Fréttablaðið - 03.06.2022, Blaðsíða 4

Auðvitað eiga allir
neytendur heimtingu á
að vita hvort þeir eru
að borða sýktan lax
eða ekki.
Breki Karlsson, formaður
Neytendasamtakanna
Útlit er fyrir að jafnvel
fleirum verði vísað frá í
ár, en til stendur að
fækka nemendaígild-
um við Tækniskólann
um 80 frá fyrra ári.
Ingólfur Bender, aðalhagfræð-
ingur Samtaka iðnaðarins
ser@frettabladid.is
NEYTENDUR Breki Karlsson, formað-
ur Neytendasamtakanna, segir það
algerlega ótækt að almenningur viti
ekki hvort hann er að kaupa sýktan
eldisfisk eða ekki í matvöruversl-
unum.
Fréttablaðið greindi frá því í
gærdag að sýktur eldislax fari á
neytendamarkað í krafti umsagnar
dýralækna Matvælastofnunar sem
segja að veirusýkingar í fiski berist
ekki í fólk.
„Auðvitað eiga allir neytendur
heimtingu á að vita hvort þeir eru
að borða sýktan lax eða ekki, ella
liggur allur lax undir grun,“ segir
Breki og minnir á að rétturinn til
upplýsingar sé meðal meginrétt-
inda neytenda, sem John F. Kennedy
lagði grunninn að í ræðu árið 1953.
„Krafan um matvælaöryggi er líka
ein af grunnkröfum neytendarétt-
ar,“ heldur Breki áfram, en enginn
vafi eigi að leika á um skaðsemi
matvæla. „Við höfum líka kvartað
til Neytendastofu vegna sumra
þessara sjókvíaeldisfyrirtækja sem
skreyta sig með orðunum „vistvænt
sjóeldi“ en það er akkúrat ekkert
vistvænt við það,“ segir Breki og
telur fyrirtækin „skreyta sig með
grænþvotti“.
Krafa Neytendasamtakanna í
þessum efnum er í anda kæru sem
Matvælastofnun barst í síðasta
mánuði frá Íslenska náttúru-
verndarsjóðnum, en forkólfar hans
krefjast þess að stofnunin upplýsi
í svokölluðu „Mælaborði fiskeldis“
um afföll eldisfiska í sjókvíum. Að
mati þeirra er það skylda stjórn-
valda að veita almenningi aðgang að
gögnum um afdrif þessa matfisks. ■
Segir sjókvíaeldið skreyta sig með grænþvotti
bth@frettabladid.is
ALÞINGI Innan Sjálfstæðisflokksins
var því spáð fyrir nokkru að Lilja
Alfreðsdóttir menningarráðherra
kynni að lenda í vandræðum með
að afla stuðnings við mál eftir að
hún gagnrýndi sölu á hlut Íslands-
banka og upplýsti um athugasemdir
á fundum í aðdraganda sölunnar.
Fjármálaráðuneytið, þar sem
Bjarni Benediktsson, formaður
Sjálfstæðisf lokksins og ábyrgðar-
maður bankasölunnar, gegnir ráð-
herradómi, hefur í bréfi til atvinnu-
veganefndar Alþingis gagnrýnt
frumvarp Lilju um endurgreiðslur
vegna kvikmyndagerðar. Þar segir
að frumvarpið sé ófjármagnað og
skorti samráð við samningu þess.
Hinn 11. apríl síðastliðinn sat
Friðjón Friðjónsson, sem nú er
borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins,
fyrir svörum á Fréttavaktinni. Rætt
var um eftirmál Íslandsbankasölu
og sagði Friðjón að Lilja gæti með
„sólóútspili“ sínu átt á hættu að
einangrast eftir gagnrýni hennar.
