Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.10.2021, Side 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.10. 2021
Þ
að sem vel hljómar er, þegar af þeirri
ástæðu, iðulega talið fela í sér visku
sem verður ekki efast um. Stjórn-
málamenn vitna oft til fjarlægs
starfsbróður í tíma og rúmi, Harolds
Wilsons, forsætisráðherra Bretlands,
sem minnti á að „vika væri langur tími í pólitík“. Hann
gæti hafa verið að svara mönnum sem glöddust yfir
stöðugleika stjórnmálalífsins í landinu og þótt rétt að
hafa vara á.
Annar Harold, Macmillan, foringi á hinum helmingi
vallar stjórnmálanna, notaði svipaða setningu til að slá
á sælu og sigurvímu ungliða í flokknum, sem taldi for-
ingjann og flokkinn nú eiga alls kostar við andstæð-
ingana og engin merki sæjust á stjórnmálahimninum
um að sú mynd gæti breyst í fyrirsjáanlegri framtíð.
Það hnussaði í reynsluboltanum og sá ungi spurði:
„Hvað í ósköpunum gæti raskað svo glæsilegri stöðu?“
„Events, dear boy, events.“ Og slíkir urðu svo fyrr en
varði, og þetta stutta spjall yfir kynslóðabilið fékk því
eilíft líf.
Þarf ekki mikið
Í Þýskalandi varð ekki betur séð en að útnefndur
erfðaprins Angelu Merkel kanslara myndi sigla þægi-
lega í kanslarastólinn hennar í kosningum síðastliðinn
september. En svo gerðist næstum minna en ekki
neitt og breytti öllu.
Það náðist sem sagt mynd þar sem kanslaraefnið
var með öðrum í vettvangskönnun vegna hamfara-
flóða og það vissi ekki annað en að myndavélar væru
víðs fjarri þá stundina. En þá náðist mynd. Kansl-
araefnið var að flissa framan í samferðamann, út af
einhverju sem ekkert hafði með flóðin að gera. En
skaðinn var skeður og fljótlega bættist annað smælki
við.
Það er ekkert sem bendir til að formaður kratanna,
sem græddi á fjarlægu flissi, sem náðist á mynd, sé
heppilegri leiðtogi Þýskalands en meintur arftaki frú
Merkel. Í þessi sextán ár hennar á kanslarastóli eru
ekki til margar myndir þar sem hún brosir út að eyr-
um. Og það er óumdeilt að leiðtogi kratanna, sem virð-
ist ætla að merja það inn í kanslarahöllina í Berlín fyr-
ir jól, sé í fremstu röð fúllyndra stjórnmálamanna í því
landi, þótt samkeppnin sé hörð, og ólíklegur til að falla
á óvæntu gleðibragði.
Það eykur svo líkur á lokasigri hans að í Berlín hef-
ur ekki komið upp neitt „ekki neitt mál“ eins og fundið
var upp í Borgarnesi, þar sem botn Bakkabræðra á
lögheimili, og hefur málið nú verið rannsakað lengur
þar en Titanic-slysið sem varð 15. apríl árið 1912.
Hefði skipstjórinn þar gleymt að innsigla ísskápinn
sinn í káetunni kvöldið 14. apríl án alls tjóns, þá væri
enn langt í að rannsókn sjóslyssins mikla lyki.
Hvar er ég?
Sagan segir reyndar að Joe Biden hafi nýlega verið
spurður hvernig hann hefði brugðist við ef hann hefði
verið skipstjórinn á Titanic þegar lystiskipið sigldi á
borgarísinn sem braut á það gat. Biden á að hafa svar-
að því til að hann myndi þegar í stað hafa gefið fyr-
irmæli um að bora annað gat á skipsskrokkinn til að
hleypa sjónum sem streymdi inn eftir áreksturinn út
aftur þeim megin.
