Klukkan - 18.01.1925, Blaðsíða 4

4
KLUKKAN
Harðjaxl í baiini.
Flogið hefir fyrir að fríkirkjuprestur-
inn hafi hérna á dögunum af prédikun-
arstólnum bannsungið »Harðjaxl«, en
ekki hefir Klukkan frétt hvort það hafi
verið með hringdum klukkum og steypt-
um kertum, sem þó kvað við eiga.
Hann varaði foreldra, við að leyfa
drengjum sinum að selja það blað á
götunum. Klukkan ber nú að vísu enga
sérstaka lotningu fyrir þvi blaði, og teldi
lítinn skaða í því, þó að þess saga yrði
ekki lengri, en sér þó ekki sálubjálp
þeirra drengja, sem Harðjaxl selja, neina
hættu búna af því. En Klukkunni finst
aftur á móti fríkirkjupresturinn vera
farinn að reka sálnahirðinguna af helzt
til miklu kappi, ef hann fer »sem slík-
ur« að sletta sér fram í það, hvaða rit
megi selja á strætum og gatnamótum,
án þess að brjóta bág við alment vel-
sæmi. Klukkan hélt að það væri verka-
hringur lögreglustjórans. Og, það hefir
Klukkan sannfrétt, að prédikunarstólar
séu ætlaðir til þess að þar sé flutt guðs
orð, en trúir því ekki að presturinn, ef
hann hugsar sig um, telji þessa aðvör-
un i þeim orðaflokk. br.
Ríssland^bDrgar ekki íramar.
Hnappelduskaðl fyrir bolsvikinga
í Evrópu.
Samkvæmt skeyti frá Moskva (F. N.)
telur sovetstjórnin sér vegna örðugs
fjárhags, ekki fært framvegis að styrkja
bolsvikinga utan Rússlands með fjár-
framlögum framvegis. Valda því einnig
ófarir þær sem bolsvikingar í öðrum
löndum hafa farið upp á siðkastið.
Þar missir einhver spón úr askinum
sínum, þvi sovjestjórnin hefir alt til
þessa eytt 200—300 miljónum gullrúbla
i þessu augnamiði.
I
Lá ggengið
heitir nyútkomið rit eftir Jón Þorláks-
son. Hefir Klukkan fengið rilið að láni
hjá góðkunningja sínum, og lesið í því
17 síður, og lagt það síðan frá sér með
ánægju. Gerir maöur það ekki með all-
ar bækur. Það er óefað hægt að hafa
fróðleik af bókinni — ef maður les
hana. Höf. ætlast til að greindir alþýðu-
menn lesi hana, en hrædd er Klukkan
um, að þeir verði fáir sem það gera,
því sannast að segja, er bókin svo leið-
inlega samin, að furðu sætir. Það er
ekki nóg að vanda til efnis, — sem
Klukkan ekkert veit hvort hér hefir
verið gert, því hún hafði ekki karl-
mensku til að þrælast í gegnum bókina,
þó hún reyndar ails ekki rengi að svo
hafi verið, — það verður líka að vanda
til framsettningar, svo hún sé skilmerki-
leg og skemtileg. Vanti hið síðastnefnda
verður bókin af fáum lesin, nema setj-
urunum, en þeir fá líka borgun fyrir
það.
Þjóðminjasafnið,
Það er langt síðan farið var að tala
um það, að húsnæðið, sem Þjóðminja-
safnið hefir ráð á, væri of lítið og að
ýmsu leyti ófullkomið, og er það ekki
ástæðulaust. Hverjum þeim er kemur þar
inn, getur ekki blandast hugur um, að
það, sem þar er til sýnis getur ekki notið
sín, vegna þess hve hlutunum er þétt
raðað. Þar er svo að segja hvað ofan
á öðru. Hver einasti skápur er svo
yfirfyltur, að nægja myndi til að fylla
marga slíka. Tökum t. d. skápinn með
kvennbúningunum, í vesturenda hússins.
Það sem í honum er, myndi fylla stórt
herbergi, ef það ætti að geta notið sín
til fulls, og því væri svo fyrir komið,
sem best mætti fara. Rjóðminjasafnið
hefir aðeins þakhæð Safnhússins, auk
geymsluklefa í kjallaranum, til umráða.