„Staða Lilju er áhugaverð, þegar
Lilja þarf á einhverju að halda í
framtíðinni frá félögum sínum í rík-
isstjórn, ef svo ber undir, er ekkert
víst að hún eigi mikið inni, hvorki
hjá Bjarna, Katrínu né Sigurði Inga.“
Ekki náðist að bera undir Lilju
hvort hún telji tengsl milli athuga-
semda fjármálaráðuneytisins nú og
gagnrýni hennar á bankasöluna. ■
Spáði því að Lilja gæti einangrast
Lilja
Alfreðsdóttir
Ef fjölgun íbúðarhúsnæðis á
næstu árum á að ganga eftir
vantar þúsundir iðnaðar-
manna til starfa, en stjórn-
völd hafa ekki tekið mið af því
í fjárframlögum til iðnnáms.
ser@frettabladid.is
BYGGINGARIÐNAÐUR Alvarlegur
skortur er á fagmenntuðum iðn-
aðarmönnum í byggingariðnaði
hér á landi, en ef áform stjórnvalda
um að stórauka eigi smíði á íbúðar-
húsnæði á kjörtímabilinu eiga
að ganga eftir, vantar minnst tvö
þúsund nýja starfsmenn í greinina.
Þetta er mat Samtaka iðnaðarins
en sérfræðingar á þeirra vegum
fylgjast gjörla með þróun á hús-
næðismarkaði, meðal annars með
reglulegri talningu á fjölda íbúðar-
húsnæðis sem er í byggingu á hverj-
um tíma.
Nú eru tæplega 15.000 manns
starfandi í byggingageiranum á
Íslandi og hefur að sögn Ingólfs
Bender, aðalhagfræðings Sam-
taka iðnaðarins, fjölgað um 1.300
manns frá því að greinin fór að
taka við sér fyrir um ári, eftir að
viðspyrna hófst á ný í hagkerfinu
í kjölfar ládeyðu farsóttartímans.
„En það er ekki nóg, við þurfum
að f lytja inn vinnuafl, það er alveg
ljóst,“ segir Ingólfur og bendir á
þversögnina á þessu sviði. „Á síð-
asta skólavetri var 700 manns vísað
frá iðnnámi í landinu af því að
stjórnvöld hafa ekki lagt nægjan-
legt fjármagn í iðnnám til að mæta
þeirri bráðu mannaflaþörf sem er
í greininni.
Útlit er fyrir að jafnvel f leirum
verði vísað frá í ár, en til stendur að
fækka nemendaígildum við Tækni-
skólann um 80 frá fyrra ári. Það er
ekkert samhengi á milli íbúða-
skorts og menntunarmöguleika
hér á landi,“ útskýrir Ingólfur og
segir þetta vera sorglega staðreynd,
en mörg hundruð manns á Íslandi
þrái að komast í iðnnám hér á landi
á hverju ári en sé vísað á dyr.
Fjöldi starfsmanna í byggingar-
iðnaðinum hefur enn ekki náð
þeim fjölda sem var fyrir efnahags-
hrunið 2008, en þá voru um átján
þúsund manns við störf í greininni.
Þann fjölda þarf að nálgast aftur til
að mæta fólksfjöldaþróun Hagstof-
unnar að mati Ingólfs.
Til að svo verði þurfa hér eftir að
klárast árlega um 3.500 til 4.000
nýjar íbúðir ári, en til samanburðar
verða innan við 3.000 íbúðir byggð-
ar hér á landi í ár og rétt aðeins yfir
þeirri tölu á næsta ári.
„Vandinn er líka sá,“ segir Ing-
ólfur „að aukinn mannskap þarf
ekki bara í nýsmíði heldur hefur
safnast upp mikil viðhaldsþörf í
innviðakerfinu á síðustu árum þar
sem því hefur alls ekki verið sinnt
nægjanlega. Þetta á til dæmis við
um vegakerfið. Þar mun spurnin
eftir iðnaðarmönnum verða mikil
á næstu árum ef stjórnvöld ætla að
bæta ástand innviðanna,“ segir Ing-
ólfur Bender. ■
Sjö hundruð vísað frá iðnnámi þegar
tvö þúsund manns vantar til starfa
Fjöldi starfs-
manna í bygg-
ingariðnaðinum
hefur enn ekki
náð þeim
fjölda sem var
fyrir efnahags-
hrunið 2008,
en þá voru um
átján þúsund
manns við störf
í greininni.
FRÉTTABLAÐIÐ/
EYÞÓR
kristinnhaukur@frettabladid.is
DÓMSMÁL Samtök iðnaðarins von-
ast til að Alþingi setji reglur um
innviðagjald sveitarfélaga eftir að
Hæstiréttur dæmdi þau lögleg á mið-
vikudag. Verktakinn Sérverk höfðaði
málið gegn Reykjavíkurborg vegna
gjaldanna sem innheimt voru á upp-
byggingarreit í Vogabyggð. Krafan
var 120 milljónir króna en borgin
hafði betur á öllum dómstigum.
