Börn og menning - 2022, Qupperneq 12

Börn og menning12
enn við sama heygarðshornið þegar kemur að því að
kvarta yfir umhverfi sínu.
„Guð fyrirgefi þér, Magnús minn“
Víkur þá sögunni að hinni upprunalegu Öbbu, eða
Ingibjörgu, sem er amma barnanna og móðir Aðal-
heiðar. Hún býr með dóttur sinni og fjölskyldu henn-
ar, ásamt manni sínum sem lenti í hræðilegu vinnuslysi
og varð blindur og heilaskemmdur eftir það. Samband
þeirra er stormasamt, kannski ekki síst vegna þess að
við slysið þurfti afi að hætta að halda framhjá með
Önnu í Brekku, sem Jói pólití stofnaði til sambands
við fljótlega eftir það. Afi er reiður út í heiminn og
sérstaklega guð, og amma mædd á þeim snúningum
sem lífið hefur haft í för með sér. Amma sinnir börn-
unum, eldar hafragraut, skammar pabba fyrir fyllerí,
barneignir og það að vera almennt ekki nógu góður
fyrir dóttur hennar. Það skín í gegn að amma er ekki
síst bitur yfir því að tengdasonur hennar geti ekki tek-
ið við hlutverki eiginmanns hennar þegar hann slasast
og haldið fjölskyldunni réttu megin við fínheitin sem
amma átti að venjast og vildi halda áfram að tilheyra.
Því amma er, eins og mamma og Heiða, fín stúlka, sem
gerir kröfur til lífsins sem það hefur ekki staðið undir.
Amma kvartar stöðugt og nöldrar yfir öllu, stóru sem
smáu, peningaleysi og ósæmilegri hegðun pabba, hegð-
un drengjanna, samfélaginu, fjölskyldunni og ekki síst
eiginmanni sínum.
Skarpur lesandi kemur þó auga á aðra hlið á ömmu.
Amma dæmir ekki aðrar konur fyrir gjörðir sínar. Í
Saman í hring tekur Lóa-Lóa eftir því að þegar slúð-
urkerlingin Jóna í Hellubæ (sem situr inni og drekkur
kaffi í kápunni til þess að geta flýtt sér út til að halda
áfram að bera á milli) talar illa um aðrar konur segir
amma bara: „Ja ekki veit ég um það, en hvítur er hjá
henni þvotturinn.“ Þannig neitar hún að taka þátt í
illu umtali um kynsystur sínar, en Lóa-Lóa heldur að
ömmu þyki svona lifandis ósköp mikilvægt að hafa
þvottinn svona snjó-skjannahvítan.14 Annað dæmi um
þessa hlið á ömmu eru samskipti hennar við Gógó, sem
eignast barn með Tommy Ódó hermanni, sem reynist
svo eiga aðra konu í Ameríku og vera þar að auki að
halda við Gunnu á Hamrinum. Amma er alltaf góð
við Gógó, því tekur Lóa-Lóa eftir, og hjálpar henni
að leysa vandann í nafngift barnsins þegar faðirinn
er flúinn til eiginkonu sinnar í Ameríku, því Gógó
vill ekki að barnið heiti Sammí Ódó15 lengur. Barnið
fær því hið virðulega nafn Samúel Tómasson og allir
gleyma hinu nafninu.16
Amma er á móti hernum og hersetunni en er miklu
óvirkari í þeirri afstöðu en mamma, sem segir fullum
hálsi hvað henni finnst þegar svo ber undir. Amma
beitir sömu aðferð og með þvottinn – snýr út úr eða
þegir, eins og þegar mamma Alla hamhleypu (sem
áður en herinn kom var kallaður Alli lati) montar sig
af dugnaði sonarins. „Amma sagði ekkert við því.“ En
þegar mamma Alla segist vona að herinn verði hér sem
lengst segir mamma ákveðin að stríðið sé búið og nú
eigi þeir að fara. Mamma Alla verður svo reið að hún
strunsar út17. Amma er fínlegri í mótmælum sínum og
fær fólk ekki upp á móti sér, þó hún komi skoðun sinni
á framfæri. Mamma er herskárri og tekur slagina opin-
skátt – stundum.
Skarpur lesandi kemur
þó auga á aðra hlið á
ömmu. Amma dæmir
ekki aðrar konur fyrir
gjörðir sínar.