og var þá hið finska lýðveldi stofnað. Forsetar hafa ver ið m. a.: Mannerheim, Stálberg, Eelancler, Svinhufvuð og nú Ky- östi E'aliio, sem er kjörinn frá 1. mars 1937 til 1. mars 1943. Er kjörtímabil forsetans því 6 ár. Finnar eru hetjuþjóð, sem á síðari tímum hefir orðið að g’anga í harðari skóla en hinar Norður- landaþjóðirnar. Er þar fyrst, bar- áttan gegn Riissum alla nítjándu öldina, og' svo borgarastyrjöldin 1918. Eftir hana hefir ríkið gert mikið til að bæta kjör jarðeigna- lausra verkamanna og- tryggja með því landsfriðinn. Verslunarviðskifti Finna og fs- lendinga eru sáralítil. Ættu þau að geta aukist, þar eð við gætum selt þeim t. d. fóðurmjöl, en þeir oss t. d. tiínbur og pappír. Eru það hlutverk fyrir unga íslenzka verzlunarmenn að koma því í framkvæmd. Finska þjóðfánann þekkja auð- vitað allir íslendingar: bláan LÝÐVELDIÐ Stakkasundið. (Af því hinn 17. júní er helgað- ur íslenzkum íþróttamönnum, tel- ur blaðið rétt að birta greinar um íþróttir. Grein Erlings Pálssonar yfirlög- regluþjóns um stakkasundið hef- ir vakið sérstaka athygli og birtir blaðið því greinina með samþykki höíundarins og formanns Sundfé- lagsins Æg'is, lir. Eiríks Magnús- sonar, en greinin er tekin úr 10 ára afmælisriti þess merka og nyt- sama íþróttafjelags. Ritstj.) Af því að land það, er við byggj- um, er umflotið sæ, og annar að- alatvinnuvegur þjóðarinnar, fiski- veiðarnar, fer frani á sjónum eða upp við ströndina, við bryggjur og lendingarstaði, þá er það afar áríðandi, að sundkunnátta sé al- menn meðal íslendinga, og þó sér- staklega meðal sjómannastéttai'- innar. Enginn maður ætti því að fást skráður á skip, nema hann væri vel sundfær. Sundnámið sjálft og byrjunar- þjálfun þarf auðvitað að fara frain í volgu vatni, en úr því verður sundmaðurinn að terrija sér sund í köldu vatni eða sjó. Því óðum sundmanni getur auðveld- lega fatast sundið í köldu vatni eða sjó, sé hann aðeins vanur að synda í volgri laug. En það er heldur eigi nægilegt að æfa sund í sundfötum einum. Oftast þegar slys ber að höndum í sjó eða vatni, eru menn í fötum, en sund í fötum er mikliv þyngra en að sýnda nakinn eða í sund- klæðum einum. Það er því afar áríðandi, að sem flestir temji sér sund í fötum og sjómaðurinn í sjóklæðum. Til að glæða áhuga og skilning almennings á þessu nauðsynja- máli, þá stofnaði Sundfélag Reykjavíkur „Stakkasundið“ árið 1926, þar sem keppa skyldi í 100 stiku sundi í öllum sjóklæðum, og var sett sem skilyrði, að sund- maðurinn væri í sjóstakk og full- háum stígvélum. — Sjómannafé- lag Reykjavíkur gaf gripinn til að keppa um, „Stakkasunds-bik- arinn“, sem er forkunnar fagur og vandaður silfurbikar og er far- andgripur. Yar það líka sérstak- lega vel til fallið, að Sjómanna- félagið skyldi veita þessu góða má'lefni slíka viðurkenningu. Stakkasundsmótin eru eftir þetta haldin árlega út í Örfirisey með allgóðum árangri, og urðu þau brátt vinsæl hjá almenningi, Geir Jón Helgason. en þó gætti þátttöku sjómanna- stéttarinnar í þessum mótum minna en æskilegt hefði verið, fyr en árið 1931 hinn 12. júlí. Þá kom fram á sjónarsviðið einn ungur maður úr sjómannastéttinni svo g'læsilega, að vert er að rifja það upp. Þegar Stakkasundið átti að hefjasí, veittu menn því eftirtekt, að hópur sjómanna og unglinga höfðu slegið hring utan um ung- an og hraustlegan mann, sem stóð rétt hjá sundskálanum. „Ætlar þú ekki að reyna, Geir Jón ?