Víkurfréttir

◄ Árgangur ►

◄ Útgáva ►

Instructions (PDF)

Víkurfréttir - 16.11.2022, Síða 13

MENNTUN OG SKEMMTUN KENNARA Menntun kennara er margvísleg og misformleg. Sumir eru nánast fæddir kennarar en aðrir ná ekki tökum á því starfi þrátt fyrir kennaranám. Fyrstu áratugina voru guðfræðingar hvað best menntuðu kennararnir. Vísir að formlegri kennaramenntun varð fyrst til eftir að Thorkilliibarna skólinn (1872) hafði starfað í áratug og var það nokkurra vikna viðbót við gagnfræðanám. Síðan kom til sögunnar tveggja ára kennaraskóli 35 árum seinna. Nú þarf fimm ára háskólanám til að mega kalla sig kennara, enda er kennslan í dag margþætt og vandasöm. Kennarastarfið hefur verið lög verndað frá því á níunda áratugnum. Ef skólastjóra tekst ekki að ráða neinn með kennarapróf getur hann sótt um undanþágu til að ráða ófag lærðan aðila. Gildir sú ráðning í ár, kallast starfsmaðurinn leiðbeinandi og er á heldur lægri launum. Nokkuð er fjallað um kennaramenntun í 20. og 25. þætti. Auk grunnáms hafa lengi verið ýmis konar námskeið fyrir kennara. Sumarnámskeið voru algeng meðan sumarleyfi nemenda var þrír, fjórir mánuðir og gátu kennarar hækkað um launaflokk ef þeir sóttu tiltekinn fjölda viðurkenndra námskeiða. Það breyttist snemma á 21. öld, við tóku stutt námskeið á skólatíma og einnig varð algengara að leiðbeinendur lykju kennaranámi á nokkrum árum í fjarnámi. Í aðalnámskrá grunnskóla sem kom út 2011 voru skilgreindir sex grunnþættir menntunar: Læsi; sjálf bærni; lýðræði og mannréttindi; jafn rétti; heilbrigði og velferð; og sköpun. Haldin voru stutt námskeið um þessa þætti í skólum landsins, m.a. í StóruVogaskóla. 2. apríl 2013 var fræðsla um grunnþáttinn Heilbrigði. Þá skráði undirritaður hjá sér eftir farandi minnisatriði: • Heilsuefling – velferð – lífsleikni. Förum úr forvörnum í heilsu eflingu. • Heilsuefling er það að auðvelda fólki að ná betri stjórn á eigin heilsu. • Jákvæð sjálfsmynd er besta vörnin gegn áhættuhegðun. • Frekar en að banna eigum við að hampa ákveðnum leiðum. • Ein áhættuhegðun kallar á aðra. • Hvaða hegðun kallar gosdrykkja á? Eða próteínduft? • Illskárra er að vera ögn í of þyngd en vannærður. u.þ.b. 30 kg bil er eðlilegt. BTstuðull: 18–26. • Verst er að safna fitu um mittið. Mittismál er góður mælikvarði. • Dvítamín: Mælt með að fara fimmtán mínútur út í sólina, setja svo á sig sólarvörn! RDS (ráðlagður dagskammtur) hefur heldur hækkað. Ein matskeið af lýsi gefur tvöfalt RDS. Úr hliðstæðu námskeiði um jafnrétti hafði höfundur m.a. glósað þetta: • Ungt fólk er íhaldssamara en fyrir tuttugu árum. Fegr unarkröfur og klámvæðing hafa aukist. • Um 1970 luku álíka margar stelpur og strákar stúdentsprófi, síðan keyrðu stúlkurnar fram úr. • Stúlkur ná mun betri árangri í 10. bekk, eru þar með þeim bestu í heimi! • Stærsti ójöfnuður í íslensku skólakerfi er kynjamunur. • Kynjajafnrétti er stór hluti af mannréttindum og lýðræði. • Strákar hugsa mest um ávinning af störfum en stelpur virðingu og starfsánægju. Kjörorð StóruVogaskóla á 21. öld eru vinátta – virðing – velgengni. Í byrjun 20. aldar var innleitt SOSagastjórnunarkerfi, SMTkerfi og Olveusaráætlun til að bæta líðan og starfsanda í skólanum, fyrirbyggja og uppræta einelti og var samin ein eltisáætlun fyrir skólann. Eftir