Klukkan - 01.02.1925, Síða 3

KLUKKAN
3
Þjóðminjasafníð.
(Niðurl.)
Svo eru þeir fáu þjóðlegu forngripir,
sem enn eru hér til, manna á meðal,
eyðileggingunni undirorpnir, þar til þeir
hafa verið fluttir á Pjóðminjasafnið.
Gamla fólkið heldur í þá hluti, sem það
á frá æskuárum sínum. Það hefir tekið
ástfóstri við muni þessa, vegna endur-
minninganna, sem við þá eru tengdar.
En þegar hinna eldri missir við, ganga
eignir þeirra til eftirkomendanna, sem
oftast meta þessháttar »gamalt rusl« lítils.
Fornminjunum er kastað í eitthvert
ruslaskot og þar látnar fúna niður og
eðileggjast. Það er því áríðandi að
klófesta gripi þessa meðan þeir eru til,
því seinna verður ekki hægt að komast
yfir þá hvað sem í boði er.
Svo þarf að ná í ýmislegt, sem enn
er notað, en er við það að leggjast
niður. T. d. islenzka sjóróðrarbáta með
öllu tilheyrandi, skinnfatnað, heima-
unnin klæðnað, ýms verkfæri bæði til
landbúnaðar og sjávarútvegs o. fl. o. fl.
Það, sem fyrst og fremst ríður á, er að
ná í munina og geyma þá eins og ann-
að fleira, þar til við höfum efni á að
byggja sæmilegt hús yfir safnið. Það,
sem safnið á nú, er meir en nóg til að
fylla stærra hús en Safnahúsið er, en þó
hefir það ekki nema eina hæð hússins,
og það er hin lélegasta. Eins og er, þá
getur Pjóðminjasafninu einnig stafað
hætta af eldsvoða, því efsta hæð Safna-
hússins er úr tré. Ef t. d. kæmí upp
eldur i húsunum hinumegin Hverfis-
götunnar, andspænis Safnahúsinu, gæti
auðveldlega kviknað í þaki þess, og efsta
hæðin, með Þjóðminjasafninu, brunnið.
Er það óhugsandi, að það borgaði
sig að leggja fram nokkrum krónum
meira, til viðhalds þjóðlegum fræðum?
Eða ætli síðari kynslóðirnar myndu á-
fellast vorra tíma menn fyrir slika eyðslu-
semi? Ekki er þetta þó sú upphæð, er
nemi mjög miklu á reikningum ríkisins.
Svo væri æskilegt að Þjóðminjasafnið
tæki til umráða, þær fáu gamlar bygg-
ingar, sem enn eru til út um land. T. d.
Víðimýrarkirkju, Síðumúlakirkju o. fl.
Sem sakir standa, er ekki hægt að
búast við, að bygt verði sérstakt hús
fyrir Þjóðminjasafn vort. Til þess mun
skorta fé, en það ætti ekki að vera til
of mikils mælst, að nægilegt fé sé lagt
fram til brýnustu nauðsynja þess, til
forngripakaupa o. þ. h. Það munar
ríkið sáralitlu, og ætti að mega spara
það, sem því munar á einhverjum stærri
útgjaldaliðum. Enginn efi er á því að
ýmislegt hefir verið láta ganga fyrir, er
minni þýðingu hefir íyrir framtíð vora.
Þó það eigi langt í land, að þetta
mál verði svo til lykta leitt, sem æski-
legt væri, þá er ekki of snemt að (byrja
að) hugsa um það, hvernig best færi á,
að Þjóðminjasafninu yrði fyrir komið.
En þar er margt og mikið að athuga.
Fyrst þarf að byggja hús, er sé safn-
inu samboðið, þar sem hægt er að koma
gripunum vel og skipulega fyrir, flokka
þá niður eftir tegundum og tíma. Bún-
ingana ætti að setja á vaxlíkneskjur,
eins og tíðkast í samskonar söfnum er-
lendis, stilla svo líkneskjunum upp og
sýna með því þætti úr daglega lífinu
frá þeim tíma er búningarnir eru. Petta
yrði eins og nokkurskonar leikhús-»sen-
ur« (Panorama). Svo þyrfti að byggja
gamaldags íslenzkan sveitabæ, af betra
tæi, og torfkirkju og nota til þess, sem
mest, gamlar þyljur og innviði úr sams-
konar húsum. Stilla þar upp líkneskj-
um er sýndu fólkið við vinnu sfna (fs-
lenzkt heimilislíf til sveita), en kirkjuna
Alt Heidelberg.