“ sögðu sumir þeirra, en hinn ungi mað- ur ypti öxlum og svaraði: „Eg held að það þýði ekkert". Fyrir eggjunarorð einhvers náunga úr hópnum lét hann nú samt til leið- ast, og þreytti Stakkasundið, þó að hann væri nýkominn af sjón- um og væri eigi í æfingu, sem kallað er. Frá úrslitunum skýrir „Alþýðu- blaðið“ 15. júlí 1931 á þessa Ieið: „Þá hófst Stalíkasundið. Vann kross á hvítum grunni. Er hann bæði hreinn og fagur. Hafa íþróttamenn Finna, einkum hlaupagarpar þeirra, borið hróð- ur lians og’ þjóðar sinnar um all- an hinn mentaða heim, eins og kunnugt er. — Finnland er fyrsta lýðveldi Norðurlanda. Hvert verður hið næsta? S. G. það sjómaður úr Sjómannafélag- inu, Geir Jón Helgason. Svant hann vegalengdina á 3 mín. 2 sek. Annar varð Haukur, Maraþon- hlauparinn, á 3 mín. 2,4 sek. og þriðji varð Úlfar Þórðarson á 3 mín. 11,5 sek. Fögnuður áhorfenda var geysi- mikill, er sjómaðurinn, sem enga æfingu hafði haft, vann þessa þol- raun og átti hann þó við mikla sundkappa að etja“. Er hér að öllu leyti rétt frá skýrt, og er ekki ofsagt, að Geir Jón Helgason liafi orðið sjómanna- stéttinni til mikils sóma við þetta tækifæri, og sýnt glögt sem fyr, að ávalt finnast hinir mestu af- reksmenn í þeirri stétt. Geir Jón Ilelgason er fæddur í Reykjavík hinn 24. sept. 1908. Hann liefir lagt stund á sjó- mensku síðan hann var 15 ára, og útskrifaðist úr Sjómannaskólanum eftir eins vetrar nám. Upp á síð- kastið hefir liann verið stýrimað- ur ýmist á línuveiðurum eða tog- urum. Geir Jón Helgason nam sund í æsku, og hefir ávalt notað tæki- færið til að steypa sér í sjóinn af skipsfjöl, á liöfnum í kringum landið, og í sundlaugunum hér hefir. liann ávalt verið tíður gest- ur, þegar hann hefir dvalið í Reykjavík. Geir Jón Helgason er einn af stofnendum hins ágæta sundfélags Ægis, og hefir jafnan verið hinn áhugasamasti, þegar hann hefir haft tækifæri til að starfa í fé- laginu. Að síðustu vil ég taka það fram, að ég tel réttast að breyta reglu- gerðinni um Stakkasunds-bikarinn þannig, að sjómenn einir megi keppa um liann, og að kepnin skuli fara fram t. d. frá 15.—20. júní, áður en sjómenn fara alment úr bænum. Ætti þetta að vera vel framkvæmanlegt með batnandi að- stöðu til suudnáms og sundiðkana, eftir að Sundhöllin hefir nú verið opnuð. Erlingur Pálsson. Nokkrar athugasemdir um nám Islendinga erlendis. Frá fornu fari hafa margir íslenzkir námsmenn orðið að afla sér mentunar í öðrum lönd- um. Síðan íslendingar eignuð- ust háskóla, hefir ekki orðið hér önnur breyting á en sú, að fjöl- mennustu embættismannastétt- ir landsins hafa hlotið innlenda mentun. Hins vegar búum við enn við þau kjör, að þeir ís- lenzkra námsmanna, ,sem leggja vilja stund á hvers konar verk- leg vísindi, náttúrufræði, er- lendar tungur o. s. frv. verða enn sem fyr að leita að heim- an, til háskóla annara landa, og munu sjálfsagt þurfa þess enn um mörg ókomin ár. — Auðvitað hafa margir hinna ungu námsmanna hlotið opin- b.era styrki til náms síns. Mun það vera orðin allrífleg upp- hæð, er varið hefir verið í þessu skyni, síðan Islendingar öðluð- ust sjálfstæði 1918. Vissulega mun enginn telja þetta fé eftir. Hinsvegar mun engum, er með þessum málum hefir fylgzt, blandast hugur um, að um styrk. veitingar þessar hefir oft og ein- att gætt of lítils samræmis, of mikils skipulagsleysis. Ef vel ætti að vera, þyrfti að fara fram nákvæm rannsókn á því, í hvaða greinum íslenzka ríkið skorti helzt háskólagengna menn, og miða opinberar styrk- veitingar við þá rannsókn. Með

x

Lýðveldið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lýðveldið
https://timarit.is/publication/1598

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.