Morgunblaðið - 23.10.2021, Blaðsíða 14

Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Ekki er óalgengt að ýmsar teg-
undir fáist sem meðafli á miðunum
og er blágóma ein þeirra. Fisk-
urinn, sem er steinbítstegund,
þykir ekki endilega fagur en er
ágætur matfiskur þótt lítil hefð sé
fyrir því að nýta hann hér á landi.
Lengi hentu sjómenn blágóm-
unni þar sem hún var talin óæt.
Auk þess hefur því verið haldið
fram að fiskurinn hyrfi við suðu,
en athugun sem framkvæmd var
við Háskólann á Akureyri 2013
sýndi að blágóma rýrnar um 30%
við eldun og er ekki ólík hlýra á
bragðið.
Blágóman er sögð sérkennileg
fyrir þær sakir að hafa breitt
enni, stóran haus og frekar lítinn
munn sem er aðeins á ská, en í
honum eru litlar oddhvassar tenn-
ur. Fiskurinn er sótrauður, dökk-
rauðblár eða blágrænleit á lit,
lausholda og kvapmikil.
Arnar með mesta afla
Það sem af er ári hefur hefur 73,6
tonnum af blágómu verið landað
hér á landi, að því er fram kemur
í gögnum Fiskistofu. Sex skip hafa
landað yfir tonni og er Arnar HU
með mest eða 22,8 tonn. Þá hefur
Guðmundur í Nesi RE komið til
hafnar með 15,2 tonn, Vigri RE
landað 13,5 tonnum, Örfirisey RE
landað 12,3 tonnum, Blængur NK
6,8 tonnum og Björgúlfur EA 1,1
tonni.
Með svartfugl í maga
Stærsta blágóma sem veiðst hefur
á Íslandsmiðum var 126 sentí-
metrar og herma sumar heimildir
að sést hafi blágóma allt að 180
sentímetrar að lengd, að því er
segir á vef Hafrannsóknastofn-
unar.
Blágómu þrífst í köldum sjó og
eru heimakynni hennar Norður-
Atlantshaf og í Norður-Íshaf.
Við Íslandsstrendur er fiskurinn
allt í kringum landið en algengara
er að finna hann í köldum sjó
norðvestan-, norðan-, norðaustan-
og austanlands en sunnanlands.
Blágóman heldur sig á 60 niður á
rúmlega 1.200 metra dýpi og oftar
uppi í sjó en við botn.
Fæða blágómunnar er slöngu-
stjörnur, skrápdýr, hveljur og
fiskar. Jafnframt hafa leifar svart-
fugls fundist í maga blágómu við
Ísland.
73 tonn af blágómu
Ljósmynd/Hafrannsóknastofnun
Blágóma þykir ekki fagur en er ágætur matfiskur en bragðið minnir á hlýra.
14 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. OKTÓBER 2021
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Rannsóknaskipið Bjarni Sæmunds-
son lagði frá bryggju 20. október og
hóf með því sjórannsókna- og síldar-
leiðangur. Til stendur að fram-
kvæma mælingar á hita og seltu
sjávar á rúmlega 70 stöðum um-
hverfis landið ásamt því að taka sýni
til rannsókna á efnafræði sjávarins,
meðal annars í þeim tilgangi að afla
upplýsinga um súrnun sjávar.
Rannsóknirnar eru á vef Haf-
rannsóknastofnunar sagðar hluti af
langtímavöktun á umhverfisskil-
yrðum í hafinu við Ísland.
Fram kemur að mælisniðin séu
staðsett þannig að mælt er í þeim
sjógerðum sem finnast umhverfis
landið og þau ná yfir landgrunnið og
fram yfir landgrunnsbrún. Botndýpi
á stöðvunum er á bilinu 25 metrar
til 1.830 metrar.
Rannsaka síldina
Rannsóknir á íslenska sumargots-
síldarstofninum hefjast á seinni
hluta leiðangursins og nær rann-
sóknasvæði leiðangursins frá Aust-
urmiðum að Reykjanesi, en síldin
sem hefur vetursetu vestan við
landið verður mæld í mars.
Markmið þessara rannsókna er
að kortleggja „stærð og árganga-
skipan stofnsins með bergmálsmæl-
ingum og sýnatöku. Einnig stendur
til að meta ástand síldarinnar með
tilliti til ichthyophonus-sýkingar
sem hefur herjað á stofninn síðan
2008“.
Ichthyophonus er frumvera sem
lengi var talin sveppur en á tíunda
áratug kom í ljós að þetta sníkjudýr
er hvorki dýr, jurt né sveppur.
Frumveran hefur þó erfðaefni sem
er skylt sveppum og dýrum.