Veggplássið, sem einmitt riður mest á
að sé gott, er þar mjög lítið og óhent-
ugt, og birtan óhagstæð. Fjölda af
munum er hrúgað saman i koldimm-
um kimum út undir súðinni, af því, að
hvergi annarsstaðar hefir verið rúm
fyrir þá. Jafnvel súðin er alþakin glit-
vefnaði og útskornum munum, en auð-
vitað sést það þar mjög óglöggt, sökum
þess hve lítil birta kemst þar að. Rúm-
leysis vegna, hefir ekki heldur verið
hægt að flokka safnið niður, eins vel
og þurft hefði. Það er margt hvað
innan um annað, er vera ætti í sér-
stökum deildum. Pó má greinilega sjá,
að þetta hefir verið reynt að svo miklu
leyti sem hægt hefir verið. En þrátt
fyrir það, að plássið er notað út í
yztu æsar, og raunar um of, er ekki
nærri alt safnið til sýnis. Mikill hluli
þess er geymdur undir lás, sumt milli
þils og veggjar í sýningarsalnum, og
sumt niðri í kjallara, og bíður þar
betii tíða. T. d. er myntasafnið ekki
nærri alt sýnt. Engin þau söfn, sem
kend eru við einstaka menn eru sýnd,
nema Vídalíns safnið og Fiske’s safnið
að nokkru leyti. Sama er að segja um
fjölda annara muna, er keyptir eða
gefnir hafa verið á seinni árum.
Fáar þjóðir eiga gleggra yfirlit yfir
minningarsögu sína, frá byrjun, en ís-
lendingar. Megum við fyrst og fremst
þakka það • fornbókmentum vorum, en
Pjóðmenjasafnið á líka þýðingarmikinn
þátt í því. Munir sem gej^mst hafa frá
umiiðnum öldum — klæðnaður, verk-
færi o. fl. — sýna oft betur en nokkrar
sögur, lifnaðarhætti fólks á ýmsum tím-
um. það gefur til kynna ýmislegt, sem
ekki er hægt að sjá af sögunum.
þjóðmenjasafn íslands er eitt hið bezta
í sinni röð og á það vissulega skiiið að
því sé mikill sómi sýndur. Útlendir
fræðimenn er hingað koma, sækja
þangað fróðleik, og , finna þar óþrjót-
andi uppsprettur þjóðlegra íslenzkra
fræða. — Þjóðmenjasafnið er lista- og
menningarsaga íslands, og finnum vér
hana hvergi betur né skýrar skráða.
það er næstum ótrúlegt hve litinn á-
huga menn alment virðast hafa á þessu.
Sýnir það meðal annars fjárupphæð
sú, er þingíð veitir safninu til viðhalds
og bóta. Árið 1888 var veitt 1000
kr. árstillag til forngripakaupa. Árið
1912 fékkst árstillag þetta, með mestu
hörkubrögðum, hækkað upp í 1500 kr.
En á siðasta þingi hafa frömuðir þjóðar
vorrar ætlað að bæta fyrir gáleysi og
eyðslusemi fyrirrennara sinna, og lækka
þeir þá tillagið til forngripakaupa, niður
í 500 kr. á ári.
Ein hinna merkustu eigna íslendinga
er þjóðminjasafnið, og er leitt að vita
til þess, hversu lítil ræk't er lögð við
það, af hendi þings og stjórnar. Þjóð-
minjasafnið, sem ætti að vera óskabarn
þjóðar vorrar, hefir hún gert að oln-
bogabarni og þeir fáu menn, er
áhuga hafa á þessu máli, eiga við mjög
ramman reip að draga, þar sem er
þröngsýni ÁlþÍDgis og fjárskortur.
Á síðustu árum hefir, aðsókn að
safninu aukist að mun, og var áríð sem
leið tala gestanna meiri en nokkru sinni
áður; alls um 9000. Það væri því ástæða
til, að fjölga sýningardögum safnsins,
og það einkum, þegar þess er gætt, að
flestir, sem sækja þangað, eru ferða-
menn, er hafa takmarkaðan tíma. í þess
stað hefir þingið tekið rögg á sig og
fækkað sýningardögunum. Er nú Þjóð-
minjasafnið opið tvo daga í viku, en
var áður opið 3 daga vikulega. Pað sem
við þetta sparast, eru 800 kr. á ári.
Málverkasafnið tilheyrir líka Pjóðminja-
safninu, og hefir undaDfarin ár verið
veitt litil fjárupphæð til að kaupa mál-
verk fyrir, en síðasta þing hefir afnum-
ið þann útgjaldalið, og er nú engu fé
kostað til slíks. Svo væri nauðsynlegt,
að Pjóðminjasafnið gæfi út ársskýrslur
sinar, en til þess hefir því ekkert fé ver-
ið úthlutað.
Petta er bæði illt og broslegt og
skyldi maður ekki ætla, að slíkar
aðfarir viðgengist hjá annari eins
menningarþjóð [og Íslendíngar telja sig.
Er það þá vist, að sparnaður þessi
borgi sig? Fyrst má geta þess, að það
fé, sem varið er til að kaupa fornminjar,
fer ekki út úr landinu, heldur til borg-
ara hins íslenzka ríkis, og oftast er það
fátækt fólk, sem munirnir eru keyptir
af, fólk, sem þarf á peníngum að halda,
því hinir efnaðri selja venjulega ekki
fornminjar, þótt þeir kunni að eiga þær.
yQ’ Framh.
Ritstjórar: Guðbr. Jónsson og
Tryggvi Magnússon.