Alþýðublaðið - 30.03.1935, Page 1

RlfSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XVI. ARGANGUR.
LAUGARDAGINN 30. MARZ 1935
88. TÖLUBLAÐ
Verða hvalveiðar hafnar
hérvlðlandlnnan skamms?
HlntaVélagið „Kópnr(% sem hefir einkaleyVi
til hvalveiða hér Vær nndanpágn Vrá sér-
leyVislðgannm.
HLUTAFÉLAGIÐ „KÓPUR“,
sem Pétur Á. Ólafsson veit-
ir forstöðu, hefir einkaleyfi til
hvalveiða hér við land. Var fé-
lag þetta stofnað fyrir löngu síð-
an, en hefir ekki enn sem komið
er notað neitt þetta einkaleyfi
sitt.
Félagið hefir suðuleyfi í
Tálknafirði, og var þar hval-
veiðastöð fyrrum. Er þar og
nokkuð af húsum, bryggja o. þ. h.
Það var hugmynd félagsins í
fyrra, að taka að einhverju leyti
til starfa og hefja hvalveiðar, en
að byrja þær kostar mikið fé.
Fór Pétur Ólafsson því fram á
það við alþingi, að ríkissjóður
gengi í ábyrgð fyrir félagið fyr-
ir 100 þúsund krónum til þess að
það gæti keypt þrjá hvalveiða-
báta. Þessi ríkissjóðsábyrgð fékst
ekki.
Einkaleyfi hlutafélagsins „Kóps“
er bundið því skilyrði, að félag-
ið hafi íslenzk skip og íslenzka
starfsmenn. Nú hefir félagið
ekki farið fram á • ríkisábyrgð,
heldur hefir það farið fram á
það, að félaginu verði veitt und-
anþága frá lögunum og það fái
að hafa útlend skip og eitthvað
af útlendu starfsfólki, þar sem
íslendingar séu óvanir þessum at-
vinnuvegi nú orðið.
Þrír þingmenn, einn úr hverj-
um þriggja stærstu stjórnmála-
flokkanna, hafa svo flutt frum-
varp þess efnis, að félaginu verði
veitt þessi undanþága, og hefir
frumvarpið verið til meðferðar
hjá sjávarútvegsnefnd efri deild-
ar, sem flytur við það breyting-
artillögu, en leggur að öðru leyti
til að frumvarpið verði samþykt.
Breyting sú frá frumvarpinu,
sem sjávarútvegsnefnd efri
deildar leggur til að verði sam-
þykt, er að atvinnumálaráðherra
verði heimilt að veita sérleyfis-
hafa. undanþágu til ársloka 1936
frá þeim ákvæðum, er lúta að
hagnýtingu beina, kjöts og inn-
yfla hvala.
1 greinargerð fyrir þessari
breytingartillögu segir m. a.:
„Ástæður þær, sem færðar hafa
verið að undanförhu gegn því,
að hvalveiðar yrðu leyfðar hér
á landi, eru að engu orðnar, þar
sem útlend hvalveiðaskip liggja
rétt utan við landhelgina og
veiða hvali svo hundruðum skift-
ir árlega. Það virðist því rétt-
mætt, að löggjöfin heimili þær
breytingar á lögunum unr hval-
veiðar, sem nauðsynlegar eru til
þess að hægt sé með tiltölulega
litlu fjármagni að gera tilraun
með hvalveiðar frá landstöð.
Félag það, sem fengið hefir sér-
leyfi, er ekki svo fjársterkt, að
það geti á fyrsta starfsári kom-
ið upp og starfrækt svo full-
komna stöð, að unnin verði þar
(Frh. á 4. síðu.)
Stofnui landsverzlanar.
Eftir Fritz Kjartansson.
IDAG gerir Morgunblaðið dá-
litla tiiraun til þess, að svara
uppástungu minni um landsverzl-
un, sem sett var fram nýlega
hér í blaðinu.
Eins og við var að búast er
hugsun blaðsins ekki verulega
skýr um þessi efni. En við því
hefði þó mátt búast, þar sem
að Morgunblaðinu standa nokkrir
mentaðir kaupsýslumenn og við-
skiftafræðingar, að úr því að
blaðið á annað borð fór að minn-
ast á tillögur þær, er ég hafði
gert um landsverzlun sem leið
út úr yfirvofandi verzlunarógöng-
um eÖa hruni, þá yrðu svör
blaðsins ekki 100% vitle^sa.