Skáldsaga eftir Meyer-Förster.
Fyrsti kapituli.
Lögbirtingablaðið, sem kemur, út i
Karlburg á hverjum laugardegi — örlítill
snepill í fjögrablaðabroti, prentaður á
einkennilegan, forneskjulegan pappír, —
flutti 18. Apríl eftirferandi frétt:
»Hinn tígni ríkisarfi hefur í viðurvist
hins tfgna fursta, hins göfuga forsætis-
ráðherra von Brandenberg og hins göf-
uga leyndarstjórnarráðs Baer lokið stú-
dentsprófi. Var hann Víða, og nákvæm-
lega prófaður af þeim skólaráði Dr.
Finke, latinuskólastjóra prófessor Schnei-
dewind og öllum kennurum ins fursta-
leg Franz-Georglærðaskóla, og hlaut hann
í grisku, latínu, þýsku, frönsku og ensku
einkunina I, í stærðfræði og náttúru-
fræði II a (vel), og í trúarbrögðum, sögu
og landafræði I.-II. (dável), en f aðal-
einkun I. sem er: summa cum laude.
Hinn 1. Maí fer hinn tígni erfðaprins
til Heidelberg, óg ætlar hann að dvelja
þar árstima við háskólanám. Furstinn
hefur kveðið svo á, að herra Dr. phil.
Júttner, sem um undanfarin átta ár hef-
ur verið kennari hins tígna erfðaprins,
skulí fylgja honum þangað. Hinn tigni
fursti hefur í tilefni af hinu ágæta grófi
hins tígna erfðaprins sæmt herr Dr. phil.
Juttner stjórnarráðsnafnbót.«
Dagin fyrir burtförina, 30. Apríl, var
hinu nýja stjórnarráði skipað að koma
til viðtals við hinn tígna fursta. Furst-
inn sat hálfmáttfarinn við stórt skrif-
borð, andlitið var gremjulegt og gamalt
fyrir ár fram, og gegnt honum sat erfða-
prinsinn á litlum stól.
»Pér kannist við skoðanir mínar, herra
stjórnarráð; ég ætlast til þess að hið
vísindalega nám frænda mins verði rek-
ið með sömu alvöru eins og hingað til.
Að námsárinu loknu mun prinsinn
verða liðsforingi hjá lifvarðarriddurun-
um í Potsdam, en þangað til vil ég að
erfðaprinsinn reki námið af fullri festu
og kappi. Hinum tigna prins ber að
skilja, að háskólanámsárið eigi að vera
helgað vísindaiðkunum, en ekki skemtun-
um. Innan um jafningja sina og félaga
í hermannstélt í Potsdam mun prinsin-
•
um gefast hæfilegl færi á kynnast frelsi
lifsins. En þangað til óska ég að námi
hans og líferni verði háttað jafn reglu-
bundið og hingað til, Hafið þér skilið
mig?«
Doktorin ditli hneigði sig svo djúpt,
að orðan hans, saksakrossin, dinglaði
lóðrétt niður af brjóstinu á honum.
Þá hneigði hann sig í annað sinn —
samtalinu var lokið.
Hann gekk um löng og dimm göng
inn í hægri arm hallarinnar. t*ar bjó
hann í tveim herbergjum við hliðina á
prinsinum. Þúngur moldarþefur grúfði,
eins og títt er í gömlum höllum yfir
hinum drúngalegu göngum, og Apríl-
sólin, sem við og við ljómaði fram á
milli þjótandi regnskýja, gat aðeins
varpað daufum og mjóum geislum
gegnum hina lágu bogaglugga. Þjónarn-
ir liðu eins og þögulir skuggar um
göngin eftir eldgömlum gólfdúkum, en
aðeins þegar þeir skutust fyrir gluggana,
glitti andartak á gull og roða á flikum
þeirra.
Turnmegin dimdi en meir á göngun-
um, grjótveggirnir urðu en þykkri,
gluggarnir litlir eins og vígskörð og