Margur efast um að þessi saga sé sönn, þótt hún
minni vissulega á strategíuna sem brúkuð var við
brottför Bandaríkjahers frá Kabúl. En talandi um
Biden þá var það óneitanlega töluverð þrekraun að
horfa á „borgarafund CNN með Joe Biden forseta“
(Town Hall meeting). Ekki fór á milli mála að stöðin
og stjórnandinn á hennar vegum reyndu að tryggja til
hins ýtrasta að vandræðaleg augnablik yrðu sem fæst
og voru þá ekki talin með lítt skiljanleg ummæli og
samhengislausar setningar sem fer fjölgandi við þessi
örfáu tækifæri sem Biden svarar spurningum opin-
berlega, og þá af völdum spyrjendum og augljóst er að
búið er að fara yfir spurningarnar fyrir fram með for-
setanum, en dugar ekki alltaf til. En þó koma þessi
óþægilegu augnablik sem enginn ræður við þegar for-
setinn spyr sig og salinn: „Hvað er ég að gera hér?“ og
hvorugur svarar.
Hætt er við að spurningar af því tagi verði sífellt
ágengari meðal bandarísks almennings. Handlöng-
urum demókrataflokksins tókst óneitanlega að mestu
að komast í gegnum kaflann fyrir kosningar þar sem
Biden var hafður í einangrun í kjallaranum í Delaware
drýgstan tíma. En það er óneitanlega erfitt að ímynda
sér hvernig framhaldið var hugsað. Það er löngu runn-
ið upp fyrir flestum að þetta leikrit hlýtur að fá snubb-
óttan og afar dapran endi.
Notar enn reiknistokkinn sem sá um
bóluefnin?
Alþekkt er að Evrópusambandið er deildaskiptur
klúbbur. Búrókratarnir þar leggja ekki í Þýskaland og
varla í Frakkland nema leiðtoginn í París sé orðinn illa
laskaður pólitískt, eins og Hollande fyrirrennari Mac-
rons var óneitanlega orðinn seinustu tvö ár sín í emb-
ætti. Macron hefur orðið fyrir áföllum en það er þó
ekki orðið augljóst að hægt sé að afskrifa forsetatíð
hans nú þegar, þótt aðeins sé hálft ár til fyrri umferð-
ar kosninga.
Stórríkin í Evrópu gerðu allt sem þau gátu til að
setja steina í útgönguferil Breta, þótt þjóðin sjálf hefði
tekið ákvörðun um að yfirgefa skrifræðisbáknið. Og
því er ekki að neita að fráleitt er að saka helstu leið-
togana í þeim slag af hálfu ESB og stórríkjanna
tveggja um að hafa vanmetið getu Breta til að sleppa
burt. Það mátti engu muna. Satt best að segja þá seig
jafnt og þétt á ógæfuhliðina eftir því sem lengra leið
frá atkvæðagreiðslunni. Theresa May var fjarri því að
vera heil í málinu, enda ætíð verið andvíg útgöngunni.
Og í Íhaldsflokknum sátu margir þingmenn á svikráð-
um og fóru reyndar eftir því sem á leið ekki leynt með
það.
Flokksbundið fólk í kjördæmum þessara þing-
manna og hefðbundnir kjósendur flokksins notuðu
fyrsta tækifærið sem fékkst til að ýta þessu liði með
skömm út um flokksdyrnar. Sjálfsagt hefur mörgum í
þeirra hópi komið á óvart þegar þeir hrökkluðust burt
hversu illa liðnir þeir voru þegar til úrslita kom. Sumir
þeirra höfðu lengi verið í hroka sínum blindir á eigin
stöðu og buðu sig fram á ný en fengu lítinn byr.
Gerðist líka hér
En það eru fleiri sem lesa stöðuna rangt. Í kosning-
unum hér í lok september fóru tveir flokkar, Samfylk-
ingin og Viðreisn, með sömu stefnuna í öndvegi og
höfðu sáralítið annað fram að færa. Samfylkingin
gerði sér litla eða enga grein fyrir stöðu sinni í aðdrag-
anda kosninganna og taldi sig hafa stærð og stöðu til
að úrskurða hvaða stjórnmálaflokkar væru „stjórn-
tækir“ á Íslandi! Hún kom brotin og tætt að landi á
Sá, sem misreiknar
undirstöður
lýðræðisins,
er illa villtur
Reykjavíkurbréf22.10.21