Annars má skifta þessum leið-
ara Morgunblaðsins í tvent. —
Meiri hluta efnisins er eytt til
ALÞYÐUBLABIÐ
Sunnudagsblaðið ámorgun.
Efni Sunnudagsblaðsins á
morgun er: Forsíðumynd eftir
Ríkarð Jónsson, Tveir mektar-
bokkar, sögukafli eftir Guðmund
Gíslason Hagalín, Espelund sál-
ugi, saga eftir Pipperup. Eitur-
byrlaraþorpið, sönn frásögn. Ó-
sjálfrátt, kvæði eftir StefánJóns-
son. Kvennamorðinginn Landru,
ýmsar smágreinar og myndir,
krossgáta o. fl.
þess að lýsa því yfir og gefa það
í skyn, að enginn maður á land-
inu muni' taka mark á því, sem ég
stingi upp á í þessum málurn.
Til stuðnings þessu höfuðatriði
greinarinnar, lætur svo Morgun-
blaðið skírnarnafn mitt prýða
fyrsta dálk sinn á annari síðu,
innan um nöfn ekki ómerkari
manna, en þeir eru Mr. Anthony
Eden, Stalin og Litvinoff. Morg-
unblaðið hefir með þessu athæfi
sínu ekki gefið verulega góða
sönnun fyrir því, að a. m. k.
það og þess lið taki mig ekki
alvarlega.
Það atriði, sem Morgunbl. að
eins drepur á og raunverulega
skiftir máli í þessu sambandi er
það, hvort aðstaða íslendinga til
verzlunarsamninga við önnur
ríki myndi versna við það, að ut-
anríkisverzlunin væri algerlega í
höndum ríkisins. Urn þetta atriði
er það að segja, að það er vitan-
legt, að innflutningur sumra
Norður-landaríkjanna hingað til
lands hefir um langt skeið numið
marg-faldri þeirri upphæð, sem
þessar þjóðir kaupa fyrir af
okkur. Menn eru nú alment orðnir
sammála um það, að koma þurfi
verzlunarjöfnuðinum við þessar
þjóðir í hagstæðara horf, hvað
okkur snertir. Og einmitt í því
sambandi bendir reynsla undan-
(Frh. á 4. síðu.)
Spánska stjórnin
hefir sagt af sér vegna
þess að tveir byltinga-
foringjar voru ekki líf-
látnir.

LERROUX forsætisráðherra.
MADRID, 29. marz. (FE-()
Lerroux forsætisráðherra af-
benti í dag ríkisforsetanum lausn-
arbeiðni stjórnarinnar, vegna á-
greinings þess, sem verið hefir
milli fulltrúa íhaldsmanna (ka-
þólskra) í stjórninni og forsætis-
ráðherra viðvíkjandi fullnægingu
tveggja iíflátsdóma, sem upp
voru kveðnir út af þátttöku í
októberuppreistinni í haust.
Vildu íhaldsráðherrarnir í stjórn-
inni, að dómunum yrði fullnægt,
en Lerroux og aðrir ráðherrar
ekki. Sögðu þá íhaldsráðherrarn-
ir af sér, og varð Lerroux þá að
biðjast lausnar. Ríkisforsetinn hef-
ir falið honum að gera tilraun til
þess, að mynda stjórn á ný.
(United Press.)
Engíin vernlegnr skoðanamunnr
er milli Bretlands og Sovét-Rússlands.
Samræðnr Stalins og Edens von hinar hjartaulegnstn.
^FTIR FUND peirra Stalins og Anthony Edens í
gær, sem stóð í hálfa aðra klukkustund, var
gefin út opinber tilkynning um það, að enginn
verulegur skoðanamunur ætti sér stað milli Breta
og Rússa í alþjóðamálum, og eftir frásögn aiira
þeirra, sem voru viðstaddir á fundiaum, voru við-
ræður Stalins og Edens hinar hjartanlegustu.