að lög voru sett um að allir ættu rétt til skólagöngu í sinni heimabyggð hófu nemendur með alvarleg frávik eða fötlun nám við skólann. Þá fengu starfsmenn stutt námskeið um hvernig best væri að aðstoða þá. Á einhverfu og aspergernám skeið 6/11 2014 var okkur ráðlagt að setja fyrir skýr verkefni og skipu leggja allar aðstæður. Kennarinn þarf að vera vel skipulagður og börnin þurfa að þekkja það skipulag og ganga að því sem vísu. Frjáls tími og frímínútur skapa angist. „Þú ræður sjálfur“ skapar mikinn kvíða. Fé lagslegt spjall er mjög erfitt en við reynum að kenna þeim að spjallið hefur gildi fyrir hinn aðilann. Við gætum vel að raddbeitingu og erum ekki höstug. Við segjum fólki hvað það eigi að gera, ekki hvað það á ekki að gera, forðumst að nota orðin ekki og nei. Kennari þarf að vera bæði fróður og góður. Hann þarf að valda starfinu og líða vel og smita aðra af áhuga sínum og starfsgleði. Ýmislegt er gert til að viðhalda góðum starfsanda og bæta hann. Skólastjórnendur og starfsfólk gerir margt uppbyggilegt og skemmtilegt saman. Reynt er að halda uppi félagslífi og þar er starfs mannafélag í fararbroddi. Farið er í ferðalög, bæði til að fræðast og gleðjast. Höfundi eru minnisstæðar dagsferðir innanlands, t.d. í Land mannalaugar, Árnessýslu, Reykjavík, um Suðurnes o.fl. Snæbjörn Reynisson var ötull að skipuleggja slíkar ferðir. Eitt sinn fékk hann Guðnýju Snæland, matráð í skólanum, og mann hennar, Haf stein Snæland, til að skipuleggja óvissuferð fyrir allt starfólkið á rútu sem Hafsteinn ók. Var farið til Reykjavíkur og komið þar víða við. Um þá ferð orti höfundur: Húmorinn í hávegum er Hafsteinn skemmti fljóðum. Hann ekur jafnt á óvegum sem eðlalstrætum góðum. Guðný mjög er göfuglynd, gaf hún mola sína. Okkur hefur hún nú sýnt höfuðstaðinn fína. Þetta var nú þeysireið þökkum við allt saman. Héldum uppfrædd heimáleið. Helvíti var gaman! Vorið 1994 fóru kennarar skólans í fyrsta sinn í kynnisferð til útlanda. Var farið til Danmerkur, þar sem flestir gistu í sumarbústað ættingja eins kennarans. Voru leigðir tveir bílar og ekið í skólaheimsóknir í fimm mjög ólíka skóla, einn á dag. Einn skólinn var óhefðbundinn, á búgarði þar sem nemendur sem ekki gekk vel í hefðbundnu námi, lærðu af bústörfum, t.d. stærðfræði með því að vigta og skammta fóður. Í kaffi stofunni héngu landakort á veggjum. Út frá þeim var rætt um heimsins lönd í kaffitímanum, o.s.frv. Á efri myndinni er hópurinn að leggja í hann í Flugstöð Leifs Eiríks sonar en á þeirri neðri á ferð til að skoða elstu eik Danmerkur. Um áratug síðar fór kennaraliðið til bæjarins Gent í Belgíu, einkum til að kynnast þjónustu Belga við inn flytjendabörn en þar hafa þeir langa reynslu. Voru heimsóttir skólar, gengið um gróin innflytjendahverfi og kíkt á krár á kvöldin. Tæpum áratug síðar var haldið til New York, m.a. í Harlemhverfið, veröld sem er býsna ólík okkar. Vorið 2018 var svo haldið til Parísar í skólaheimsóknir, mikla athygli vatki skóli fyrir inn flytjendur. Heimildir: Almenningsfræðsla á Íslandi. Fundagerðir kennarafunda 19811989. Aðal- námskrá grunnskóla 2011. Upplýsingar frá Inger Christensen, Höllu Jónu Guðmunds dóttur, Jóni Inga Baldvinssyni og Særúnu Jónsdóttur. Glósur og minningar höfundar úr starfi við skólann 2000–2016. Leiðrétting Þorvaldur Örn Árnason. Í erindi sem Eiríkur Hermannsson flutti á 150 ára afmælishátíð Gerða skóla 7. október sl. og birtist í heild í Víkurfréttum eru staðreyndavillur sem hér verður leitast við að leið rétta. Eiríkur sagði – og skrifaði: „Gerðaskóli er ein elsta mennta stofnun á landinu og að margra mati næstelsti barnaskóli sem starfað hefur samfleytt, aðeins barnaskólinn á Eyrarbakka á sér lengri sögu.