Talning hvala
„Bergmálsmælingar á fullorðna
hluta síldarstofnsins og aflagögn
leggja grunn að stofnmati og veiði-
ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar fyr-
ir sumargotssíld. Samfara síldarleit-
inni verður gerð talning, skráning
og myndataka á hvölum eins og að-
stæður leyfa. Þessar rannsóknir eru
m.a. liður í doktorsverkefni við Há-
skóla Íslands sem beinist að dreif-
ingu og fæðuatferli háhyrninga,“
segir á vef Hafrannsóknastofnunar.
Skoða ástand síldarstofnsins
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðar
Bjarni Sæmundsson er nú í leiðangri Hafrannsóknastofnunar til að mæla síldarstofninn og ástand sjávar.
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Nýtt fyrirtæki hefur tekið til starfa
sem þjónustar íslenska fiskmarkaði í
sambandi við fiskuppboð ásamt inn-
heimtu, uppgjöri og fleiru sem þessu
tengist. Fyrirtækið NRS ehf. fram-
kvæmdi fyrsta uppboðið korter fyrir
tvö síðdegis í gær þegar boðinn var
upp afli hjá Fiskmarkaði Vestfjarða
og Fiskmarkaði Snæfellsbæjar.
Það er óhætt að segja að mikil
reynsla sé af uppboðsstarfsemi í
fyrirtækinu en framkvæmdastjóri
NRS er Eyjólfur Þór Guðlaugsson.
Eyjólfur, sem einnig er einn eigenda
fyrirtækisins, lét í byrjun árs af
störfum sem framkvæmdastjóri
RSF (Reiknistofu fiskmarkaða hf.)
en þar starfaði hann um árabil.
„Við erum búin að stofna fyrir-
tæki sem mun þjónusta fiskmark-
aðina,“ segir Eyjólfur er blaðamður
slær á þráðinn til hans. En ætli það
sé verið að tala um nýja reiknistofu?
„Já, það má eiginlega segja það.“
Hann segir fyrirtækið hafa fengið
mjög góðar undirtektir og fór sér-
stakur kynningarfundur fram 14.
október. „Við höfum verið að skrá
kaupendur og það hefur bara gengið
vel.“
NRS mun bjóða nýtt viðmót fyrir
notendur sína. „Allt kerfið er nýtt
nema uppboðsklukkan, við keyptum
sömu klukku og Reiknistofan not-
ar.“
Tilboðsmarkaður
Stefnt er að því að bjóða fram nýj-
ung í kaupum og sölu afla, útskýrir
framkvæmdastjórinn. „Við erum bú-
in að kynna tilboðskerfi. Það verður
ekki eins hraðvirkt og uppboðið
heldur verður hægt að senda inn til-
boð og gefinn einhver ákveðinn tími
til þess. Þetta er hugsað fyrir stærri
farma.“ Þegar tilboðsferli er lokið
reiknar kerfið út hvaða samsetning á
tilboðum gefur mest verðmæti. Það
þýðir að það er ekki alltaf sá sem
býður hæsta verðið sem fær það sem
hann býður í, það er að segja ef hann
býður bara í hluta boðsins. Auk þess
getur seljandi sett lágmarksverð í
tilboðskerfinu og ef það næst ekki
verður ekki sala.
NRS kveðst einnig bjóða upp á að
kaupa þjónustu beint af fiskmörk-
uðum í gegnum kerfi fyrirtækisins
og getur það verið til að mynda
slæging eða gámafrágangur. Þannig
er verið að einfalda kaup á þjónustu
frá því sem verið hefur.
Ekki leiðinlegt
Eftirspurn hefur verið eftir ein-
hverju nýju í þjónustu við fiskmark-
aðina, að sögn Eyjólfs. „Um leið og
ég hætti hjá Reiknistofunni nálg-
uðust þeir mig og sögðust vilja fá
eitthvað annað. Þá vantaði þekkingu
og vildu fá mig til sín. Ég er búinn að
vera lengi í þessu og þokkalega gam-
all, þannig að ég sá sæng mína upp-
reidda með það.“
Hann segir að sér finnist ekki leið-
inlegt að starfa í þessum geira. „Mér
þykir gaman að skapa svona og
vinna í hugbúnaði, það eru mínar ær
og kýr.“
Uppboð tveggja markaða til NRS
Nýr þjónustuaðili við
fiskmarkaðina fram-
kvæmdi sitt fyrsta upp-
boð í gær. Fram-
kvæmdastjórinn er með
áralanga reynslu að
baki.
Morgunblaðið/Alfons Finnsson
Fiskur sem landað er á Snæfellsnesi kann að vera seldur í gegnum NRS.
Eyjólfur Þór Guðlaugsson hefur um-
fangsmikla reynslu af uppboðum fisk-
markaða hé rá landi.