Eden átti í gær einnig langt samtal við Molo-
toff, forseta sovét-stjórnarinnar, en um helgina
verður hann gestur Litvinoffs á búgarði bans.
Stríð getnr skollið á eæsto daga,
segir hermálaráðherra Itala.
Abessinia neitar að
tala lengur við ítali.
RÓMABORG 30. apríl.
Tilkynt hefir verið opinberlega
að ríkisstjórnin í Abessiniu hafi
fyrirskipað að hætta samningaum-
leitunum við ítali, án milligöngu
annara.
Hefir utanrikismálaráðherra A-
bessiniu því neitað að eiga frekara
tal við sendiherra ítala um deiiu-
atriðin.
(United Pness.)
EINKASKEYTI
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS
KAUPMANNAHÖFN I rraoxguin.
jTZ LUKKAN 5 mínútur yfir 3 í
gær gekk Eden inn í einka-
skrifstofu Stalins í Kreml ogstóð
augliti til auglitis við einvalds-
herrann í Rússlandi, Josef Stalin.
Hið fyrsta, sem bar fyrir augu
hans, var geysistór rauður fáni
með áletruninni: „Öreigar í öll-
um löndum, sameinist!"
Stalin stóð upp frá skrifborði
sínu, og öllum viðstöddum til
mikillar undrunar sagði hann á
hreinni ensku við Eden um leið
og hann rétti honum hendina:
„Það gleður mig, að geta boðið
fulltrúa hans hátignar Bretakon-
ungs velkominn til Rússlands."
Stalin talar ekki önnur mál en
rússnesku, þótt hann skilji þýzku,
en þessa setningu hafði hann
nurnið utanbókar fyrir skömmu
og bar hana mjög vel fram.
Viðræður þeirra Edens og Sta-
lins fóru að öðru leyti fram með
þeim hætti, að kona Stalins, sem
er fædd í Englandi, túlkaði á
rnilli þeirra.
Þeir sátu á ráðstefnu í hálfan
annan klukkutíma, og voru sam-
ræður þeirra, að þvi er þeir, sem(
voru viðstaddir hafa látið um
Belgia bverfar frá gnillnu.
Belga fellur um
BROSSEL, 29. marz. (FB.)
VAN ZEELAND LAS UPP
stefnuskrá stjórnar sinnar í
dag á pingfundi og gerdi grein
fyrir henni í einstökum atridum.
Mesta athijgli vakti paá, sem
rádherrann hafoi aá segja um
gjaldmiðilsmálin og stefnu
stjórnarinnar í peim málum.
Lýsti hann yfir pví, að, belgan
yroj lœkkuð í verðjf, í mesta lagi
30»/o.
1 ræðu Van Zeelands kom skýrt
í ljós, að hann gerði sér vonir
um, að alþjóðasamkomulag yrði
gert um gjaldeyrismálin.
Belgía hefir því fyrst gullland-
anna horfið frá gullinnlausn, og
er nú mikið um það rætt, hver
áhrif þetta muni hafa í hinum
gulllöndunum, þar sem Belgía
hefir nú í raun og veru, að
25-30 af hundraði.
| minsta kosti um stundarsakir, far-
ið í flokk þeirra þjóða, sem láta
Van Zeeland lýsti yfir því, að
þjóðbankinn yrði leystur undan
þeirri skyldu, að greiða handhöf-
um seðla ahdvirði þeirra í gulli.
Lagt er til til bráðabirgða, að
gulltrygging belgunnar verði á-
kveðin 25% lægri en núverandi
gulltrygging. Einnig er lagt til,
að stofnaður verði jöfnunarsjóð-
ur. Loks leggur hin nýja stjórn
til, að Belgíustjórn viðurkenni
ráðstjórnina rússnesku.
Oangislækknfiin er ee?ð til
vlðieisnar IðnaðlBum.
LONDON í gærkveldi.
Stjórnin í Belgíu lýsir því yfir,
að hún nú'hafi felt belga í verði
gjaldmiðil sinn fylgja sterlingspd.
(Frh. á 4. síðu.)
mælt, hinar vinsamlegustu. Að
því er sumir segja beinlínis inni-
legar.
Sovét-Rússlandi og Bret-
um ber ekkert á milli í
alþjóðamálum.
