Alþýðublaðið - 05.05.1935, Qupperneq 2

SUNNUDAGINN 5. MAI 1935.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Gnðriln Bjðrnsdóttii
frá Grafarhoiti.
í dag er borin til moldar ein af
merkustu konum þessa lands,
Guðrún Björnsdóttir kennari frá
Grafarholti.
Guðrún fæddist á Reykjahvoli
í Mosfellssveit 27. oj^fbr. 1889.
Hún var dóttir Björns hreppstjóra
Björnssonar, síðar í Grafarholti,
pjó'ðkunns framfara- og fræði-
manns, og konu hans, Kristrúnar
Uyjólfsdóttur. Naut hún hins
bezta uppeldis á heimili foreldra
sinna, við víðsýni, menningar-
anda, framsóknarhug og trú á
landið, langt umfram pað, sem
þá var alment. Ung stundaði hún
nám við Kvennaskólann í Reykja-
vík, en síðan við Mentaskólann
og lauk þar gagnfræðaprófi vori'ð
1907. Seinna lauk hún kennara-
prófi og dvaldi langdvölum er-
lendis við framhaldsnám. Eink-
um lagði hún þá stund á upp-
eldis- og kenslu-fræði, helzt smá-
barnakenslu. Nam hún til hlítar
kensluaðferð dr. Maríu Montes-
sori og rak einkaskóla hér í
Rvík nokkur ár og kendi með
þeirri aðferð.
Það er einkum á tveimur svið-
um, er -Guðrún Björnsdóttir beitti
kröftum sínum og hæfileikum, og
á báðum sviðunum svo, að eftir
var teki'ð og verður lengi minst.
Hvortveggja voru störf þessi
unnin fyrir æskuna og framtíð-
ina, og sem hugsjönastörf til
framgangs góðum málum, án
þess að spurt væri um það, hvort
laun kæmi í aðra hönd. Þessi
tvö starfssvið G. B. voru: Ung-
mennafélögin íslenzku og upp-
eldismáiin.
Ungmennafélagið Afturelding í
Mosfellssveit var stofnað 1909,
mest fyrir forgöngu Grafarholts-
systkina, og í Grafarholti átti fé-
lagið athvarf og heimkynni, þar
til samkomuhúsið kom að Brú-
arlandi. Afturelding var um nokk-
urt skeið eitt ailra þróttmesta og
frjóasta ungmennafélág landsins,
jog stóð í fulium ljóma við hlið
U. M. F. Reykjavíkur þau ár,
sem það vann bezt. í Aftureld-
ingu var að vísu rnargt ágætria
félaga, en úr fjarska að sjá bar
Guðrún þar langt yfir hópinn.
Mikil hugkvæmni hennar, skipu-
leg gjörhugsun og þó langhelzt
eldheit trú hennar á það, að
engin skýnsamleg framkvæmd
væri samtaka æsku ómöguleg,
gerði hana að sjálfkjörnum for-
ingja, ekki aðeins í félagi sínu
heima í Mosfellssveit, heldur og
í allsherjarfélagsskap æsku lands-
ins. Hefir engin kona alt til þessa
dags unnið jafnmikið fyrir ung-
mennafélagsskapinn sem Guðrún
Björnsdóttir, né haft þar jafnrík
áhrif.
Á uppeldismálasviðinu, í
fræðslu ungra barna innan við
skólaskyldualdur, var Guðrún
Björnsdóttir merkilegur braut-
ryðjandi. Hún kunni aldrei — og
hefir vafalaust ekki viljað kunna
— þá list, að hafa hátt um sjálfa
sig og trana verkum sínum fram.
Hún auglýsti skólann sinn ekki.
En ég leyfi mér að fullyrða það,
af nokkurri þekkingu, að upp-
eldisfræðilega séð hafi litli Mon-
tessoriskólinn hennar verið merki-
legasti smábarnaskóli borgarinn-
ar, þó að aðrir hafi látið meifa
yfir sér.
Meginstyrkur G. B. sem skóla-
manns og uppalara lá í djúpri.
virðingu hennar fyrir og næmum
skilningi á einstaklingseðli og
persónuleik barnanna. Þeir, sem
rætt hafa við hana uppeldismál,
muna vafalaust eftir, að hún
nefndi litlu nemendurna sína
venjulega „manneskjurnar“, og í
því nafni felst raunar viðhorf
hennar til þeirra. Hún leit á þá
og umgekst þá sem „manneskj-
ur“, með fullum rétti til að-lifa,
starfa og vilja. Ég niaut þeirrar
ánægju, að kynnast dálítið safni
Guðrúnar af ritsmíðum, skáldskap
o fl. afrekum og úrlausnum litlu
„manneskjanna“. Þar voru hinar
ótrúlegustu staðreyndir, er tala
máli frelsisins í skólum barnanna.
