Alþýðublaðið - 03.03.1920, Blaðsíða 2

a
ALf’ÝÐUBLAÐIÐ
Snllmál 3slanðsbanka.
2% afgjaldið til ríkissjóðs.
Eítir Björn 0. Björnsson.
----- (Nl.)
VII.
Og með í>essari einn undirstöðu
Iialda hinir háttvirtu endurskoð-
endur áfram og segja: „Pessvegna1
hlýtur oröið „málmforðinn® í
1. gr. 2 að þýða þaÖ, sem ávalt
vat skoðað sem málmforði frá
1906—1914, og sem kallað er
málmforði i 5. gr. laganna frá
19051, en það er auk annars inni-
eign í erlendum viðurkendum
feönkum." Þessi „ályktun® hinna
háttvirtu endurskoðenda af því,
sem þeir segja næst á undan,
er svo óvænt, að maður veit fyrst
ekki hvaðan á mann stendur
veðrið. Við lítiö eitt nánari athug-
un sér maður að hér er ekki um
neina ályktun að ræða, þó að
fcyrjað sé með „þessvegna“. En
annað er þó eftirtektarverðara, og
það er, hver þessi „ályktun“
háttvirtra endurskoöenda er. Hún
er í tvennu lagi. Fyrrihlutinn svo:
„Þessvegna hlýtur orðið „málm-
torðinn“ í 1. gr. 2 að þýða það,
nem ávalt var skoðað sem málm-
lorði frá 1906—1914.“ Hér vísa
háttvirtir endurskoðendur til þeirra
orða sinna, • sem eg tilfæíði og
athugaði í V. kafla greinar þess-
arar. Yil eg hér vísa til orða
minna þar, og má þar sjá, að
hinir háttvirtu endurskoðendur
hafa með orðum sínum, þeim, er
þar eru tilfærð, alls ekki verið að
sahna sitt mál, þó að þeir við
'fljótan lestur virðist ef til vill hafa
verið að því, heldur hafa þeir verið
-að sanna alt annað, sem engum
hefir nokkurn tíma komið til
hugar að rengja og ekkert kemur
þessu máli við. Má því nærri geta,
með hve miklum rétti hinir hátt-
vxrtu endurskoðendur vísa hér til
þairrar röksemöafærslu sinnar, máli
aínu tii stuðnings, — Seinni liður
»ályktunar“ hinna háttvirtu end-
urskoðenda er, að orðið „málm-
forðinn" í 1. gr. 2 hljóti að
j>ý#a jþað, sem kallað er málm-
fformt í 5. gr. laga frá 1905!!
Petia 3ætur mjög undarlega í
munni háttvirtra endurskoðenda.
* 1) Auðkent af mér.
Því — það er einmitt þetta, sem
Jón Dúason cand. polit. hefir bygt
á í bæklingi sínum, „Gullmál ís-
landsbanka“; það er einmitt þetta,
sem eg hefi leitast við að rök-
styðja sem vandlegast í þessari
grein minni, og það er einmitt
þetta, sem — ef það er rétt, sem
óhjákvæmilegt virðist — sýnist
sanna, að íslandsbanki hafi van-
goldið ríkissjóði 2°/o afgjaldið; í
desembermánuði einum 1918:
2,719 kr. 06 au. Eg set hér út-
reikninginn lesendum til hægðar-
auka. Lagagreinarnar, sem afgjaldið
byggist á, eru orðréttar í upphafi
greinar minnar.
YHI.
Eg vil byrja með því að tilfæra
aftur 2. gr. laga frá 9. sept. 1915.
