Heilsuvernd - 01.02.1972, Side 9

BJÖRN L. JÓNSSON LÆKNIR
Insúliniö 50 ára
Uppgötvun insúlíns árið 1921 hefir löngum verið talin einn merk-
asti sigur læknavísindanna í baráttunni við sjúkdóma. Við sykur-
sýki þekktust áður engin lyf, og orsakir hennar voru með öllu
hulinn leyndardómur.
Sykursýkin er ákaflega lúmskur sjúkdómur, sem menn geta
gengið með árum saman, án þess nokkurn gruni, og finnst oft af
tilviljun við rannsókn á þvagi. Fyrstu einkennin eru tíð og mikil
þvaglát og þorstatilfinning. Síðar koma fleiri og alvarlegri ein-
kenni í ljós, svo sem hár blóðþrýstingur, húðkýli, þreyta og aukin
svefnþörf, sjóntruflanir og blinda, bilanir á taugakerfinu, nýrna-
skemmdir, bilanir á hjarta og æðakerfi og algert meðvitundarleysi,
sem leiðir til dauða, ef ekki kemur bráð hjálp.
Öll þessi einkenni eru afleiðing af því, að sykurmagn í blóðinu
eykst. Þegar sykurmagnið fer yfir visst mark, byrja nýrun að
útskilja sykur í þvagi, sem þau gera ekki undir eðlilegum kringum-
stæðum. Inn í blóðið kemst sykurinn úr meltingarfærunum, sem
vinna hann úr næringarefnum þeim, sem kölluð eru kolvetni og
er aðallega að finna í kornmat, rótarávöxtum og aldinum. Blóð-
sykurinn er líkamanum lífsnauðsyn, og minnki hann um of, leiðir
af því meðvitundarleysi og dauða. Getur verið erfitt, nema með
blóðrannsókn, að þekkja þetta ástand frá því, sem að ofan er getið
og leiðir af of miklum sykri í blóði.
Líkaminn framleiðir sjálfur insúlín, og gerist það í frumuhópum
í briskirtlinum, sem sendir efnið beint út í blóðrásina nákvæmlega
í því magni, sem þarf hverju sinni til að halda blóðsykurmagninu
innan hæfilegra marka. Sykursýkin stafar af því, að briskirtillinn
hættir að framleiða nægilegt magn insúlíns, en hvað því veldur,
HEILSUVERND
9