Feykir - 01.02.2021, Qupperneq 6

á Þönglabakka9) var nágranni
minn, en Hjalti Gísla10) réri
með honum. Oft voru menn
tveir saman á trillu og voru til
dæmis Toni Þolleifs11) og Steinn
Sigvalda12) annað þekkt „par“.
Menn voru þreyttir og svangir
eftir róðurinn og stundum sagði
Sigmundur við mig: „Æ, Steini
minn, hlauptu nú heim og
biddu Effu13) að færa mér te og
smurt.“ Var það auðsótt mál því
að ég vissi að Sigmundur myndi
launa greiðann með því að
senda mig heim með fisk. Aðrir
voru einnig gjafmildir, réttu að
manni fisk og sögðu kannski,
„Hana, farðu með þetta heim til
mömmu þinnar.“ Einnig fengu
krakkar vinnu við að stokka
upp línuna eftir róðurinn. Mest
stokkaði ég upp hjá Jóa Eiríks14).
Sennilega hefur Silla15) stokkað
upp fyrir Sigmund. Mig minnir
að þá hafi verið greidd ein króna
á stokkinn. Það var ekki lítið og
fengust tíu tíuaurastykki fyrir
það í Jónubúð, eða kannsi fimm
tíuaurastykki og brenni fyrir
afganginn.
Ýsan var talin góð en einnig
rauðsprettan og steinbíturinn,
þorskurinn síðri, en lúðan
best. Við strákarnir veiddum af
bryggjunni á sumrin en það var
mest marhnútur og koli og vildu
húsmæður ekki sjá þann fisk
á sínu heimili og við hræktum
upp í marhnútinn og hentum
honum aftur í sjóinn með ósk
um betri afla. Mér skilst nú að
Frakkar veiði marhnút og noti
hann í sinn fræga þjóðarrétt
„bouillabaisse“. Og fyrir fáum
árum, þegar sonarsonur minn
kom heim með kola af bryggj-
unni í Hofsós, tók ég mig til
og hreinsaði hann, krydd-
aði og heilsteikti í smjöri á
pönnu. Afbragðsmatur. Þannig
afsannaðist fyrir mér sú kenning
húsmæðra í Hofsós að bryggju-
kolinn væri óætur.
Lúðuhausarnir lostæti
„Af fiskinum er hausinn best-
ur,“ sagði pabbi og voru menn
almennt sammála um það,
en lúðuhausar þóttu sérstakt
lostæti. Skýringin á þessu er
auðvitað sú að fitan er mest í
hausnum og þurfti fólk á henni
að halda. Nú til dags er til siðs
að taka inn sér til heilsubótar
Omega 3 belgi sem keyptir eru
dýrum dómum í heilsuvörubúð.
Foreldrar okkar vissu ekki hvað
Omega 3 var, en sugu beinin í
lúðuhausunum af bestu lyst.
Seinna á minni ævi, þegar
ég starfaði hjá Norræna fjár-
festingarbankanum í Helsinki,
fór ég alloft til Asíu í viðskipta-
erindum, mest til Tokyo og
Hongkong, en bæði Japanir og
Kínverjar eru miklar fiskveiði-
og fiskneysluþjóðir. Einhverju
sinni var ég í veislu í Hongkong
og var ég þar heiðursgestur
vegna ákveðinna viðskipta
bankans á verðbréfamarkaðnum
þar. Í aðalrétt var ofnbakaður
fiskur. Eiginkona gestgjafans
skammtaði á diskana og þegar
allir höfðu fengið sinn skammt
og hausinn einn eftir, ýtti hún
fatinu til mín og sagði að í
Kína væri það svo að menn
teldu að á fiskinum væri
hausinn bestur og þar sem ég
væri heiðursgesturinn kæmi
hausinn í minn hlut. Nokkur
eftirvænting var við borðið
meðal Kínverjanna sem fylgdust
grannt með, en það var víst ekki
algengt að erlendir gestir þæðu
þetta kostaboð. Ég átti hins vegar
ekki í vandræðum með að borða
allt af hausnum og sjúga beinin
í restina. Var þetta í minnum
haft, en álit Kínverjanna á mér
jókst mjög við beinsogið og
sannaðist þar að gott uppeldi
í Hofsós gat orðið manni til
framdráttar á hinum alþjóðlega
fjármálamarkaði.
Dýrasti fiskur í Japan er
Fugu. Hann er baneitraður og
einungis kokkar með margra
ára reynslu og „Fugu-skírteini“
mega matreiða hann. Japanirnir
sögðu mér að albest væri ef
kokkarnir skildu aðeins eftir
af eitrinu í fiskinum og eftir
matinn legðu þeir því af stað
yfir móðuna miklu, en eitur-
skammturinn yrði að vera svo
lítill að þeir færu ekki alla leið,
heldur kæmu svífandi til baka
þegar verkun eitursins dvínaði.
