Alþýðublaðið - 25.02.1935, Síða 3

MÁNUDAGINN 25. FEBR. 1935.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBJ.AÐIÐ
ÖTGEFANDI:
ALÞÝl. UFLOKKURINN
RITSTJÖ RI :
F. R. V/.LDEMARSSON
Ritstjórn/og afgreiðsla :
Hvt rfisgötu 8 —10.
SIMAR :
4900-4906.
4900:'Afgreiðsla, auglýsingar.
1901: RítstjOrn (innlendar'fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S.’Vilhjálmss. (h'ima).
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Prent'miðjan.
4906: Afgreiðslan.
ffleira atvinnnleysl.
fflinni jnjólkurneyzla
I HALDIÐ hefir tekið þá ákvörð-
un aö dnaga úr atv-inniubóta-
vinmu hér x Reykjavík mieð'hvierri
hielgi, þannig, að benini vierði með
ðllu l'Okiði í næsta mánuði.
Þietta þýðir skort og þján-
ingar á ubkkur hundruð heimii-
um hér í borginni. Vitandi vits
framkallar íhald.ð allar þærhörm-
ungar, siem af stöðvun atvinuu-
bótanma lieiða, og þegar þetta
mikla alvörumál er rætt í bæj-
anstjórn, fer borgarstjóri með
þanu staðlausa þvætting, að í
öðrum liöndum séu það fík'u, en
ekki borgirnar, siem haldi uppi;
atvinmubótum, og því eigi at-
vininulausir Reykvíkingar að snúa
sér bieint til ríkisstjónnariminiar
með kröfur sínar um atviinnut-
bætur. Rikisstjórnin hefir boðlið
Rieykjavíkurbæ 250 þús. kr. t:.l
atvininubóta á þessu ári, gegn því,
að bærinu lieggi fram 500 þús.
Ihaldið hefir hafnað þiessu, það
vill ekki leggja- fram nema 200
þús. Rieykvísk alþýða má svelta,
það kemur íhaldinu ekki við, og
þiegar fjöldi atvininulausra manina
mætir á fundi bæjarstjómar, hef-
ir borgarstjóri ekkert friam að
biera um þiessi mál, niema lygar
um fyrirkomulag þeirra í öðr-
um iöndum.
Það, sem ihaldið varðar.
En það er unnað, sem íhaldið
varðar.
Mjólkurmál borgarinmar hafa
skipast svio, að smábóndi aust-
|ur í Flóa hefir nú sama rétt til
mjólkursölunnar eins og Jrnsien,
sem misti mininið. Þau hafa skip-
ast svo, að efnaðir borgarar verða
nú að grieiða mjólk sama verði
eins o,g snauðir atvinnuleysingj-
ar — Eyjólfur getur ekki lengur
gefið afslátt —, þau hafa skipast
svo, aði stórlega sparast milli-
liðakostnaður við mjólkursölu —
það hefir komið sér ilia fyrir
nokkra íhaldsgæðinga —, þau
hafa skipast svo, að bakarameist-
arar hafa nieyðst til þess að
lækka brauðivierð um í2o/0, — það
Iieiðir seninil'ega til þess, að miiinina
/borgast í kosniingasjóð íhaldsins.
Og ihaldiði býður út öllum sin>-
um her. Nokkrar frúr, siem kaupa
mjólk, og enn fleiri vininukonur,
siem ekki kaupa mjólk, eru látn-
ar skora á alþingi að firra íhald-
ið þieim voða, siem því stafar
af skipulagniingu mjólkursöluinn-
ar, og með öllum þessum her á
að koma af stað mjólkurverkfalli
í Reykjavik. Morgunblaðssnepill-
inn hamast eins og. hann getur
gegn atvinnubótavinnunni, og fyr-
ir mjólkurverkfalli. Vinnandi
menin til sjávar og sveita finina
hvað að þieim snýr.
Ebbi er alt sem sínist1,
Það kemur fyrir þegar talað
er um atvinnubótavinnuna, að
jafnviel alþýðufólk er ekki á sama
máli. Hverjum er um að kenna,
að fækkað hefir verið í atvinnu-
bótaviinnuriini svo gífurlega, á
Kjor verkalýðsins áPatreksfirði.
