Skipulagsmál höfuðborgarsvæðisins - 01.08.1983, Síða 15

verkefni. Það er allra hagur að um-
ferðarkerfið verði sem hagkvæm-
ast, öruggast og að sjálfsögðu sem
ódýrast. Þar sem höfuðborgarsvæð-
ið er nú viðurkennt sem eitt
atvinnusvæði, er það mikilsvert að
auðvelt sé að komast frá heimilum
að vinnustöðum, hvar sem þeir eru
staðsettir, hvort sem menn kjósa að
nota einkabíla eða almennings-
vagna. Jafnljóst er og sjálfsagt að
endurskoða þarf það skipulag sem
nú er í mótun með hliðsjón af því
umferðarmunstri sem talið er henta
best. Sem sagt, gott og hagkvæmt
umferðakerfi, ef vel á að vera. Til
þess er sjálfsagt að nota hið
fljótvirka undratæki, tölvuna, en
gæta ber þess að tölvan er aðeins
hjálpartæki sem getur aldrei komið
í staðinn fyrir mannsheilann.
Aðalskipulag Reykjavíkur 1962-83
var stórvirki sem markaði tímamót
í sögu skipulagsmála á íslandi. Um-
ferðarkönnunin og sú flokkun
gatna sem tekin var upp í aðal-
skipulagið áttu drjúgan þátt í því.
Hinsvegar vannst ekki tími til að
vinna úr nema hluta þeirra þáita
sem ráðgert hafði verið að taka tii
Hér á eftir verður fjallað um
nokkra höfuðþætti fjarskiptaþjón-
ustu og fjarskiptakerfa, til kynning-
ar á þeim eins og þau eru í dag og
hvers vænta má í framtíðinni, sér-
staklega með tilliti til strengjalagna
fyrir breiðbandskerfi.
Þarfir manna til upplýsingaflutn-
ings aukast stöðugt, þetta upplýs-
ingamagn verður æ stærra og kröfur
verða meiri til að þær séu réttar og
gangi hratt fyrir sig. Þessum upp-
lýsingaflutningi má skipta í nokkra
þætti.
Almenn símakerfi.
a) Venjuleg talsímakerfi, þar sem
hljóði er breytt í rafsveiflur til flutn-
ings og síðan aftur í hljóð. Nauð-
synlegt tíðniband (talband), sem
þarf að flytja til að gæði séu nægj-
tölvuvinnslu. Með tilkomu tölvu
hjá Skipulagsstofu höfuðborgar-
svæðisins ætti að gefast tækifæri til
frekari úrvinnslu þessara gagna eft-
ir því sem ástæða þykir til. Með
nýjum sniðtalningum er hægt að fá
margvíslegar upplýsingar, m.a. um
umferðarstrauma frá heimilum í
vinnu. Fækkun fólks í hinum eldri
hverfum hefur sitt að segja og
sömuleiðis margvísleg breytt land-
notkun sem kallar á aukna umferð í
ákveðna reiti. Þá er bílastæðavand-
inn í Kvosinni vandamál út af fyrir
sig, sem erfitt er að finna viðunandi
lausn á og það jafnt þótt beitt sé
tölvu. Á fleira mætti drepa sem get-
ur haft veruleg umferðaleg áhrif
þótt það virðist e.t.v. lítilfjörlegt,
t.d. það atriði hvenær hinn almenni
vinnutími hefst á morgnana og jafn-
framt hvenær honum lýkur á kvöld-
in, eða hvenær verslanir hafa opið.
Lítil sem engin umferð byrjar hér
fyr en klukkan 7 á morgnana, en
það er um 1/2 klukkustund síðar en
gengur og gerist t.d. í Evrópu.
Toppálag á götur nú er milli klukk-
an 17 og 18, en um 1962 var það
milli klukkan 12 og 13. Skýring á
þessu er hve fáir fara nú heim í
anleg, er 300-3400 Hz. í dreifikerf-
um er þetta tíðniband venjulega
flutt á tveimur koparvírum í jarð-
strengjum milli notenda, þar sem
hver hefur sína línu til símstöðvar
sem síðan tengir þá saman eftir
númeravali.
í langlínukerfinu fer flutningur yfir-
leitt þannig fram, að byggt er upp
grunnsamband radio eða jarðsími
milli staða, sem getur borið uppi
ákveðinn fjölda talrása, sem raðað
er upp í hærra tíðnisvið þannig, að
hver rás hefur sitt bylgjusvið líkt og
mismunandi útvarpsstöðvar. Þetta
eru kölluð fjölrásakerfi, Hringteng-
ing langlínukerfis á íslandi er með
300-960 rása flutningsgetu.
Aðrir almennir símaþættir eru:
hádeginu. Að sjálfsögðu eru það
umferðartopparnir sem skapa aðal-
erfiðleikana í umferðinni. Smá-
vægilegar tilfærslur á því hvenær
hin stærri fyrirtæki láta hefja vinnu
geta haft mikil áhrif og dregið úr
staðbundnum og tímabundnum
umferðarhnútum, a.m.k. í bili.
Hækkun á hámarkshraða á þar til
hentugum götum, getur einnig
greitt úr vissum umferðarvanda-
málum, a.m.k. í bili, enda sé gætt
fyllstu öryggisatriða.
Allt ber þetta að sama brunni, að
hér er um mjög margslungin og
flókin vandamál að ræða, sem
þarfnast bæði góðs heila og góðrar
tölvu til að góðs árangurs sé að
vænta.
Loks er rétt að leggja áherslu á
nauðsyn þess, að umferðarkerfið á
hverjum tíma sé sveigjanlegt, ekki
síður en aðalskipulagið og að það
sé í stöðugri endurskoðun eins og
aðalskipulagið þarf að vera.
ZÓPHÓNÍAS PÁLSSON.
A
b) Skeytasendingar, telex, (te-
letex: Hröð fjarritun, þjónusta ekki
boðin ennþá).
c) Gagnaflutningur eða dataflutn-
ingur milli tölvu og enda- stöðva.
d) Viðvörunarkerfi o.fl.
e) Myndsendingar, postfax og
(viewdata: Upplýsingar í upp-
drátta eða textaformi eru fluttar
yfir símalínu og birtast á sjónvarps-
skermi, þessi þjónusta er ekki boð-
in ennþá hér á landi).
Framangreinda þætti er alla hægt
að flytja á venjulegri símalínu með
hjálp tækjabúnaðar á endum lína.
Auk áður nefndra þátta eru ýmsar
aðrar tegundir af símaþjónustu,
eins og strandstöðvar og bfla-
símakerfi, sem taka á í notkun í ár
o.fl., sem ekki verður fjallað um
SÍMA- OG SJÓNVARPSSAMBÖND
HÖFUÐBORGARSVÆÐINU
15