“ Síðar í ræðunni og greininni segir Eiríkur: „Skólastarf í Gerðaskóla hófst 7. október 1872 og starfsemi skólans á Vatnsleysuströnd skömmu seinna.“ Undirritaður hefur birt í Víkur fréttum vikulega allt þetta ár þætti úr skólasögu Vatnsleysustrandar hrepps og Sveitarfélagsins Voga. Þá er hægt að lesa á www.vf.is/pistlar, á www.vogar.is og á https://www. storuvogaskoli.is/150-ara/thaettir- ur-sogu-skolans. Í fyrstu þáttunum, sem birtust í byrjun árs, eru dregin fram í dags ljósið gögn um það að skóli er form lega stofnaður á Vatnsleysuströnd 12. september 1872 á opnum fundi í nýbyggðu skólahúsi og hófst kennsla þar 1. október það ár, viku á undan stofnun Gerðaskóla. Um það vitnar handskrifuð eftirgerð fundargerðar stofnfundarins, sjá mynd. Þar kemur fram að þá þegar sé búið að að byggja húsið og ráða fyrsta kennarann, Cand theol Oddg. Guð mundsson. Oddgeir lýsir skólanum og starfinu í grein í Þjóðólfi í jan. 1873 á miðjum fyrsta kennsluvetr inum. Presturinn hóf söfnun 1870, viðar var aflað í húsið og keypt undir það jörð 1871 og það byggt sum arðið 1872. Skólabörnin eru þrjátíu þennan fyrsta vetur og tíu þeirra heimilisföst í skólanum. Eiríkur sagði – og skrifaði enn fremur: „Fyrsti barnaskólinn í Reykjavík starfaði á árunum 1830–1846 og aftur upp úr 1860. Ekki er alveg ljóst hvort starfsemin var óslitin í Reykjavík eftir það.“ 1830 var stofnaður barnaskóli í Reykjavík (í Aðalstræti) með átján börnum, þar sem öll kennsla fór fram á dönsku, en sum voru börn danskra kaupmanna. Skólagjald einhverra barna var greitt úr Thor killiisjóði. Að auki greiddi sjóðurinn halla á rekstri skólans, u.þ.b. 100 rd á ári. Það þótti ekki samræmast reglum sjóðsins, hætti sjóðurinn að styrkja skólann 1849 og var þá rekstrargrundvellinum kippt burt og lagðist skólinn niður. Síðan líður áratugur uns Alþingi setti, eftir ára langt þjark og m.a. forgöngu Jóns Sigurðssonar, lög um barnaskóla í Reykjavík 1859. Sá skóli hóf starf semi í Hafnarstræti í Reykjavík 1862. Fyrsti skólastjórinn var Helgi E. Helgason. Hann er sagður hafa markað spor í skólastefnu Reykja víkur í 30 ár og var einn af stofn endum hins Íslenska Kennarafélags 1889. Þjóðólfur 30.1.1869 skýrir svo frá að Thorkillisjóðurinn megi veita fátækum bömum, er ganga í barna skólann í Reykjavík, 10 rd. hverju í skólapeninga og var sex börnum í Reykjavík veittir 10 rd. Ég hef engar heimildir séð um annað en að Barnaskóli Reykja víkur, eini lögbundni barnaskólinn á 19. öld, hafi starfað óslitið frá 1862 og sem forveri grunnskóla Reykja víkurborgar. Eiríkur virðist véfengja það í umræddu ávarpi og grein. Hafi Eiríkur fundið ein hverjar heimildir um að rof hafi verið á starfsemi Barnaskóla Reykja víkur frá 1862 er hann hér með vin samlega beðinn um að benda á þær. Það má til sanns vegar færa að Gerðaskóli sé þriðji til fjórði elsti barnaskóli landsins sem starfað hefur samfleytt. Þeir prestarnir og frændurnir Sigurður B. Sívertsen og Stefán Thorarensen, sem voru driffjaðrir stofnunar barnaskóla árið 1872, hvor í sinni sveit, undirbjuggu það mál í nokkur ár og svo hófst starfsemin sama haustið hjá báðum. Munaði þar aðeins viku. Að Gerða skóli sé næstelsti barnaskóli landsins sem starfað hefur samfleytt stenst engan veginn. Það er beinlínis rangt. Heimildir 150 ára Gerðaskóli. Ávarp Eiríks Hermannssonar, fv. skólastjóra Gerðaskóla. 