Bréf frá verkamanni.
Patreksfirði, 1. febrúar.
Verkiýðsfélagið hér á Patreks-
firði var stofnað þriðjudagimn 16.
okt. 1928 af Halldóri Ölafssyni
ritstjóra frá fsafirði eftir beiðinfi
frá Ragnari Kristjánssyni og fiieiri
verkamönnum hér á staðnum,
vegna margra orsaka, sem að
kölluðu.
Á stofnfundi félagsins gengu í
það 55 félagsmenn með miklum
áhuga fyrir velierð þess og starfi,
log bjartar vonir um að þetta,
óskabam verkalýðsiins hér á Pat-
rekesfirði mætti dafna betur ein
það verkamammafélag, siem stofn-
að var hér árið 1918. og siem
lognaðist út af eftir árið með
iitlum orðstýr að baki sér. Þetta
nýstofmaða verklýðsféiag hlaut
naím'-ð Verklýðsfélag Patreksfjarö-
ar, 'Og voru kosnir í stjóm þesis
á stofmfumdi þessir menn:
Ámi G. Þorsteinsson formaður,
Benied'.kt Einarsson varaformað-
ur, Ragnar Kristjánsison ritari,
Kristján Jóhannssoin féhirðir, og
stýið'i Ámi félaginu sem formað-
ur þar tll 13. siept. 1931.
Fyrsta kaupsamnng setti féiag-
ið fram sama ár, og kauptaxti
þá ákveðinn 0,80 á kLst. í dag-
vimmu fyrir karlmenn, aukaviainiu
1,50, kvenfólk 0,50 á klsL, auka-
vinnu 0,75 á klst, og þá var fé-
lagið fyrst viðurkent sem samn-
ingsaðiili við atvinnurekendur, og
hefir það verið það síöan, þó að
miisjafnliega hafi gcngið að f,á
kröfur fram. Þessi taxti gi'lti til
31. dies. 1929, en þá hóf félagið
samninga á ný á samia grund-
velli, en með hærri taxta. TJá
samdist um við atvinnurekend-
ur það ár, siem voru tveir, P. A.
Ólafsson iog Ólafur Jó-
hamsson, og voru gneidd-
ir 0,90 á kl'St. fyrir kari-
fnienn í dagvininu og 1,90 í eftir
vinnu, og kvenfólik 0,55 á klst,
dagvinmu og 0,65 á klst. í eftir-
vinnu. 1 ákvæðisvininu við fisk-
þviott var greitt fyrir 160 kg.
labra 95 au., stórfisk 160 kg. kr.
1,30, og befir sá taxti staðið síð-
an.
1931 samdi félagið um kaup-
taxta, siem varð að samkomulagi,
1,05 fyrir karlmenn í almeninri
dagvinnu, belgidagavininu 2,00,
kvenfólk 0,65 á klst. í eítirvinnu,
1,40 á helgum dögum, 0,75 7—10
að kvöldi í eftirvinmu, og stend-
meðian svo að segja allar bjarg-
ir eru bannaðar mdklum fjölda
mar.ma (og þó er öll að.taða þanm-
ig, að ekki >er hægt að segja að
ballæri sé í landinu, því vitan-
Iiegt ier, að margir „lifa í óhóíij,
þó aðrir liði skort“)?
Fyrir mokkrum dögum varsagt
við mig, að ekki væri von að
borgarstjóri vildi lieggja meira fé
til atvinnubóta, því að rikisstjórn-
in hefði ekki lagt fram sinn
hluta. Ég var á öðru rnáli, len
mér þýddi ekkert að segja, því
Morgunbiaðið og Vfsir hefðu sagt
frá þiessu. Alþýðublaðið hefði
jiafnvel viðurkent, að svo værií.
Nú hefi' ég fieingið. upplýsingar
inni þetta og fiengið íulla vissu
um að ríkisstjórnin hafi gueitt
sinn hluta á tilsiettum tíma.