Þeir voru ábyggilega að stríða
mér þarna, þessir japönsku vinir
mínir, en þeir sem kunna að
verka svona fisk væru örugglega
ekki í vandræðum með að gera
gómsætan matrétt úr marhnút.
Eins og ég nefndi áðan voru
flestir með skepnur, kindur,
kýr og hænsni, og var sumarið
því einnig heyskapartími. Þetta
var áður en kaupfélagið fór að
selja mjólk og var hver sjálfum
sér næstur með mjólkurafurð-
irnar. Því var þorpið umlukið
túnblettum á þrjá vegu og hvert
heimili með sinn skika. Við
vorum með kýr, tvær fyrst en
fjölgað var í þrjár með auknum
barnafjölda. Túnið okkar var
uppi við Móhól ofan við prest-
túnið, „suðrogupp“ var það
kallað og lá slóði að túninu
sunnan við prestbústaðinn.
Lóan verpti í Móhólnum og
þegar hlé var í heyskapnum
voru stundaðar allítarlegar
Í upphafi þriðja pistils míns
um leiki og tómstundir nefndi
ég að við í Hofsós hefðum
verið fátækt fólk en nægjusöm
og að mestu hamingjusöm.
Ingibjörg frá Óslandi1) kom
með þá ábendingu að kannski
hefði fátækt ekki verið rétt
orðaval vegna þess að fátækt
ætti í hennar huga við um fólk
sem hefði ekki í sig og á, en svo
var ekki um okkur í Hofsós á
þeim tíma að hennar dómi. Ég
er hins vegar ekki sannfærður
um að allir, til dæmis foreldrar
á barnmörgum heimilum með
óvissar tekjur, hafi alltaf gengið
södd til hvílu að kveldi. Þetta
fékk mig til að leiða hugann að
því hvernig fólk fór að því að
hafa í sig og á.
Það var árviss taktur í lífinu
í Hofsós. Á vorin var það
rauðmaginn og grásleppan,
UMSJÓN
Fríða Eyjólfsdóttir
Þá er komið að síðasta þætti bernskuminninga Þorsteins Þorsteinssonar sem hann
skrásetti og birti á Facebooksíðunni Hofsósingar nær og fjær. Í þessum pistli sem
birtist þar 2. febrúar 2018 fjallar Þorsteinn um lífsbaráttu fólksins í þorpinu Hofsósi á
þeim árum sem hann var að alast upp, á sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar.
mest sótt þá á prömmum á
Rifið2). Rauðmaginn var nýmeti
eftir langan vetur, feitur fiskur
og þótti herramannsmatur,
bæði fiskurinn sjálfur og lifrin.
Grásleppan var hert og borðuð
síðar. Margir voru með kindur
og uppteknir við sauðburðinn á
vorin. Einnig voru settar niður
kartöflur, en flestir Hofsósingar
voru með eigin kartöflugarð,
oft með rabarbara í einu horni
og má sjá merki eftir þessa
garða í bökkunum, eiginlega
frá Jónubúð3) og inn undir
læknishús. Okkar garður var
sunnarlega, fjórði garðurinn
sunnan frá að mig minnir. Svo
var presturinn með garð neðan
við veginn þar sem bílastæðið
við sundlaugina er núna og
man ég að séra Árni4) var býsna
duglegur í kartöfluræktinni.
Andi samvinnu og jafnaðar-
mennsku ríkti í kartöfluræktinni
í Hofsós og stundum fjölmenni
við að taka upp á fallegum
haustdögum. Þar voru allir
jafnir þó að pabbi5) skæri sig
aðeins úr, verandi yfirleitt í
jakkafötum við niðursetninguna
á vorin og upptektina á haustin.
„Maðurinn er að stinga upp í
sparifötunum,“ sagði einhver
krakkinn.
Á sumrin réru menn á
trillum með línu og voru á
færum meðan línan lá í sjó.
Einnig voru sumir með kolanet
og veiddu rauðsprettu. Farið
var eldsnemma á morgnana
og komið að landi seinnipart
dagsins. Þá var mikið um
að vera á bryggjunni við að
henda upp aflanum og Þórður
Kristjáns6) kom á tíkinni til að
draga vagnana með aflanum út
á frystihús. Allir tóku svo fisk
með sér heim og gáfu með sér.
Þannig kom Sveini Jóa7) oft með
fisk í soðið til mömmu8).
Það gat verið ábatasamt
að vera á bryggjunni þegar
menn komu að. Sigmundur
Hafdísin, trilla þeirra Háaskálabræðra, Braga og Hemma, við gamla kaupfélagið. Hemmi (Hermann Ragnarsson), sem beygði
járnkallinn og sagt er frá í síðasta pistli, t.v. og með honum á myndinni er Brói Nílla, Níels Níelsson. Enginn snjór í brekkunni!
MYNDIN ER Í EIGU FINNS SIGURBJÖRNSSONAR
Þorsteinn Þorsteinsson rifjar upp gamla tíma
Til hnífs og skeiðar
6 05/2021