Austurglugginn - 27.05.2011, Qupperneq 17

Föstudagur 27. maí AUSTUR · GLUGGINN 17
Lausn við krossgátu
úr síðasta blaði:
Lárétt
1 hvívetna
4 varna
7 umbrotinn
10 flotta tertan
12 auðs
13 staflar
15 netnál
16 aðfangadag
18 rúningur
20 gróðabralli
22 aftari
26 aurasál
27 smábarn
28 viðvik
29 reisluna
31 grandvar
32 sending
33 nýung
34 Una
35 kría
Lóðrétt:
1 hörfa
2 vettlingi
3 tímatal
5 afundinn
6 nóbelshafa
8 orka
9 nágranni
11 risið
14 fagra
15 nærfataverslun
16 arðbær
17 fagurskyggn
19 grínaktugur
21 óðfluga
23 troðningar
24 kálfarnir
25 snúning
27 sóldögg
30 ansar
Almenn skylda hvílir á vinnuveit-
endum og starfsmönnum að gera
ráðningarsamninga sín á milli. Um
ráðningarsamninga gilda almenn
ákvæði samningaréttar og þeir eru
því almennt ekki formbundnir. Það
þýðir að ráðningarsamningar geta
bæði verið munnlegir og skriflegir.
Frá þessari reglu eru þó veigamiklar
undantekningar í flestum stærstu
kjarasamningunum. Í kjarasamn-
ingi AFLs Starfsgreinafélags, sem er
stærsta stéttarfélag á Austurlandi, er
ákvæði þess efnis að ef starfsmaður
er ráðinn til lengri tíma en eins
mánaðar og að meðaltali lengur en
átta klukkustundir á viku skuli, eigi
síðar en tveimur mánuðum eftir að
hann hefur störf, gerður skriflegur
ráðningarsamningur. Sambærileg
ákvæði er í mörgum öðrum kjara-
samningum. Sá ráðningarsamningur
sem er gerður verður að vera í sam-
ræmi við kjarasamning og ákvæði í
ráðningarsamningi um lakari rétt
starfsmanns eru ógild samkvæmt
1. gr. laga um starfskjör launafólks
nr. 55/1980. Þannig er ekki hægt að
semja um hvað sem er.
Fyrir utan þessa reglu kjarasamn-
ingsins gefur það augaleið að hafi
verið gerður skriflegur ráðningar-
samningur verður öll sönnun mun
auðveldari en ef það hefur ekki verið
gert. Á það ekki síst við ef verið er að
semja um einhver afbrigði frá kjara-
samningi, t.d. hærri laun en sam-
kvæmt töxtum kjarasamninga, meira
orlof eða önnur fríðindi. Dómstólar
hafa stundum látið vinnuveitanda
bera hallann af því ef skriflegur
ráðningarsamningur er
ekki gerður og einhver
vafi kemur upp, enda
vinnuveitandinn almennt
í yfirburðastöðu gagnvart
starfsmanninum. Það er
samt ekki einhlítt. Það
sést m.a. af nýlegum dómi
Héraðsdóms Austurlands
frá 6. maí sl. Þar taldi
starfsmaður að samið
hefði verið um ákveðin mánaðar-
laun en vinnuveitandi mótmælti
því. Mat dómsins var að þótt lagt
yrði til grundvallar að skylda hafi
hvílt á vinnuveitanda á grundvelli
kjarasamnings um að gera skriflegan
ráðningarsamning yrði vanræksla á
þeirri skyldu ekki talin leiða til þess
að vinnuveitanda yrði fortakslaust
gert að afsanna fullyrðingar starfs-
manns um fjárhæð launakröfu sem
er umfram það sem kjarasamningar
kveða á um. Meira þyrfti að koma
til. Starfsmanninum voru dæmd
kjarasamningsbundin laun en ekki
þau laun sem hann taldi sig hafa
samið um. Þessi dómur staðfestir það
hversu mikilvægt það er að starfs-
menn gangi á eftir því að skriflegur
ráðningarsamningur sé gerður eða
séu a.m.k. meðvitaðir um þá áhættu
sem er því samfara að gera það ekki.
Önnur hlið á þessu máli sem
Héraðsdómur Austurlands fjallaði
um var sú að sönnunarbyrði var látin
hvíla á vinnuveitandanum um önnur
atriði. Hann hafði haldið fram að
starfsmaðurinn hefði bara
verið ráðinn í íhlaupa-
starf og ætti því aðeins
rétt til lægri launa, hann
hafi bara verið ráðinn til
reynslu, ætti ekki rétt til
uppsagnarfrests o.fl. Á
þessi sjónarmið var ekki
fallist, en vinnuveitandinn
var ekki talinn hafa fært
sönnur á þau. Það sýnir að
það getur líka verið mikilvægt fyrir
vinnuveitendur að ganga frá skrif-
legum ráðningarsamningi, telji hann
sig vera að semja um slík atriði. Enda
hagur beggja að hið rétta liggi fyrir.