Það er vissara fyrir fólkið að
athuga svolítið ýmsar blaðagrein-
ar, siem það Les, því vel getur
vierið að þær séu þannig stíjaðiar,
að „ekki sé alt, siem sýni'st"
Elm af hkmm játœka.
Þiess má geta í sambandi viö'
þessa grein, að bæjarstjórniinini
standa til boða (áuk þiess, siem
ríkisstjórnin er búin að leggja sitt
fram) 100 þúsund króinur frá rik-
inu gegn þvi, að bæjarstjórn
ieggi 2/3 á móti, eða 200 þúsund
krónur.
ur þessi samningur það
ár, ien atvinnurekandinn,
Ólafur Jóhannss'on, sagði
homum upp á réttum tíma, en
félagið ákvað aftur á móti _að
halda bonum óbreyttum og sietja
hann sem taxta, iog var það ekki
þrautalaus barátia þann vetur.
Enda mun fliesta neka minini til
þieirrar deilu, sem var bæði hgrð
og mangþætt. En félagið bar sig-
ur af hólmi eins og fyr, og það
áttum við verkamenn að þakka
góðri oig dnengiiagri aðstoð Al-
þýðusambands ísLands. Enda var
ekki spanað af fyrverandi fior-
mainni þess, Árna G. Þorsteins-
syni, siem þá um haustið sagöi
sig úr félaginu ásamt varafor-
rnanni þess, Kr. J. Guðbrands-
synii, að Dlása að sunldrungu með-
at félagsmanna, en sem bietur
fór tókst það ekki eins og til var
ætlast.
f þiessari deilu lærðum við
verkamienn margt og samtökin
urðu sterkari tiL baráttu gegn
andatæðLjngum félagsins.
13. sept. 1931, þegar báðir for-
mienn félagsins hlupu úr félag-
iiniu í því augnamiöi að drepa
það', gengu fundarmianm tii for-
mar.nskosnjngar til næsta aöal-
fundar, því þeir sáu áð hverju
stefndi, og hér varð að hnegöa
skjótt við, ef illa áttd ekki að
fara, því a.ll r unnu félagsskapn,-
um og eng nn vildi hanin fieigan
mema , þiessir tveir stjórmarfulltrú-
ar. Formaður var kosinn Biene-
d kt Einarsson, sem mú hefir stýrt
félaginu síðan siem aðaimaöur., og
befir hann áunindð sér fylstatraust
félagsins siem forinaður þess1, þó
hann hafi nú verið margumtal-
aður í sorpsikrifumj kommúnista.
Og i^ru árásir þeirra eingömglu
sprioittnar af því, að þeir hafia
séð að þeir gátu ekki haft hann
tii slíkra starfa, sem þeir iðka
bæði hér á Patreksfirði sem ann-
ars staðar. Enda breytir fram-
koma þeirra ekki sfcoðun nokkurs
manns hér, svo ómierkiliegir eru
þeir f skrifum sínum og starf-
siemi.
27. janúar sl. var hald'nn aðal-
fundur verklýðsfélagsins, og ætl-
uðiu kommúnistar sér að ’ taka
völdin og höfðu niikinn undirbún-
ing í Bröttugötu í Urð-um á
Vatnieyri, með „sellu“-fundum og
skipulagningu í kiosringu'num, og
voru þeir roggnir og vissir nne'ö
sigur í baráttu sinni, en svo kom
uppsfceran eftir sáninguina, sem
sýndi fylgi þessara trúu sfarfs-
manma verkalýðsins(!!).
Kommúnistar stiltu J. S. Jó-
hanmiassyni sem formanrid’, en
jafnaðarmemn formiamni félagsdns,
Bierjedikt Ejnaitesynd. Bieimedikt
fékk 73 atkv., en J. S. J. 18, .vara-
formaninsiefmi kiommúnista fékk 8
atkvæði, ien varaformannisiefni
Aiþýðufl'okksins, Davíð Davíðs-
son, fékk 71 atkvæði, ritaraeiini
komimúmista fékk 6 atkv., ritaia-
efni Alþýðuflokksims, Kristmanin
Björnssion, fékk 68 atkv., gjald-
keraefni komma fékk 4 atkvæði.
gja I dkeraefni A lþ ýðu I lokksins,
Hielgi Einarssom, fékk 79 atkv.,
fjármá I aritaraefni kommúnista
fékk 1 atkv., fjáímálar taraiefni Al-
þýðufl- fékk 64 a.tkvæði.