150 ára Gerðaskóli - Víkurfréttir (vf.is). Þættir úr 150 ára skólasögu Vatnsleysustrandarhrepps og Sveitarfélagsins Voga 18722022, www.vf.is/pistlar, á www.vogar.is eða á https://www.storuvogaskoli.is/150-ara/thaettir-ur-sogu-skolans. Yfirlit sögu skóla í Vatnsleysustrandarhreppi birtist í Faxa 1990: Skólar á Suðurnesjum: Brunnastaðaskóli, Faxi 1990 Faxi - 1. tölublað (01.01.1990) - Tímarit.is (timarit.is). Skúli Magnússon: Byggðu skóla fyrir almenn samskot á Brunnastöðum, Faxi 01.05.1979. St. Thorarensen. 1873. Auglýsing (jörð, kennari). Þjóðólfur 14.3. 1873. Innihaldsrík auglýsing. Oddgeir Guðmundsen. 1873. Barnaskólinn á Vatnsleysuströnd. Þjóðólfur, 25.árg. 21. jan. 1873 bls. 4849. St. Thorarensen. Skýrsla til stiftsyfirvalda um ástand og athafnir skólans árið 187374, hluti skýrslunnar er birtur í Víkverja 18.4.1874. St. Thorarensen. Skýrsla um skólahald 18761879. Ísafold. 29.3.1879. Ítarleg skýrsla í léttum dúr. Segist áður hafa skrifað um skólann í blöðin 1877, en Google finnur það ekki undir St.Thorarensen. St. Thorarensen. Skýrsla um skólahald 18751876. Þjóðólfur 8.5. 1876. M.a. um góðan skóla í Hákoti í Njarðvík þar sem Pjetur Pjetursson kenndi 16+2 börnum í 6 mánuði. Stefán Thorarensen. Sóknarmannatal Kálfatjarnar og Njarðvíkur 1865 – 1876. Gunnar M. Magnúss. Jón Skálholtsrektor. Bókaútgáfa Menningarsjóðs 1959. Eitthvað af elstu skýrslum um skólann á Vatnsleysuströnd, elsta bréfa og gjörðabók hans og elsta reikningabók, hefur ekki fundist, en varðveist hefur áðurnefnd fundargerð stofnfundar skólans í nýbyggðu húsnæði hans 12. september 1872 og einnig handskrifuð reglu gerð um hann í 30 greinum, sem byggð var á reglugerð skólans sem tók til starfa í Reykjavík 1862. Frá fyrstu áratugunum eru til greinar í blöðum sem hægt er að lesa á timarit.is, sjá dæmi hér ofar. Hægt er að lesa á netinu nöfn nemenda og einkunnir fyrstu starfsár skólans, í sóknarmannatali Kálfatjarnar og Njarðvíkur 18651876 eftir sr. Stefán Thorarensen. Til er samfelld Gjörðabók skólanefndar 1907 – 1969, reikninga og sjóðsbækur 19071936, dagbækur skólans frá 19171932, prófabók 19141932 o.fl. Vitað er hverjir kenndu og stýrðu skólanum öll 150 ár hans. Í dagbókunum og prófabókinni eru birt nöfn nemenda þessi ár. Fyrstu öldina var skólaárið 6 mánuðir, frá 1. okt og fram í byrjun apríl, með stuttu jóla og páskafríi. Hægt er að slá því föstu að skóli hefur starfað samfleytt í Vatnsleysustrandarhreppi / Sveitarfélaginu Vogum frá 1. okt. 1872. Afmælisþættir skólans í Vogum, birtast vikulega í Víkurfréttum og vf.is á afmælisárinu. Þorvaldur Örn Árnason, áður kennari við skólann, tekur saman með góðra manna hjálp. 43. ÞÁTTUR vÍkurFrÉttir á SuðurneSJuM // 13

Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16

Víkurfréttir

Víkurfréttir

Beinleiðis leinki