Höfða-Þórður : félagsblað Kaupfélags Fellshrepps - 15.12.1938, Blaðsíða 2

-2-
maðurinn hlaut að taka með annari
hendinni það sem hann gaf með hinni
- og vel það. Ennfremur var kaupmönn-
um alltaf opin leið að bindast sam-
tökum um að halda verði á innlendum
vörurn. neðan við ákveðið mark. Efna-
litlir menn, sem lítil viðskifti
höfðu, komu ár sinni ver fyrir borð.
Eftir viðskiftum þeirra var lítt sótt
og máttu þeir oftast láta sér lynda
verri kjör en hinir, sem meira höfðu
í orfinu. Og^jpótt slangur af kaup-
mönnum færi á höfuðið, mátti kaup-
mannastéttin heita sterk. Hún bar
höfuðið hátt og mat mjög sjálfa sig
sem stétt.
hegar viðskipti manna færðust yf-
ir til kcaupfélaganna sátu allir við
sama borð, að því er snerti verslun-
arkjör. ö-iska má á, að kotimgurinn,
sem hlaut að leggja fórnir á altari
kaupmannsinsj vegna stéttarbræðra
sinna, sem nkari voru - og einnitt
^eirra vegna, hafi ekki verið vel
anægður. Su. tilfinning, sem því hlut-
skipti fylgir vanalega, mun síst til
þess fallin að næra hinar göfugri
kenndir nanneðlisins, en frekar miklu
til að deyfa^framtak o^ siðgæði. En
gagnstætt bví hlýtur litilmagninn að
eflast að dug o^ bjartsýni þegar hann
veit sig jafn rettháan^nágrönnun sín-
um, þótt betur niklu séu stæðir.
1 öðru lagi hlýtur hver góður
kaupfélagsmaður að finna, að hann er
ábyrgur gagnvart félagi sínu, sið-
ferðislega engu síður en lagalega.
Hann er einn hlekkur í festinni, sem
bindur félagið saman sem heild, og
ef einn sá hlekkur bilar eða bregst
skyldu sinni, hlýtur að reyna meira
á hina. Og ábyrgðartilfinningin verð-
ur jafnan ein hin haldbesta stoð sið-
gæðis og dáða. Hver félagsmaður hef-
ur tillögurétt, er til úrslita kemur
um starfsháttu og starfssvið félags-
ins, og kýs fulltrúa á fundi þess.
Og hverju því málefni, er heildina
varðar og hann ber fyrir brjósti,get-
ur hann komið á framfæri. Lög og
starfshættir féla^anna er ætlast til
að miði til jafnrettis og bræðralags,
en útilokm sjálfshyggju og uppvöðslu
Og þar sem tekst að tryggja slíkt
rettlæti eygir viðskiptamaðurinn lög-
málið algilda, að uppskeran fer jafn-
an eftir sanin^unni.
Oildi kaupfelagsskaparins er ekki
eingöngu í því að tryggja nönnum hag-
kvæm viðskipti og veita þeim þar með
efnalegan stuðning, heldur er stefna
kaupfélaganna unfram allt menningar-
stefna, sen hlýtur að gera strangar
kröfur til manna um víðsýni og sið-
gæði. Bóndanum lærist af viðskiptum
sínun við búfé sitt og landið, sen
hann ræktar, að til þess að þi^gga
þarf hann fyrst að gefa, o^ þvi o-
trauðar sem hann gefur, þvi ríkulegri
tekjur fær hann^í staðinn -^og gegn-
srætt. Á sama hátt skilur góður kaup-
félagsmaður, að hann ná ekki fyrst^
af öllu gera kröfur um að ngóta sjálf-
uy heldur verður hann að hlita sömu
lögum eins og í viðskiptum við nátt-
úruna. Menn, sen ganga í kaupfélag
að eins í eiginhagsnuna skyni, munu
félaginu sjaldan mikils virði fyrr
en þeir hafa eygt æðra sjónarmið.
Félagsskapurinn þarf, ef vel á að
fara, að vera borinn uppi af þeirri
menningu, er Stephan 0. Stephansson
boðarj er hann segir:"... að reikna
ei í arun, en öldun, alheimta ei dag-
laun að kvöldum; svo lengist manns-
æfin mest".
Ef litið er til þess hverja raun
kaupfélögin hafa^gefið hér á landi;
má búast við að álit manna á því se
nokkuð nisnunandi, eftir því í hvaða
félagi þeir hafa starfað, og h^já ýms-
um nönnum innan sana félags. Þo hygg
ég að fullyrða megi, þrátt fyrir
ýmsa agnúa og nörg^torleiði,að traust
allra hinna bjartsýnni nanna á fram-
tíð^þessa félagsskapar og gildi hans,
se ólamað. Félögunum hefur ýafnan
tekist að selja útlendar vörur lægra
verði en gerthefur verið á sama stað
aður en þau tóku til starfa,og lægra
verði en orðið hefði án þess þeirra
nyti við. Þein má þó engu síður
þakka hærra verð á afurðum okkar og
ninni verðsveiflur en orðið hefði
án þeirra. Þau hafa einnig beist
fyrir vöruvöndun og gæðanati á inn-
lendun vörun, sem hefur gert^ómetan-
legt gagn - svo að stiklað^sé á hinu
stærsta og einungis litið á hagfræði-
lega hlið málsins.
Sum félög hafa að vísu orðið að
.hætta störfun,^eða farið um koll, en
slíkt er^ekki óeðlile^t og £arf ekki,
sé rétt á litið, að ryra tru manna
á gildi og nauðsyn félaganna. Ég held
að næstum sé sama hverskonar félags-
skapur er hafður í huga, þar sem
neyta þarf orku, starfs og samstill-