Heilbrigðisskýrslur - 05.12.1982, Qupperneq 7

5
SPÁNSKA VEIKIN
Spánska veikin erlendis
Spánska veikin skall yfir heiminn í þremur bylgjum. Fyrst bar
á henni veturinn 1917 og vorið 1918 (32) . Smitið barst þá nán-
ast um allan heim, aðeins örfáar eyjar sluppu. Talið er að um
50% mannkyns hafi sýkst í fyrstu bylgjunni, en tiltölulega fáir
dóu. Margir hermenn á vígvöllum Evrópu í fyrri heimsstyrjöldinni
tóku veikina og var hún þá kölluð ýmsum nöfnum eftir því hverjir
áttu í hlut . Þannig nefndu breskir hermenn veikina "Flanders
grippe", Kínverjar í her Frakka fengu "Chung-king fever" og
þýskir hermenn þjáðust af "Blitzkatarrh". Önnur bylgja veikinnar
hófst í september 1918 og var hún öllu verri en sú fyrsta. Máttu
þeir teljast heppnir, sem sýkst höfðu í fyrstu bylgjunni, því
þeir reyndust nú ónæmir. A þá sem veiktust x annarri bylgjunni
lagðist veiran þungt. Veiran varð mjög mannskæð og ólík öðrum
afbrigðum af inflúensuveiru að því leyti, að hún lagðist þungt
á ungt og hraust fólk. Ef til vill hefur roskið fólk haft ein-
hver mótefni fyrir. Athyglisvert er, að þannig hegðaði inflúens-
an í Fort Dix sér einnig, þar eð hún lagðist á unga og hrausta
hermenn. Or annarri bylgju spánsku veikinnar létust alls um 20
milljónir manna víða um heim (32). Þess ber að geta að margir
létust úr bakteríulungnabólgu, sem kom í kjölfar inflúensuanar.
Þriðja bylgjan kom svo vorið 1919, en var fremur væg.
Spánska veikin á íslandi
Spánska veikin kom yfir landið í þremur bylgjum eins og víðast
hvar annars staðar (8, 28, 33). Fyrsta aldan kom í júní 1918
og barst með skipum frá Englandi og Danmörku. Kom hún fyrst til
Reykjavíkur, en barst þaðan út um sveitir. 1 skýrslum er veik-
innar getið á Eyrarbakka, í Mýrdal og á Síðu, einnig á Skipaskaga
og í Stykkishólmi. Ef til vill hefur hún borist til Akureyrar,
en það' er óvíst.
Önnur bylgjan, hin eiginlega spánska veiki, barst til Reykjavíkur
og Hafnarfjarðar seinni hluta október 1918 frá Danmörku, Eng-
landi og Bandaríkjunum. Barst hún síðan út um landið. Veikin
barst til 16 eða 17 læknishéraða sunnan- og vestanlands. Strangri
sóttvörn var komið á og voru m.a. hafðir verðir á Holtavörðuheiði
og við Jökulsá á Sólheimasandi. Tókst á þennan hátt að verja
Norður- og Austurland. Öll læknishéruð austan og norðan við svæð-
ið frá Rangárhéraði til Hesteyrarlæknishéraðs sluppu við veikina
og einnig nokkur héruð á Vesturlandi, þ.e. Ólafsvíkur-, Dala-, Reyk-
hóla-, Flateyjar-, Patreksfjarðar- og Bíldudalslæknishérað. Veik-
in stakk sér niður í Miðfjarðarlæknishérað, en fljótlega tókst að
einangra sjúklingana.
Veikin var mjög mannskæð, sérstaklega í þéttbýli. Skráðir sjúkling-
ar voru 6914 og dánir 459 eða 10,1 o/oo af mannfjöldanum í sýktu