„Dómurinn virðist veita sveitar-
félögum ríka heimild til innheimtu
gjalda og er í þessu samhengi vísað
til markaðsforsendna. Þau geta
hagað sér eins og einkaaðilar en þó
er skýrt tekið fram að um þau gilda
reglur um meðalhóf og jafnræði,“
segir Jóhanna Klara Stefánsdóttir,
sviðsstjóri mannvirkjasviðs Sam-
taka iðnaðarins.
Dagur B. Eggertsson borgarstjóri
hefur lýst yfir ánægju með niður-
stöðuna á samfélagsmiðlum og
sagt mikið hafa verið undir. „Því
viðhorfi að verktakar ættu að geta
hirt allan gróðann af umbreytingu
borgarinnar en skilið kostnaðinn
við endurnýjun hverfanna eftir hjá
samfélaginu hefur algerlega verið
hafnað,“ sagði hann.
„Það er núna í höndum íbúa Voga-
byggðar að ganga á eftir að þeir fái
þá innviði sem gjaldið átti að dekka,
enda er skylda borgarinnar til að
standa við sínar skuldbindingar
skýr,“ segir Jóhanna. Segir hún það
hafa skapað tortryggni að gjaldið
sé ekki það sama á öllum uppbygg-
ingarreitum og upphæðirnar mis-
munandi.
Í síðasta mánuði skilaði starfs-
hópur Húsnæðis- og mannvirkja-
stofnunar tillögum þar sem vikið
var að innviðagjaldinu og hugsan-
legri lagasetningu. „Þetta undir-
strikar að okkar mati þörfina á því
að koma þessum málum í betra
horf,“ segir Jóhanna. ■
Biðla til löggjafans um reglur eftir að
dómstólar blessuðu innviðagjaldið
Jóhanna Klara
Stefánsdóttir,
sviðsstjóri
mannvirkja-
sviðs SI
Sauðfjárbú fóru úr 1.716 árið 2008
niður í 1.429 árið 2020.
FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
ser@frettabladid.is
LANDBÚNAÐUR Búum til sveita
fækkaði sérstaklega mikið í upp-
hafi farsóttarinnar, árið 2020, en
samkvæmt nýjum tölum Hagstof-
unnar hefur búum í hefðbundnum
landsbúnaðargreinum fækkað sem
nemur hundruðum búa síðasta
hálfa annan áratuginn.
Þessa þróun megi einkum rekja
til færri sauðfjár- og kúabúa, en
þau fyrrnefndu fóru úr 1716 árið
2008 í 1429 árið 2020 og þau síðar-
nefndu úr 721 í 660 á sama tímabili.
Almennt hafi búum fækkað í öllum
greinum nema í garðrækt og plöntu-
fjölgun.
Rekstrartekjur landbúnaðarins
hafa nánast staðið í stað frá 2016 og
mældust samanlagðar tekjur grein-
anna árið 2020 þær sömu og árið
2015 á föstu verðlagi, segir í saman-
tektinni. ■
Búum til sveita
fækkaði í faraldri
ser@frettabladid.is
REYKJAVÍK Alls er búið að styrkja yfir
hundrað húsfélög í Reykjavík með á
fjórða þúsund íbúðum til að byggja
upp hleðslustöðvar fyrir rafbíla.
Búið er að greiða út yfir 120 millj-
ónir króna í styrkina af hálfu borgar-
yfirvalda, að því er fram kemur í til-
kynningu frá þeim, en þar kemur
fram að umsóknum um styrkina
hefur fjölgað mikið að undanförnu.
Reyk jav ík urborg, Ork uveita
Reykjavíkur og Veitur gerðu með
sér samkomulag í apríl 2019 um
stórfellda uppbyggingu innviða
í borginni fyrir raf bílaeigendur.
Samkvæmt úthlutunarreglum er
hámarks styrkupphæð til hvers
húsfélags hálf önnur milljón króna,
en þó aldrei meira en sem nemur
67 prósentum  af heildarkostnaði
verksins. ■
Borgin veitt fjölda
húsfélaga styrki
vegna rafbíla
4 Fréttir 3. júní 2022 FÖSTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