Læknablaðið : fylgirit - 28.04.2015, Blaðsíða 16

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 8 5
16 LÆKNAblaðið 2015/101 FYLGIRIT 85
25 Nýgengi krabbalíkisæxla í lungum hefur aukist
þrefalt á síðustu áratugum
Ástríður Pétursdóttir1, Björn Már Friðriksson1, Jóhanna M. Sigurðardóttir2, Helgi J.
Ísaksson3, Steinn Jónsson1,4, Tómas Guðbjartsson1,5
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2skurðdeild Västerås sjúkrahússins í Svíþjóð, 3rannsóknarstofu
Landspítala í meinafræði,4lungnadeild og 5hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala
astridurp@gmail.com
Inngangur: Krabbalíkisæxli (carcinoids) í lungum eru sjaldgæf tegund
lungnakrabbameina sem oftast eru bundin við lungu en geta mein-
verpst. Markmið þessarar rannsóknar var að kanna nýgengi og árangur
þessara æxla í vel skilgreindu þýði á 60 ára tímabili.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn sem tók til allra krabba-
líkisæxla í lungum sem greindust á Íslandi árin 1955-2014. Vefjasýni
voru endurskoðuð og upplýsingar fengnar úr sjúkraskrám. Æxlin voru
stiguð skv. 6. útgáfu TNM-stigakerfisins. Lífshorfur voru reiknaðar með
aðferð Kaplan-Meier og miðast lifun við 1. janúar 2015. Meðaleftirfylgd
voru 186 mánuðir.
Niðurstöður: Alls greindust 93 sjúklingar (62 konur, meðalaldur 52 ár)
á tímabilinu. Nýgengi jókst úr 0,2/100.000/ári 1955-1964 í 0,7 2005-2014.
Alls greindust 26 sjúklingar af 85 (31%) án einkenna og jókst hlutfall
tilviljanagreindra úr 17% fyrri 30 árin í 33% þau síðari. Algeng einkenni
voru hósti (56%), lungnabólga (28%) og takverkur (11%). Meðalstærð
æxlanna var 2,7 cm (bil: 0,3-6,3 cm) en 71(84%) sjúklingur var með dæmi-
gerða(typical) vefjagerð og 14 (16%) ódæmigerða (atypical). Alls gengust
77 sjúklingar undir skurðaðgerð, oftast blaðnám (84%). Einn sjúklingur
lést innan 30 daga frá aðgerð (0,1%). Flestir, eða 67 sjúklingar greindust
á stigi I (79%) og 4 á stigi II (5%). Fjórir aðrir sjúklingar greindust með
meinvörp í miðmætiseitlum (stig III), allir með dæmigerða vefjagerð.
Sex sjúklingar (7%) höfðu fjarmeinvörp við greiningu (stig IV); 2 með
dæmigerða vefjagerð. Við eftirlit höfðu 5 sjúklingar (6%) látist úr sjúk-
dómnum en 5 ára lífshorfur alls hópsins voru 87% og 92% fyrir sjúklinga
með dæmigerða vefjagerð.
Ályktanir: Nýgengi krabbalíkisæxla í lungum hefur aukist þrefalt
síðustu 6 áratugina, aðallega vegna aukningar í tilviljanagreiningum.
Langflestir (>84%) greinast með sjúkdóm bundinn við lungað en þá eru
horfur mjög góðar.
26 Bráð ósæðarflysjun á Íslandi - nýgengi og dánartíðni
Inga Hlíf Melvinsdóttir1, Sigrún Helga Lund1, Bjarni A. Agnarsson1,2, Tómas
Gudbjartsson1,3, Arnar Geirsson3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2meinafræðideild, 3hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala
ihm4@hi.is
Inngangur: Bráð ósæðarflysjun er lífshættulegur sjúkdómur þar sem
skjót greining getur skipt sköpum varðandi lifun og tíðni alvarlegra
fylgikvilla. Upplýsingar um nýgengi og árangur meðferðar við ósæðarf-
lysjun vantar bæði hér á landi og erlendis.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin náði til allra sjúklinga sem greindir
voru með bráða ósæðarflysjun á Íslandi frá 1992–2013. Upplýsingar um
fyrra heilsufar, áhættuþætti og klínísk einkenni voru skráðar úr sjúkra-
skrám og krufningarskýrslum. Aldursstaðlað nýgengi var reiknað út frá
gögnum Hagstofu Íslands og lifun metin með Cox lifunargreiningu og
logrank prófum.
