Alþýðublaðið - 11.03.1926, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐID
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
kemur út á hverjum virkum degi. ■
Afgreiðsla í Alþýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ;
til kl. 7 siðd. :
Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
QVa-lO'/s árd. og kl. 8—9 síðd. j
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ;
(skrifstoían). j
Verðlag: Áskriftarverö kr. 1,00 á ;
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 :
hver mm. eindálka. ;
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan j
(í sama húsi, sömu símar). ;
StjðrnarskiftinlNoregi
Blöðin hafa flutt pær fregnir,
að í noregi sé nýorðin stjórnar-
breyting. Vinstristjórnin með Mo-
winkel sem foringja, hefir vikið
úr sæti, og er nú skipuð hrein
hægrimannastjórn.
MowinkeJ varð furðu paulsæt-
inn í ráðherrastólnum. Stjórn hans
hafði frá upphafi verið minni-
hlutastjóm og setið milli tveggja
elda. Hafði hún aldrei haft fleiri
en um 40 af 150 að baki sér í
þinginu. Við síÖustu kosningar
(1924) gekk flokkur þessi enn
meira saman, og ætluðu fáir
vinstristjórninni iíf eftir pað. Vit-
anlegt var það og, að hægrimenn
fýsti í vöklin og töldu sér vísan
stuðning bændaflokksins, sem
háfði efist nokkuð við kosningarn-
ar. Fengu þessir flokkar til sam-
stns 76 fulltrúa eða rúman helm-
ing þingsætanna. En alt fór þetta
á annan veg en ætlað var. Bænd-
ur reyndust tregir tii samvinnu
um stjórnarmyndun. Og jafnaðar-
rnenn sáu sér vitaniega engan hag
í • því að steypa vinstristjórninni,
eins og sakir stóðu. Niðurstaðan
varð því sú, að Mowinkel sat
áfram.
En það, sem, öllu öðru fremur
olli þessum úrslitum, var hneyksl-
ismál eitt, er kom upp úr kafinu
og dró njjög kjarkinn úr hægri-
flokknum .
Það vitnaðist, að foringi hægri-
manna, Abraham Berge, fyrrum
forsætisráðherra, hafði í stjórnar-
tíð sinni kastað í eina bankahít-
ina 25 milljónum króna að þing-
inu fornspurðu og án vitundar
þess, og ekki nóg með það. Hann
haföi seinna knúið frarn í þinginu
nýjar fjárveitingar til þessa sama
banka án þess að láta hinna fyrri
milljóna að nokkru getið. En þrátt
fyrir alt þetta fór bankinn á höf-
uðið, og alt komst upp. Sat nú
Berge eftir með sárt ennið og
varð að sæta þungum ákúrum
fyrir athæfi sitt, jafnvel frá sin-
um eigin flokksbræðrum. Lá við
sjálft, að hann og félagar hans
yrðu dregnir fyrir ríkisrétt. f
hægri blöðunum sljákkaði mjög
um hríð; bændur dróu sig i hlé,
og stórræðahugur hægrimanna
dignaði að mun. Stormhlaupið á
vinstri stjórnina fór alveg út um
þúfur.
En síðan er mikíð vatn runnið
til sævar og fariö að fyrnast yfir
afglöpin, og nú hefir hægrimönn-
um magnast svo móður, að þeir
hafa tekið stjórnartaumana í sínar
hendur.
Það er eftirtektarvert, að Mo-
winkel hefir látið af stjórn nú,
enda þótt vantraustsyfirlýsing
hægrimanna væri feld í þinginu.
Bendir það á, að hann hafi gjarna
viljað losna. Munu einkum tvær
ástæður valda þvi.
Önnur er sú, að eftir öllum
líkindum að dæma dregur til stór-
tíðinda í Noregi i vor. Nálega
alla kaupgjaldssamninga milli at-
vinnurekenda og verkamanna þarf
að endurnýja. Eru þeir annaðhvort
þegar útrunnir eða renna út smám
saman fram eftir vorinu. Munu
atvinnurekendur segja þeim upp
öllum og láta skríða til skarar.
Má þá búast við harðri rimmu.
Mun Moudnkel telja það heppileg-
ast fyrir vinstríflokkinn að standa
utan við það stímabrak.
Vinstrimenn hafa um mörg ár
haft á stefnuskrá sinni lögbundinn
gerðardóm í kaupdeilum. Það
hefir þó ekki náð fram að ganga,
því að bæði hægrimenn og jafn-
aöarmenn hafa barist á móti.
Hefir Mowinkel litist það vonlaust
að fá slík lög samþykt á þessu
þingi og þannig fá vandræðunum
afstýrt. Því hefir hann kosið að
létta af sér öllum vanda af kom-
andi deilum.
I nánu sambandi við þetta
stendur "hin önnur ástæðan til, að
stjórnin segir af sér. Nýjar kosn-
mgár nálgast. Þær eiga að fara
fram á næsta ári, og þegar stjórn
pjóðarskútunnar gengur skrikkj-
ótt, stendur ávalt sá flokkurinn,
sem ekki hefir völdin, betur að
vígi, þá er leita skal vilja kjós-
enda. Vinstrimenn búast við vand-
r,æðum á þessu ári, og þar verða
þeir líklega sannspáir. Svo ætla
þeir hinni nýju hægristjórn að
greiða úr flókanum eða höggva
á hnútinn, ef hann skyldi reynast
óleysanlegur. Sjálfir ætla þeir
sér að fiska f grugguðu vatni og
mæta kjósendum sínum að ári
alsaklausir og með hreinar hend-
ur. Gæti þá svo farið, að þeim
ykist fylgi. Þó er nú eftir að vita,
hvort þær vonir rætast. Við
þrennar síðustu kosningar hefir
vlnstriflokkurinn í Noregi alt af
verið að ganga saman. Þar get-
ur komið, að þeir verði malaðir
upp til agna á milli kvarnarstein-
anna tveggja: auðvaldsins (hægri-
flokkanna) annars vegar og verka-
mannaflokkanna hins vegar.
(Frh.)
Allir verkamenn
9*->»8E«W8W* *
í verkamannafélag!
Eins og gaf að skilja, fauk í
„Mogga“ út af grein okkar í Al-
þýðublaðinu fyrir skömmu. Það
hefir alt af verið og verður alt
af auðvaldinu óþægileg tilhugsun,
þegar bera fer meira en verið
hefir á samtaka-skilningi verka-
Iýðsins. Þegar verkalýðurinn fylk-
ir sér undir merki stétta-samtaka
sinna til að vinna bug á stétta-
kúguninni og taka öflugri þátt
í stéttabaráttunni en hann áður
hefir gert, þá grípa valdhafarnir
íastar um valdataumana, þrýsta
pyngju sinni að brjósti sér og
etja máltólum sínum á vinnandi
stéttina. Eitt slíkt kast fékk dansk-
íslenzka auðvaldið nú nýlega. Það
sigaði hinum margþvælda fjölu-
pabba gegn verkamannafélaginu
„Dagsbrún". „Bardagaaðferð Bol-
sjevikanna í Dagsbrún“ heitir
grein hans í Mgbl. í henni tekur
hann til meðferðar grein okkar,
tekur upp nokkur aðalatriðin og
leggur sínar meiningar í. Eitt hið
allra voðalegasta, sem hann finn-
ur út úr grein okkar, eru orðin:
„og því verður strax í dag að
hefja enn harðari baráttu gegn
öílum, sem standa utan við sam-
tökin,“ og út úr þessari setningu
útmálar Valtýr verkamann með