Þetta sýnir, hvað kommúnistar
eiiga líitil ítök í félagiinu, en 'hvaö
Aiþýðuflokksmenn ieru betur
liðinír siem ráðandi memn í fé-
liaginu, enda mun það; vierða svo
víðiar ien hér á Patæksfirði.
Vierklýðsfélagið sagði upp
kaupsamn'ngi, sem gilt hefir síð-
ain í april 1931, og hainn gekk
úr gildi 31. dies. sl„ og bárum við
fram uppkast að> nýjum samn-
ingi 5. nóv. í haust til umsagn-
* ar viinnuvieitanda, sem nú ér O.
Jóhammesson á Vatmeyri, og sem
hefir verið og er sá einL sem hér
er ráðandi í öllum atvienugrein-
um', sem nú eru hér reknar, en
fullnægja hvergi nærri þeirri
vinnuþörf, sem þetta pLáss hef-
ir þörf fyrir. Samningar tókust
friemur vel, og engar athugasiemd-
ir gerðar á kauptaxtanum til
lækkunar, ein smábreytingar á
ýmsum gneiinum öðrum, siem engu
máli skifta, enda félst félagsfund-
ur á að það fengist. Enda var
þiessi kauptaxti fram settur með
það fyrir augum, að verða að
íalla frá eiinhverju eða að slá úr
stöku liðurn, en þar siem hlut-
aðeigandi atvinnurekandi gerði
enga athugasiemd tii lækkunar og
viðurkandi hann með uindirskrift
sárni, þá litum við svo á að hamn
hefðá ekkent sérstakt við hann
að athuga, og skrifaði hann undir
hann 6. janúar sl„ og þá með
þeim formála, að nú yrði hér
ekkert að gera í máimni framtíð,
enda myndi hanin láta bæði sin
skip leggja upp afla simin á ver-
itíðfiinni í Hafmariirði, m alls ekki
á Vataeyri, og hygst þar með
að lækka kaupið með því, sem
honum þykir sér vera ofvaxið að
gneiða, en. sem er í öllum grcin-
um heldur lægra en í Haínar-
flröá, og með þ^ssu vildi hann
að félagið alturkallaði samring-
inn og gengá inn á lækkun, en
það kemur ekki fyrir að svo
verði, mda verður hann sjáifur
að siegja saniin ngnum upp með
þriggja mánaða fyrirvara, ieí
bonum sýnist svo, miðað við 31.
október þ. á.
Nú sér hver maður, að ef at:
viinnurekanda líðsi að svifta þorp-
ið þeirri atviwnu, sem verið hef-
ir u'ndanfarið, og færa hana á
aðna staði í því augnamiði að
forðast kaupið og þar með að
lieggja þorpiði í auðn hvað at-
vimnu simertir, sem fjöldi fólks
byggir lífsafkomu sína á, bæði
karl oig kiona, þá má segja, að
hér verður aldauði hjá. beildinni,
siem búin er að viera atvi.nn,u!aus
síðan í ágúS'tmánuði í sumar og
ekkert framundan tii bjargair,
enda nú hj,á fjöldanum ekkiert
fyrtr að kaupa, þar sem sum-
artð siem ieið var yfirlieitt tekju-
riírit hjá öllu daglaunafólki, þá
virðfct þetta ósvífni í garð þoirpsr
búa Oig gerræði gagmvart svieitar-
félaginu' í heild. Enda ætti. þetta
að -detta um sjálft sig og hann
að snúa beim aftur og gera þá
skip sín út frá Vatneyri eiins og
hann hefir gert og blómgast viel
á, enda er ástæðulaust fyrir hann
að flýjia sjálfan sig hvað það
sniertir.