Opinber tilkynning, sem gefin
var út eftir samtalið, segir, að
það hafi sýnt sig, að enginn
grundvallar skoðanamunir í al-
þjóðamálum sé milli Stóra-Bret-
lands og Sovét-Rússlands.
Einn af þeim, sem voru við-
staddir, hefir sagt svo frá, að
Stalin hafi varla getað stjórnað
skapi sínu, þegar talið barst að
Hitler og fyrirætlunum Nazista-
stjórnarinnar um árás á Sovét-
Rússland.
Eftir ráðstefnuna fylgdi Stalin
Eden til dyra og alla leið út í
fordyri Kreml-kastalans, sem snýr
út að Rauða torginu, og mann-
fjöldinn, sem beið þar, sá þá
takast í hendur og kveðjast þar.
Rússneskur blaðamaður tók
upp úrið sitt og tók tímann með-
an þeir héldust í hendur og seg-
ir svo frá í blaði sínu, að þeir
hafi haldist í hendur í nákvæm-
lega 40 sekúndur.
STAMPEN.
Eden verður gestur Lit-
vinoffs um helgina.
LONDON í gærkveldi.
Viðræðunum í Moskva var
haldið áfram í dag. Eden og Lit-
vinoff ræddu meðal annars um
aukin viðskifti milli Bretlands og
Rússlands, og um horfurnar í
Austur-Asíu. Eden ræddi um
sömu mál við Stalin í dag, og
enn fnemur um ástandið í stjórn-
múlum Evrópu. Molotoff tók
einnig þátt í viðræðum þessum
og auk þess átti Eden tal við
hann einan og bar margt á góma.
Nú um helgina verður Eden gest-
ur Litvinoffs á búgarði hans, og
ræðast þeir þá frekar viö um
stjórnmálaástandið.
Japanar líta hornaugá til
Moskva
Japanska utanríkisráðuneytið í
Tokio lýsti því yfir í dag, að
þrátt fyrir allar viðræður milli
fulltrúa Evrópuveldanna, myndi j
(lapan; í engu bneyta afstöðu sinni |
gagnvart þeim. Í
MOLOTOFF,
forseti sovét-stjórnarinnar.
Japan myndi eftir sem áður
leggja stund á það, að varðveita
friðinn í Asíu.
tJtflutningsbannið á ull
i Frakklanoi i sambandi
við stríðsundirbúninginn.
LONDON í gærkveldf.
Ullarverksmiðjueigendur i
Frakklandi hafa mótmælt við
stjórnina útflutningsbanni því,
sem hún hjefir lagt á ull og ull-
arefni, og halda þeir því fram,
að ákvæöi þetta muni auka at»
vinnuleysiö. I gærkveldi og fram
til miðnættis var stöðugur
straumur flutningavagna, sem
hlaðnir voru ull og ullarefni, yfir
belgisku landamærin, áður en
bannið skylli á.
Italia er albúln f strið
inn&n fárrn daMa*
RÓMABORG, 30. apríí.
HermAlaráðherra MUS-
SOLINI, Baistrochi, sagði
í ræðu, sem hann flutti i öld-
ungadeildinni i gær, að allar
likur bentu til, að styrjöld
myndi brjótast út mjög á ó-
vænt og ef til vill í mjög ná-
inni framtíð vegna pess, hve
miklar viðsjár væri meðal þjóð-
anna, en lílturnar sára litlar
fyrir því, að sættir gæti tekist.
í byrjun aprilmánaðar, sagði
Baistrochi, hefir Ítalía 600000
manna her á að skipa til þers að
fara af stað til vigvalla fyrirvara-
laust. Her þessi er útbúinn á full-
komnasta hátt til nútímahernaðar.
(United Press.)
LONDON í gærkveldi.
Eftirfarandi yfirlýsing er
tekin úr rœðu Baistrochi
herforingja í ítalska ping-
inu í gœr um vígbúnað it-
alíu eftir að, hann hafði iátið
pað, í Ijós sem skoðun sína, að
ófriður myndi brjótast út pá og
pegar, og að vel gœti svo farið,
að hann vœri skollinn á eftir
(Frh. á 4. síðu.)