Hún hljóðar svo: „bankinn við
lok hvers mánaðar greiði vexti,
2°/o á ári, af upphæði þeirri, er
seðlaupphæð sú, sem úti er í
mánaðarlok, fer fram úr 21/* milj.
kr., og má/mforðinn1 nægir ekki
til“. Orðið málmforði þýðir sam-
kvæmt undan sögðu: forði eftir
5. gr. í þeirri grein sóst, að minst
s/4 hlutar málmforðans eiga að
vera gullforði, og að mest
hluti málmforðans má vera inni-
eign í erlendum bönkum og seðl-
ar. Nú var, samkvæmt ársreikn-
ingi íslandsbanka 1918, guilforði
hans þ. 31. des. 1918: 2,355,597
kr. 03 au. Þetta á samkv. 5. gr.
að vera minst 3ji hlutar af öllum
xnálmforðanum. Þá er V* hluti-
má/mforðans, eins og málmforðinn
má mestur vera í hlutfalli við
gullforðann: 785,199 kr. 0,1 eyr.
Petta er þá sú hœsta upphœð,
sem innieignin og seðlarnir til
samans máttu nema til þess að
geta talist löglega til málmforð-
ans2. Allur hinn löglegi málmforði
verður þá 3,140,796 kr. 04 au.
mest. í*ar af þarf, samkvæmt yfh-
lýsingu háttvirtra endurskoðenda
í Mgbl. 51. tbl., til málmtrygg-
ingar aðalseðlunum: 937,500 kr.
(Málmtrygging aðalseðlanna er
minni en aukaseðlanna; um sjálfa
málmtrygginguna gildir þó 5. gr.
engu síður en um hina). Auka-
seðlarnir eru þá máZmtrygðir með
kr. 3,140,796,04 937,500 kr.
1) Auðkent af mér.
2) Um afganginn af innieigninni,
2,189,809 kr. 99 au., sjá III. kafla
greinar minnar.
= 2,203,296 kr. 04 au. En nú
var upphæð sú af aukaseðlum,
sem úti var 31.des. 1918: 3,834,725
kr. Af þessari upphæð voru þá
ómálmtrygðar kr. 3,834,725
2,203,296 kr. 04 = 1,631,428 kr.
96 au., og þetta er upphæð hinna
ómálmtrygðu aukaseðla í desembor
1918, og af henni á, samkvænú
2. gr. laga frá 9. sept. 1915, a®
gjalda til ríkissjóðs 2®/o : 12 (V1*
af ársafgjaldi), kr. 1,631,428,96
X 0,02 : 12 = 2,719 kr. 05 au.
fyrir desembermánuð einan. Með
annari aðferð kemst cand. polit.
Jón Dúason að sömu niöurstööu
(sjá „Gullmál fslandsbanka" bls-
15).-------
Sumum þykir nú liklega ein-
kennilegt að eg, sem hvorki er
bankamaður né lögfræðingur, skuli
skrifa svona langt og djarft uxn
þetta, og það á móti mönnunb
sem um margra ára skeið hafa
gegnt endurskoðendastöðu við Is-
landsbanka og unnið hafa ágaetfc
og viðurkent starf á öðrum svið-
um þjóðlífsins. En máli þessu er
þannig varið, að því er mér virð-
ist, að í því er ekkert dularfult■■
Til að skilja það, þarf, að því er
eg fæ séð, aðeins athygli og heil-
brigða skynsemi, úr því að málið
var einu sinui uppgötvað. En upP'
götvari málsins er hinn eini bók-
mentaði sérfræðingur, sem Islend'
ingar eiga í bankamálum, JÓB
Dúason cand. polit, maður sero
Alþingi og Landsbankinn hafa
sýnt það traust, að styrkja með
12000 kr., til þess að kynna sér
verklegan bankarekstur í erlend-
um stórbönkum. Þegar nú hinir
háttvirtu endurskoðendur gáfu út
yfírlýsingu, sem mér virtist ófull-
nægjandi, gegn niðurstöðum rann-
sóknar Jóns Dúasonar, en hann
var farinn af landi burt, og eng-
inn virtist ætla að taka málið
upp, þá fanst mér ómaunlegfc að
halda kyrru fyrir, úr því að eg
þóttist sjá það rétta í málinu-
Þannig er fyrirspurn mín og grein
þessi fram komin.
Rvík 18. jan 1920.
orðlendlngamótið, sem slegið
á frest vegna samkomubanns-
mun eiga að verða nú á