Alþýðublaðið - 25.02.1920, Blaðsíða 1
Crelið út af Alþýðaílokkiium
Miðvikudaginn 25. febrúar
43. tölubl.
1920
Kvenmaður æðsti stjórn-
andi Bandaríkjanna.
Khöfn 23. febr.
Frá TParíe er símað, að hinn
^ginlegi stjórnaadí Bandaríkjanna
nú írú Wilson (kona forsetans)
°g aö það sé hún, sem standi
*yrir því að koma á fót nýju ráðu-
®eyti.
^samkomulag í Slésvík.
Khöfn 23. febr.
Daniel Bruun höfuðsmaður, sem
®r lögreglustjóri alþjóðanefndar-
^Qhar í Suður-Jótlandi (Slésvík)
befir sagt af sér sökum ósam-
komulags innan nefndarinnar.
StjóraarakráFbveyt-
ing í Pi>ú8slandi.
Khöfn 23. febr.
Prá Berlín er símað, að stjórn-
arskrárbreytingin um að aðeins
skuli vera ein deild í prússneska
'fringinu, hafi nú verið lögð fyrir
iingið.
Hannkynið — heildin — er
^ió npprnnalega, hið yaranlega
hið vernlega.
Hinstablingarnir — hvo óháð-
og milriir sem þeir ern fyrir
«ér — eru sem hin fallandi
^htblöð margra alda gamallar
®ikar.
Georg F. Nikolai.
Pai kemar öllni við.
»Morgunblaðið“ hefir með grein
22. þ. m. staðfest ummæli mín í
Alþýðublaðinu 20. þ. m. um stefnu
blaðsins undanfarið, að það álíti
að sjálfsagt sé einungis að gagn-
rýna atvinnurekstur þjóðarfyrtækja,
en aftur á móti komi atvinnu-
rekstur einstaklinga engum við,
hve lélega sem hann fer úr hendi
og hverjar afleiðingar sem hann
hefir í för með sér, til óheilla fyrir
aðra landsmenn en atvinnurekand-
ann sjálfan.
Blaðið heldur því fram að maður,
sem reki atvinnufyrirtæki, er hann
á sjálfur, tapi eigin eign sinni, en
ekki annara, ef illa gengur. Al-
menningi komi það ekki við. Þó
virðist blaðið þeirrar skoðunar, að
almenningi komi við rekstur kaup-
félaga, jafnvel öðrum en félags-
mönnum. Rauða þráðinn í þessari
röksemdakeðju er aðeins hægt að
sjá, ef gætt er að því, að eigendur
Morgunblaðsins eru kaupmenn og
útgerðarmenn og þeirra málstað
heldur blaðið fram, en ekki almenn-
ings. Hver annar en blindur fylgi-
fiskur kaupmannaliðsins neitar því,
að jafn áríðandi sé fyrir þjóðina
að atvinnurekstur fari vel úr hendi,
hver svo sem stjórnar honum,
einstaklingar, samvinnufélög eða
landið ? Ástæðum mínum fyrir því
hefir Morgunblaðið ekki treyst sér
að andmæla og þarf því ekki
annað en vísa til fyrri greinar
minnar.
Nokkrum atriðum vil eg þó
bæta við. Allur atvinnurekstur
tekur ekki jafnt til þjóðarinnar.
Segjum t. d. að maður kaupi
endrum og sinnum glitofnar ábreið
ur og söðuláklæði og selji þær
aftur, jafnvel stundum með tapi.
fað kemur engum við. Það er
ekki opinbert mál, sem snertir
hagsmuni heilla stétta eða lands-
manna í heild sinni. Aftur á móti
yrði annað uppi á teningnum, ef
sami maður hefði stóran atvinnu-
rekstur, er veitti t. d. 100 mönn-
um stöðuga atvinnu við að glitvefa
ábreiður til útflutnings, og brallaði
svo með þessa Vórútegund að
fyrirtækið færi á höfuðið og alt
verkafólkið yrði atvinnulaust. Hann
hefði þá varið sínu pundi illa og
ekki einungis sjálfur tapað stórfé
— sem stundum væri hans eign,
stundum annara, en altaf jafnframt
þjóðareign — heldur þar að auki
eyðilagt bjargráðalind fjölda manna.
Málið kemur almenningi við, þegar
atvinnureksturinn fer að hafa stór-
vægileg áhrif á þjóðhagi landsins.
Eg fullvissa Morgunblaðið um það,
að ef eg, fyrir handvömm eða
brall, „hefði beðið eignatjón á
kolaverzlun eða síldarútvegi, “ sem
eg ræki og haft gæti áhrif á hag
þjóðarinnar, þá mundi mér ekki
þykja neitt sjálfsagðaia, en vera
víttur fyrir þá óstjórn opinberlega.
Það væri engin „óþörf tiltektar-
semi“. Lítilmenska fram úr hófi
væri að þykjast fær um stjórn
slíkra fyrirtækja, en hafa ekki
kjark til þess, að bera ábyrgð á
gjörðum sínum. Og sú ábyrgð
hvílir á hverjum stórum atvinnu-
rekanda gagnvart þjóðinni.
Það er rétt, að eg minnist ekki
á þær miklu álögur, sem lagðar
voru á brúttó arð síldarútvegsins.
En. það var ekki vegna þess, að
eg væri þeim hlyntur, heldur fyrir
þá sök, að kaupmenn og útgerðar-
menn gátu haft stórkostlegan
hagnað af síldarverzluninni, þrátt
fyrir þessar álögur, ef þeir hefðu
selt síldina meðan þeim var vís
hagur, en ekki látið stjórnast af
sinni óstjórnlegu brall löngun, án
þess að taka tillit til hve banvæn
áhrif slíkt brall gæti haft á at-
vinnuveginn, þá sem atvinnu hefðu
af honum og ailan hag þjóðarinnar,
auk þess taps sem þeir gátu haft
af þessu bralli sjálfir. Þeir hefðu
haft leyfi til þess að bralla sjálfir,
ef tap þeirra hefði ekki getað orðið
svo geigvænlegt fyrir aðra landa-
menn.