Guðrún Björnsdóttir var rneðal
brautryðjenda nýskólastefnunnar
hér á landi.
Guðrún frá Grafarholti vann
fyrir æskuna og framtíðina í
landinu. Þess vegna lifir hún
framtíðina í yngstu og fram-
sæknustu æskunni, þó að látið
lík hennar sé nú hulið í skauti
þeirrar moldar, sem hún gekk
flest æskuspor sín á.
A aalsfp.inn Sigm 'inclsson.
Fiskiveiðar Norðmanna
eru að glæðast aftur. í seinustu
viku fiskuðu þeir helmingi meira
en á sama tíma í fyrra. Um
heigina síðustu var afli þeirrai
frá áramótum 86,303 tonn, miðað
við hausaðan og slægðan fisk, en
va rá sama tíma í fyrra 119386
tonn. í ár hafa verið söltuð
55 544 tonn og hert 22 824 tonn.
1 fyrra var hert 46 988 tonn, en
söltuð 64 682 tonn.
Búnaðarsamband Vestfjarða
hefir haldið aðalfund sinn á
Isafirði undanfarna daga. Tutt-
ugu fulltrúar sóttu fundinn. Á-
ætlaðar tekjur næsta fjárhagsárs
námu 18 864,00 krónum. Helztu
fjárveitingar voru: Til námsskeiða
og leiðbeininga 600 kr. — til
mælinga og eftirlits 2000 kr. —
til safnþróa og haughúsia 1000
kr. — til votheyshlaða 1000 kr.
— til heimilisiðnaðar og hey-
vinnuvéla 800 kr. — Verðlaun úr
verðlagssjóði voru veitt Kristjáni
Jóhannessyni, Hjarðardal, 100 kr.,
og Guðmundi Ágústi Páissyni 70
kr. Formaður var endurkosinn
Kristinn Guðlaugsson, Núpi. (FO.)
Harmljóð
(Kla,ge-Lied) heiíir lag eftir hinn
fræga pianosnilling Rozsi Cégiédi,
sem er Reykvíkingum kunn af ;
hljómleikum þeim, sem hún hefir
haldið hér. Er lagið tileinkað Sig- (
urði skáldi Sigurðssyni frá Arnar- '
holti.
ptF* Heyrðn!
Ég sel matvörur með lærsta verði
bæjarins. Hringdu til mín, ég
sendi um allan bæinn.
Cæsar Mar, sími 25S 7
Utborpo 2 500 hr.
getið þér fengið hús,
sem er út úr bænum.
10 herbergi og eldhús
20 mínútna gangur nið-
ur í borgina. Aðgengi-
legir skilmálar. Simi
4762 í dag og á mánu-
dag.
15 króna tjðldlB
eru til sölu hjá
SportvSrntaási
Revbjavikar.
Brúnir leðurskór með hrá-
gúinmísólum og hælurn.
Stærðir: 36 til 41 kr. 5,75
do. 42 — 45 — 6,50
Strigaskór með gúmmíbotnum.
Stærðir: 22—28 Vifcrð 1,90
do. 29—35 — 2,50
do. 36—42 — 3,00
Karlmannaskór úr leðri 9,00
Shóv.B.SíefáDssooar
Laugavegi 22 A. — Sími 3628.
Bitrelðastjórafél. Hreyfill
Fundur verður haldinn að Hótel Borg i
mánudaginn 6. maí kl. 12 á miðnætti-
Stlórnin.
Kaupum flöskur
frá mánudagsmorgni til föstudagskvölds, en þó
aðeins Portvín, Sherry og Akvavit-flöskur.
Afengisrerslun rfbisins,
Nýborg.
Nýkomið:
Hin margeftirspurðu „Lusina“ sportúr i ryðfríum stáiköss-
um komin aftur. Vatnsþátt, rykþétt — þola högg.
Margar aðrar gerðir af nýtízku armbandsúrum ávalt fyrir-
liggjandi.
Úr er kærkomin fermingargjöf.
Magnús Benjamínsson & Co.
Húsmæður! Munið fisksímam
1689.
Hreingerningar. Tek að mér alis
konar hreingerningar. Uppl. í
síma 2406 kl. 1—2 daglega.
2 litið notaðir armstólar til sölu
mjög ódýrt. Uppi. eítir kl. 6 og
allan sunnudaginn. Vonarstræti 12
2. hæð.
Miðdagur, 3 heitir réttir á kr.
1,25 frá 1—3. Laugavegs Aatomat.
