Gnúpverjinn - 01.04.1938, Síða 5

-5-
framt haft eins ggð eða betri not af
sínum lestri „■ Það hefur ehki mest
gildi fyrir manninn að lesa mikið, held-
ur að leaa vel.
911a.
BEINAHEILIRIMN.
í NÚpsiieiðinni austur vi ð Jjórsá,
gegnt ölmóðsey, er hellisskúti nokkur,
sem lætur lítið á sér bera og er fáum
kurniur. Hefur aflaust valdið mestu um,
að ófært hefur verið með öllu að komast
í hann á öllum tímum árs, nema J)á sjald—
an á veturna að mjóa ísskör leggði að
minni hans., meðfram ImLettunum. Svo eiga
jiarna fáir leið um og hellismynnið verð-
ur hvergi seð úr landi vestanmegin ár-
innars nema úr Skjo'jklettnfii og ber J)ó ekki
miki ð a jpví þaðan. Sjalft hellismynnið
liggur niður í straumharða ana og er
bogadregið að ofan, um þrjá metra á hæð
og viðlíka breitt. Innfrá mynninu breikk-
ar hann jafnt til beggja hliða, uns hann
verður breiðastur innan til -um miðju og
er þar sjö metra breiður, en á lengd er
hann átta metrar í botn. Hæðin er um 3
metra. Að sunnanverðu við aðaldyrnar
voru, xssssböc tvær glufur ut í gegnum hell-
isveggpnn, en litill hraunsteinn á milli
sambraðinn við aðalbergið, sem erhrauUj
en hefir ekki verið lagðeir þa± fyrir aí*
mönntun, eins og sumir hafa viljað giska
a. tegar þessi steinn var tekinn burtu
(1927), kom hin greiðasta leið i £
hellinn að sumarlagi. En til þess að
ekki yrði óþa^gilega hátt að komast upp
í þessar nýju dyr,’. varð eg að taka til
grjót og hlaða dálítið þrep. En þetta
varð til þess að eg fann þarna nokkuð af
beinum, að mór virtist bæði af sauðfó og
stórgripum. ÞÓtti mór þetta allkynlegt,
því að einginn hafði sagnir um að þarna
hefðu menn eða málleysingjar komið. Það
er víst, að ekki er rekasælt þarna, áin
rennur í freyðandi hávöðum, en litlu of-
ár er klettanef, sem veitir þo straum-
kastinu meira fra landi. Þarna voru eng-
in höfuðbf i n, kjálkar, Jjaklar eða hryggj-
arliðit, en aðeins leggbem og rifbein,
flest voru þau nokkuð fúin. Einn legg á
eg geymdan, sem synist vera talgaður með
hníf, miklu meira en til að ná í merg,
og mætti af því ráða að hellisbúi, hafi
ekki haft neitt anrríki , en skurðhagui'
hefur íám/verið. "Eg get ekki getið mór
neins líklegar til um þessi bein, en það
að menn hafi flutt þau þangað í hellinn
og þá öllu fremur kjötið, en urðað svo
beinin eftir því, sem af eyddist, Annars
hefðú átt að vera þar samstæð beinagrird.
J-að verða auðvitað engar getur leiddar
að því, hverskonar maður eða menn, þarna
hafa komið og skilið þessi óljósu vegs-
ummerki eftir sig, en gamla útllegumannar-
trúin er nú altaf hentug og nærtæk þegar
svona stendur á og staðhættir geta heldur
styrkt ^á trú. Þessi hellir er stærsti
hellir i Gnúpverjahreppi, svo mér só
kuimugt, en hefir gað eg best veit verið
flestxim okunnur til skamms tíma og enn
þá hefir honum ekkert nafn verið gefið,
Hefir mér dottið í hug að vel færi á að
kalla hann'Beinahelli, minnir það nokkuð
a sögu hans, sem enginn kann, en fróðlegt
vami að fá fram í dagsljóáið.
J 9 I O
TALAÐ Ml,'
Eg hef heyr það utan að mór, að marg-
ir hór í sveitinni, sóu svo sólgnir í bú-
fræði , að þeir vilji helst að "Gmípverj-
inn"taki þá "fræði" nam eingöngu til meðx
ferðar. En maðurinn lifir ekki á einni
saman bufræði.," ékki einu sinni eg með
alla mma kinda- og hrossamensku, hvað
þá vesalingarnir, sem varla þekitja hest
frá kú eða fúlan, blautan rudda, frá
græani ilmandi töðunni,
Eg ætla í þessari grein, að minnast
dálítið á málfar, framburð yfirleittjjað
er mál, sem enginn má leiða hjá sór.
Eg veit það að menn geta resktað tún
og alið upp. hrúta með "Salomonsfjöri",
þó að málfarinu só ábótavant. En þó að
þessir menn hafi þetta "aska"vit ef sv,'-
ma að orði kveða, þá geta þeir ekki skrif
að bróf skammlaust og því síður haldié
ræðu, svo að nokkur nynd sé á, en þetta
hvorutveggja er einnig nokkurs virði.
Það er best að byrja á hljóðvillunum
Þær eru til í öllum héryðum landsins,
sumstaðar mjög utbreiddar, en sumstaðar
hverfandi lítið. Her í sveitinni er lítið
um hljóðvillur, en þó eru þær til af öll-
um tegundum. Við brosurn, þegar við heyrum
fólk biðja um "sker" að borða, "fjuður"
til þess að stanga úr "tunnunum"með,
"göföbrætt" lýsi,' "steklcaðar" ljósmyndir
og margt annað góðgæti, ætt og óæfct, sem
oflangt er upp að telja. Þessar vitleys-
ur erjríraun. og veru ekki þessum hljóð-
villingum að kenna. Enginn er fæddur með
þessu malfari og enginn tekur það upp
kj a sjálfum sér, heldur læra börnin það
af folkinu, sem þau alast up^ með og
þannig erfist ódrátturinn fra einni kyu-
slóð til annarar. Við Sunnlendiingar höí'-
um lengi fengið orð fyrir latmæli og ó-
skyran framburð. Þetta er altof satt, en
það er viðar pottur brotinn i þessu efni