Stjórinarvöld n verða að láta
þetta ti.l sín taka, ef þetta verðr
ur framkvæmt, siem .fáir efast um,
því ekki vantar viljann til þ-ess
að kúga verkamenn á Patreks-
firðii. Það er ósk rníín til allra
verkamanina og verkákvenina í
Hafnarfirði, áður en þið afgreið-
ið togara frá Ó. J. á Patneksiiröi,
þá vil ég ráðleggja ykkur að
spyrja um hver ástæðian sé, frek-
ar nú e;n endranær, að þeir landi
ekki á s'inni stöð, Vatneyri, en
ás'tæðan er þiessi, að kúga verkar
rnenn á Patreksfirði til hlýðni og
taka sínar kröfur aftur, en von-
amdi liofið þið þiessum skipuim að
sig'la heim með afla sinn, og lof-
ið verkamönnum á Patreksfirði
að verða þeirrar vinnu aðnjótandi
eins og verið hefir. Það er full-
víist, að firmað ó. Jóhannessioin er
sivo vel stætt, að það getur ósköp
viel borgað þetta kaup, sem hann
er mú búiinn að viðurkemina
með hinum inýja samningi við
verklýðsfélagið, ekki sizt vegna
þeirrar góðu aðstöðu, sem það
hefir á öllum sviðum sem iein-
val'dur, ráðiandi öllu hér í mær-
liggjandi hreppum og ráðamdi
verðlagi á öllum lands og sjávar
vörium, en selur eftir eigin geð-
þótta allar nauðsynjavörur fjölfl-
ans án þ'ess að roðna eða spyrja:
Má ég sielja þér þetta fyrir þetta
vierð? Nei, þú verður að kaupa,
þú getur ekki farið neitt annað en
til mín, það er ég, sem ræð^
það ert þú, sem átt að hlýða mér,
en ég ekki þér.
Þetta má ekki svona til ganga
með atvinnuvegina, að eimstöku
rnenn geti Leikið með þá eftir
geðþó'tta sínum, en láta svo þjóð-
ina borga brúsann þegar þieim
sýnist svo eða þegar þeir veita
• yfir um. Þessir menn ættu að
bera fulla ábyrgð á gerðum sín-
um gagnvart þjóðinni í þessum
efnum. Hreppsnefind gerir ekkert
tii bjargar hreppnum, endamieiri
hiutinn íhald, og allir þekkjaþað.
Við verkamenn og verkakonV
ur, sem styðjum stjórnarfLokkana,
Lýsum trausti á þeim til fram-
kvæmda fyrir land og lýð. Heill
þér, stjórn verkamamna og beemda
á IsJandi.
Við væmtum þess, að þú beitir
þieim ráðum, sem duga, í þeim
miklu erfiðleikum, sem við eig-
um mú í. Þér skal fylgt eftir, ef
þú sýnir hugrekki og dugnaðf,
aninars ekki.
Með fLokkskveðju og beztu ósk-
um til flokksins.
VtrkaimoLT á PaTclc f rði.
Hve lenfli getur vont
ve-snað?
Þann'g spyrja fátækir verka-
miemn sjálfa sig og aðra hvað
eftir annaö árangur.daust, þegar
nýir skattar og gjöld taka að
íþyngja þeim, og l.iimauðsynjar
þeirra hækka ár frá ári. Margt
óiáran hefir dunið yíir islenzku
þjóðfina, sem skert hefir e rnahag
benmar, -en fátt meira en inm-
flutn'mgshöftin og dýrtíðin, sem
alþýðia manna sitynur inú u. d'r. —
Það er eins og einhverjar Leynif
liegar óheiilavættir hjálpist að því
að Loka' öllum sundum fyrtr því
að dýrtíðin geti Lækkað í lamdimu
þrátt fyrir neyðaróp örei'ganna,
siem undir hemni búa. Og það
virðist, sem iilvættur þessi kúgi
Isiend mga eina, því þeir verða
að kaupa sömrn vöruma margfalt
dýrara, en mágranina þjóðir þeirra
t, d. Danir og Englendiingar. Þess
utam eru margar vöruteg. indir,
siem alls ekki fást í búðum kaup-
manma úti um iamd. Verða því
þeir, sem það geta, að panta
þær vörur frá Reykjavik og borga
þær afar-há,u verði, en hinir að
vera án þeirra. Fyrir fáum áiurn
var frelsi alþýðu svo mikið, að
hún gat pantað sér fatnað og
aðrar nauðsynjar frá Þýzkalandi,
Danmörku og Frakklamdi, em mú
eru þau sund har&Lokuð. Mun
það áLtleg upphæð, sem alþýða
befir tapað við slfkt. Og þótt
pen ngar þessir fari ekki út úr.