Niðurstöður: Alls greindust 148 einstaklingar með ósæðarflysjun, 97
með gerð A og 47 með gerð B og var aldurstaðlað nýgengi 2,55/100.000/
ári. Ekki sáust marktækar breytingar á nýgengi á rannsóknartímabilinu.
Meðalaldur sjúklinga var 66±13 ár og 62% voru karlmenn. Alls létust
24 sjúklingar (16%) utan spítala en af þeim 124 sem náðu lifandi inn
á sjúkrahús létust 29% <24 klst og 48% innan 30 daga. Fimm og tíu
ára heildarlifun fyrir allan hópinn var 43,6% og 37,6%. Á rannsóknar-
tímabilinu sást ekki marktæk lækkun á dánartíðni <24 klst en 30 daga
dánartíðni lækkaði marktækt (0,96/ár, 95% CI: 0.923- 0.996, p= 0,03) og 10
ára lifun batnaði úr 25,4% á fyrri 12 árunum í 49,1% þau síðari (p=0,02).
Ályktanir: Nýgengi bráðrar ósæðarflysjunar reyndist 2,55/100.000 íbúa
á ári sem er aðeins lægra en í flestum erlendum rannsóknum, en engin
þeirra rannsókn nær þó til heillar þjóðar líkt og þessi rannsókn. Ekki
hefur orðið aukning í nýgengi og dánartíðni sjúkdómsins er há. Árangur
meðferðar hefur batnað þar sem 30 daga dánartíðni hefur lækkað og
langtíma lifun aukist.
27 Enduraðgerðir vegna blæðinga eftir kransæðahjáveituaðgerðir
á Íslandi 2001-2013: Tíðni, forspárþættir og afdrif sjúklinga
Steinþór Árni Marteinsson1, Helga Rún Garðarsdóttir1, Sveinn Guðmundsson2, Arnar
Geirsson3, Kári Hreinsson4, Tómas Guðbjartsson1,3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Blóðbanka, 3hjarta- og lungnaskurðdeild, 4svæfinga- og gjör-
gæsludeild Landspítala
sam18@hi.is
Inngangur: Eftir kransæðahjáveituaðgerð getur þurft að grípa til endur-
aðgerðar til að stöðva blæðingu. Langtíma afdrif þessar sjúklinga eru
lítið rannsökuð. Tilgangur rannsóknarinnar var að rannsaka tíðni
enduraðgerða vegna blæðinga eftir hjáveituaðgerð á Íslandi, skilgreina
áhættuþætti og kanna langtímalifun sjúklinga.
Efniviður og aðferðir: Aftursýn rannsókn á öllum sjúklingum (n=1755)
sem gengust undir kransæðahjáveituaðgerð á Landspítala 2001-2013.
Sjúklingar sem gengust undir enduraðgerð voru bornir saman við þá
sem ekki þurftu enduraðgerð. Upplýsingar fengust úr sjúkraskrám.
Lifun var áætluð með aðferð Kaplan-Meier og forspárþættir endurað-
gerða metnir með lógistískri aðhvarfsgreiningu. Miðgildi eftirfylgdar
var 74 mánuðir og miðaðist eftirfylgd við 1. júlí 2014.
Niðurstöður: Alls gengust 121 sjúklingar (6,9%) undir enduraðgerð. Í
enduraðgerðarhópi voru 52,2% sjúklinga á aspiríni fyrir aðgerð en 38,0%
í viðmiðunarhópi (p=0,004). Aðgerðatengdir þættir, m.a. aðgerðartími,
voru sambærilegir í báðum hópum. Meðalblæðing á fyrstu 24 klst. eftir
aðgerð var rúmlega þrefalt meiri í enduraðgerðarhópi (2660 sbr. 859
ml, p<0,001), legutími 3 dögum lengri og dánartíðni <30 daga marktækt
hærri (9,1 sbr 1,9%, p<0,001). Fimm ára lifun var marktækt lægri í endur-
aðgerðarhópi, eða 78,6% borið saman við 90,3% (p=0,002). Sjálfstæðir for-
spárþættir fyrir aukinni tíðni enduraðgerðar voru skert nýrnastarfsemi
fyrir aðgerð og notkun clopidogrels. Verndandi þættir voru kvenkyn,
hærri líkamsþyngdarstuðull og aðgerð á sláandi hjarta.
Ályktanir: Tíðni enduraðgerða (6,9%) er í hærra lagi hér á landi án þess
að skýringin sé ljós. Tíðni fylgikvilla, legutími og dánartíðni <30 daga
þessara sjúklinga er talsvert hærri, og langtímalifun lakari en í við-
miðunarhópi. Því er mikilvægt að þekkja forspárþætti enduraðgerða til
að hægt sé að fækka þeim.