Í kjarasamningum koma fram
helstu atriði sem skal taka fram
í ráðningarsamningum. Auk
þess má finna stöðluð form
ráðningarsamninga á heimasíðu
V innumálastofnunar, hafi
vinnuveitandi engin samningsdrög
tiltæk. Það á því að vera á allra færi
að tryggja sér sönnun um umsamin
ráðningarkjör með gerð ráðningar-
samnings, helst um leið og gengið
er frá ráðningu en aldrei síðar
en við upphaf starfs. Þetta á við
um ráðningu í öll störf og þ.á m.
tímabundin störf eins og sumarstörf
sem margir eru að hefja þessa dagana.
Höfundur er hæstaréttarlögmaður
á Sókn lögmannsstofu.
Ráðningarsamningar
Eva Dís Pálmadóttir
Frjáls verslun lét vinna fyrir sig úttekt
á gæðum framhaldsskóla í vetur og
niðurstaðan birtist í 3. tbl. ritsins
2011.
Því er ekki haldið fram að um
vísindalega könnun sé að ræða
heldur fyrst og fremst samantekt.
Samantektin byggir á nokkrum
þáttum: menntun kennara, aðsókn,
fjölda nemenda í úrslitum í eftir-
farandi keppnum framhaldsskól-
anna: stærðfræði, eðlisfræði, efna-
fræði, þýskuþraut, franskri ljóðaritun,
enskri ræðulist, Gettu betur, Morfís,
Íþróttavakningunni, Söngkeppninni,
forritun, tækniþraut, rafvirkjun,
húsasmíði og málmsuðu.
Rannsakandinn líkir niðurstöðunni
við tugþraut og segir að sigurveg-
arinn sé ekki sá sem æfir sig mest
eða bætir sig mest heldur sá sem
fær flest stig.
Það kemur einnig fram hjá rannsak-
anda að könnun sem þessi sé og eigi
að vera umdeild því mat á gæðum
skóla sé í raun og veru huglægt.
Hann spyr stóru spurningarinnar
– er skóli sem skorar hæst í sam-
ræmdri könnun endilega með bestu
kennsluna eða fékk hann einfaldlega
bestu nemendurna til að byrja með?
Og hann segir jafnframt
að það verði að hafa í huga
að skólinn sem er bestur
fyrir einn nemanda geti
verið sá versti fyrir annan.
Því miður hafa vanga-
veltur rannsakandans ekki
verið það sem ratað hefur
í fjölmiðla, þar hefur fyrst
og fremst einni saman-
tektartöflu verið haldið
á lofti.
Austurland kemur kannski ekkert
sérstaklega vel út í þeirri töflu – en
við vitum það að við búum langt
frá helsta keppnisstaðnum svo við
höfum ekki verið að leggja sérstaka
áherslu á þátttöku í keppnum með
tilheyrandi kostnaði við ferðir og
uppihald.
En við búum við það ríkidæmi í
okkar fámenna fjórðungi að þar eru
starfræktir þrír mismunandi fram-
haldsskólar, sem eiga það allir sam-
eiginlegt að þeir leggja sérstakan
metnað í að taka við öllum nem-
endum og þjónusta þá
af fagmennsku og dugn-
aði. Almennar brautir og
starfsbrautir eru starf-
ræktar með það að mark-
miði að kenna nemendum
að finna leiðir til að ná
árangri með fjölbreyttum
aðferðum sem hjálpa þeim
að komast framhjá hindr-
unum sínum og nýta
hæfni sína og getu. Fyrir vikið eru
í þessum skólum frábær samsetn-
ing af alls konar ungmennum sem
gerir mannauðinn í skólunum enn
meiri og nemendur læra tillitsemi og
umburðarlyndi svona utan dagskrár.
Samhliða eru í öllum þessum skólum
afburða nemendur sem ná einstökum
árangri á ýmsum sviðum og ljúka
námi sínu á mun styttri tíma en til
þess er ætlaður. Útskrifaðir nem-
endur þessara skóla eru að standa
sig frábærlega á ýmsum sviðum
þjóðlífsins með og án frekara náms.
Auðvitað getum við alltaf gert enn
betur og þann metnað efast ég
ekki um að framhaldsskólarnir á
Austurlandi hafi.
Það fólk sem stendur að framhalds-
skólum á Austurlandi getur borið
höfuðið hátt – það tekur við öllum
sínum nemendum, finnur námsbraut
við hæfi og leggur metnað sinn í að
nemandinn læri mikið miðað við
sínar forsendur og líði vel í skólanum
– ef það eru ekki gæði – ja hvað eru
þá gæði?
Jónína Rós Guðmundsdóttir,
þingkona Samfylkingarinnar í NA
- kjördæmi
Hvernig metur maður gæði?
Átt þú frásögn og mynd af viðburði í þínu sveitarfélagi sem þú vilt deila með lesendum? frett@austurglugginn.is
Jónína Rós Guðmundsdóttir