land mu, beldur auðgi nokkra imn-
lenda menn, er alþýðan engu
bættari fyrir því. Einmig befir
hæltkum kjötverðsims á síðasta
hausti ásamt hækkun tóbaks-
to'lLsins komið átakanlega við
pyngju verkamamnia, þar siem þeir
,fá ekkert í aöra hönd.
Sumir Sjálfstæðismienn haía
haidið því framl í vímmálinu — "Og
eflaust með réttu — að þess
mieira, siem hert væri á innflutn-
ingshöftum ávíni, og þessdýrara,
siem vínið yrði, þiess mieiri yr&i
fneistni mamna til beimabruggun-
ar og smygiunar, E:ms ætti þeim
að geta skilist, að innflutnings-
höft á lifsnauðsynjutn eða háir
tollar á þeim geti vakið enmanieiiji
freistni til smyglunar, einkum
þegar neyðim kreppir að aminairs
vegar. Tækju menn Upp á þvi
neyðarúrræði, hygg ég að iit
mmndi, að fyrirbyggja það. Sú
gæzla myndi kosta.of-ijár, Stremd-
ur íslands eru strjál-bygð'ar og
víðáttumiklar, en millilamdaferð-
irnar margar nú á tímmm.
Þeir menn sem stjórna landi
og þjóð, ættu að ge‘.a skiLiðþað,
hver afk'oma verkamamma mumi
viera með siíkum sultarlaunum,
sem þeir hafa í þessari dýrtið,
sem helzt lítur út fyrir að aldrei
muni cnda taka, Og ég veit, að
þeir skilja þa3. Það eru því
að eirns tvær Leiðir, ef verkal-
memn eiga ekki að líða hina sár-
ustu neyð>, annað hvort að lauin
þeirra hækki gífurLega frá því
siem mú er — og það kváðu at-
vi'nmuvegirnir ekki þola eiins og
nú ier komið — eða þá að mama
flutn'mgshöitin brott 1il þess, að
aliþýðan geti fengið líismauðsymjar
sínar miebi sem líkustu verði og
niágrainnaþjóðirnar. Og þó að
hvorki Sjálfstæðismenin mé Framr
sóknarmann muni „spentir'1 fyrir
kauphækkun verkamamna ættu
allir stjórnmálafliokkar að geta
verið samhuga um það, að út-
rýma dýrtíðinmi. Hygg ég að það
væri skynsamLegt, að a-llir legð-
ust þar á eitt heldur en þetta
sííelda kauphækkunar- og kaup-
lækkuinar-reiptog, sem mú er miJli
atvimmurekerjda -og verkamainra,
og ait af hi ýtur að halda áframi
báðum aðilum til bölvumar umz
dýrtíð.'mmi iýkur. En meðain al-
þýðam verður að berja t vomL’Jusri
baráttu, er spurn mgin a'ð eins
þessi: Hve lengi getur vcmt versn-
að?
Ingivadur Nlkulámn?
ALÞYÐDBLdÐIS
er frá síðut,tu áramótum eingöngu
selt gegn fyrirframgreiðslu til ein-
stakra kaupenda utan Reykjavíkur
og Hafnarfjarðar. Greiða má hvort
heldur sem er ársfjórðungsJega
fyrir fram eða fyrir fram fyrir
árið í einu lagi. Kaupendur eru
mintir á að senda gieiðslur sinar í
tæka tíð, svo sending blaðsins ekki
tefjist fyrir þær sakir.
Næsti ársfjórðungsgjalddagi er
að greitt sé fyrir 10. apríl n. k.