ÚSNÆÐI ðSKAnCi)^
Herbergi til leigu á Grettisgötu
22 D.
Athigió!
Mumð að hag-
nýtayðurhatta
saumastoíuna
á Laugavegi
19, sem tekur
að sér að
hreinsa, ’.ita og
breyta öllum
dömu- og herra-höttum í ný-
tizku lag. Einnig saumaðir nýír
dömu- j og - barna-hattar eftir
pöntunum.
Fljót afgreiðsla. 1. fl. vinna.
Simi 1904.
lArn wVS* tfV* *\r* «VS* >VS< >VS* >rvS* >rVS* »rVSi ArS
Islendingar!
Kaupið úrin og
klukkurnar hjá Sig-
urpór, Hafnarstr. 4.
Lítið eitt af útsæðiskartöflum óselt. verzlun ÁlpýðnbraBðgerðarinnar. Verkamannabast. Slmi 3507.
W. Somerset Maugham.
Litaða blæjan.
41 I
Kitty hrökk snögglega við, titraði frá hvirfli til ilja og steig í
fæturna, eins og hún ætlaði að standa upp.
„Liggið kyrrar, liggið kyrrar,“ sagði priorinnan.
Kitty fann að hún blóðroðnaði og hún tók um brjóstin.
„Það er ómögulegt, það getur ekki verið rétt.“
„Qu’est oe qu’elle dit (hvað var hún að segja)?“ spurði systir
Jósefína. Priorinnan þýddi það fyrir hanc?. Breitt og einfeldnings-
iegt andlitið á systur Jósefínu, með rauðu kinnarar, leiftraði af
kátínu og gleði.
„Hér er ekkert um að villast, það get ég fullvissa'ð yður um.“
„Hvað eruð þér búnar að ver-a lengi í hjónabandinu, harnið
mitt?“ spurði priorinnan. „Hvað er að heyra, þegar mágkona mín
hafði verið eins lengi gift og þér nú, þá átti hún orðið tvö börn..“
Kitty féll niðúr i stólinn. í hjarta hennar var undarlegur tóm-
leiki.
„Ó, ég blygðast mín svo,“ hvíslaði hún.
„Af því að þér eruð þungaðar? Hvernig stendur á því? Ekkert
er eðlil-egra.“
„Quelle joie pour le docteur (hvílík gleði íyrir lækninn),“
sagði systir Jósefína.
„Já, hugsið um, hvílík hamingja þetta er fyrir manninn yðar.
Hann mun verða frá sér numinn af fögnuði. Þegar hann er með
litium börnum og leikur sér við þau, verður hann svo undu^
giaður og ait útlit hans breytist. Af því má dr-aga þá ályktun,
að hann verði blátt áfram töfraður af sínu eigin barni.“
Kitty var þögul ofurlitla stund. Nunnurnar horfðu blítt og við-
kvæmnislega á hana og priorinnan strauk hendina á henni.
„Ég var mesti auli að gruna þetto ekki fyrri,“ sagði Kitty. „Ég
er að minsta ko.sti mjög fiegin því, að þett-a skuli ekki vera kól-
era. Mér líður orðið miklu betur og ég vil nú byrja á störfum
mínum.“
„Ekki i Idjag, góða mín. Þér hafið -orðið fyrir geðshræringu og
bezt fyrir yður að fara heim og hvíia ýður.“
„Nei, nei. Ég vil miklu heldur vera hérna við vinnu mína.“
„Ég sný ekki aftur með það, sem ég hefi sagt. Hvað ætli bless-
aður læknirinn -okkar s-egði ef ég léti yður fara ógætilega með
yður? K-omið á m-orgun, ef þér viljið, eða daginn þar á eftir, en
nú í !dag verðið þér að halda kyrru fyrir. Ég ætla að s-enda eftir
burðarstól. Viljið þér, að ég láti einhverja -af ungu stúlkunum
fyigja yður?“
„Ó, nei, ég get hæglega farið ein.“
Kitty hvíldi í rúrni sínu og gluggahlerarnir voru lokaðir. Há-
d-egisverði var nýl-ega lokið -og þjónarnir sváfu. Þiað, sem hún
hafði fengið að vita um morguninn (og nú vissi hún, að það var
alv-eg rétt) fyiti hana hræðslu og ofboði. Síðan hún kom heim,
hafði hún reynt að hugsa, -en höfuð hennar var sv-o einkennilega
tómt. Alt í einu beyrði hún fótatak. Það var maður á stígvélum
og gat því -ekki verið neinn þjónanna. Kvíðahroliur fór um hana,
þegar hún vissi, að það hliaut að vera Walter -og -enginn anuar.
Nú var hann inni í dagstofunni -og hún heyrði, iað hann kallaði
nafn hennar. Hun svaraði ekki. Því næst varð augnabliksþögn,
áður en drepið var hægt á dyrnar.
„Já.“
„Má ég koma inn?“ !
Kitty fór upp úr rúminu og sm-eygði sér í morgunslopp.
„Já, g-erðu svo vel.“
Hann kom inn. Henn-i þótti vænt um að gluggahlerarnir g-erðu
dimt í |h-erberginu og vörpuðu skugga á andlit hennar.
„Ég vona, að ég hafi -ekki v-akið þig, en ég barði mjög iaust
og varl-ega.“
„Ég var ekki sofandi."
Hann gekk að einum hl-eranum og lauk h-onum upp. Fllýtt -og
yndisl-egt geislaflóð str-eymdi inn í st-ofuna.
„Hvað kemur til ?“ spurði hún. „Hvers vegna kemur þú svona
sn-emma heim?“
„Systurnar sögðu mér, að þú værir ekki vel frísk. Ég kunni
betur við að koma og vita um, hvað að þér væri.“
Reiðin bl-ossaði upp í henni.
„Hvað hefðirðu sagt, ef það hefði verið kóleran?“
„Þá h-efðir þú áreiðanl-ega ekki komist hingað heim.“
Hún gekk að snyrtiborðinu -og greiddi úfið hár sitt. Hún viidi
átta sig. Síðan settist hún og kveikti sér í vindlingi.
„Ég var dálítið lasin í morgun -og priorinnan hélt -að ég h-efði
hetra af að hvíla mig. En nú er ég aiveg búin að ná mér aftur.
Á morgun fer ég til klaustursins -eins og venjulega."
„Hvað var -að þér?“
„Skýrðu þær þér -ekki frá því?“
„Nei. Pri-orinnan sagði, að þú ættir sjálf að gera það.“
Nú gerði hann það, sem sjald-an kom fyrir. Hann leit beint
framan í hana, læknishvatir hns voru sterkari én hinar persónu-
legu. Hún hikaði. Sv-o þvingaði hún sig tii að 1 ítýi;' í aíugun á h-onum.
„Ég er þunguð,“ sagði hún.
Hún var -orðin því vön, að hann hlustaði án minstu svipbrigða
á ýmisl-egt, sem vakið myndi hafa undrunaróp hjá öllum þorra
manna, -en aldrei hafði þessi mikla st lling lians haft jafn djúp
og ömurleg áhrif á hana sem nú í þetta sinn. Hann sagði ekki
neitt, hreyfði hvorki hönd né fót. 1 augum hans -og andliti viar,
enga breytingu unt að sjá. Hún fékk alt í einu mikla löngun tii
að fara iað gráta. Ef maðurinn elskaði konuna og konah þamq
þá var það sterkt afl, sem dró þau hvort að öðru á slíkum augna-
blikum. Þögnin var óþolandi, og hún rauf h-ana.
„Ég veit ekki, hv-ers v-egna mér aldrei datt þett-a í hug. Það
var heimskul-egt af mér, en . . .“
„Hversu iengi hefir þú . . . hvenær býst þú við að ala barnið?“
Hann virtist eiga mjög örðugt með að segj-a þ-etta. Hún vissi
að hann var þur í kverkunum -eins -og hún sjálf. Þ-að var v-erst
hvað varir h-ennar titruðu, þegar hún talaði. Væri hann ekki stein-
g-erfingur, hlyti meðaumkun hans að vakna.
„Ég held að ég hafi verið sv-ona í tvo til þrjá mánuði."
„Er ég faðir að barninu?“
Húri andvarpaði. í rödd h-ans var ofurlítill skjálfti. Ó, hún var
hræðileg, þessi mikla og kalda sjálfsstjórn, sem bældi niður q«1
m-erki geðshræringar. Hún vissi ekki hv-ers vegna henni datt alt
í -einu í hug áhald, sem henni hafði v-erið sýnt í Tching-yen. Á
því var nál, s-em aðeins sást hreyfast, og henni var sagt, að það
táknaði jarðskjálfta langt, langt í burtu, er ef til vill hafði -or-
sakað dauða fl-eiri þúsund manna. Hún leit á hann. Hann var ná-
fölur. Hún hafði séð hann slíkan -einu sinni eð-a1 tvisvar áður. Hann
var niðurlútur -og h-orfði til hliðar.
„Jæja,“ sagði hann.
Hún sp-enti gneipar. Hún vissi, að segði hún já, þá myndi það
verða þýðingarmeira fyrir hann -en alt annað í heiminum. Hann