Alþýðublaðið - 03.12.1926, Blaðsíða 2

2
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
< kemur út á hverjum virkum degi.
I Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
; Hverfisgötu 8 opin frá kl, 9 árd.
til kl. 7 síðd.
; Skrifstofa á sama stað opin kl.
; 9»/a—10'/a ^rd. og kl. 8—9 síðd.
; Sirnar: 988 (afgreiðslan) og 1294
; (skrifstofan).
; Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
! mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
; hver mm. eindálka.
; Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
; (í sama húsi, sömu símar).
____
Flokkaskipuniu
á næsta alpingi.
Nú, pegar úrslit landkjörsins
eru kunn orðin, sést, hver áhrif
aukakosningarnar í ár hafa haft
á flokkaskipun Alpingis. Aðal-
breytingin er sú, að „Sjálfstæð-
is“-flokkurinn hefir mist tvo ping-
menn, og hefir Alpýðuflokkurinn
fengið annan peirra, er í staðinn
koma, en „Framsóknar“-flokkur-
inn hinn. íhaldsflokkurinn hefir
staðið í stað. Tiltölulega munar
breytingin mestu fyrir Alpýðu-
flokkinn, sem nú hefir tvo full-
trúa á pingi i stað eins áður.
Áhrifa hans ætti pví að geta gætt
töluvert, par sem hvorugur
stærstu flokkanna hefir meiri
hluta alpingis, pví að íhaldsmenn
eru ekki nema 21, „Framsóknar“-
menn 16 og ,,Sjálfstæðis“-menn 3.
Nýr íhaldspostuli.
, Morgunblaðið“ birti um daginn
viðtal við Snæbjörn í Hergilsey
á Bréiðaíirði.
Snæbjöm pessi vann sér eins
konar frægð f sumar, pegar hann
,.ló:aði“ skipið með símastaurana
til Hagabótar svo rækilega upp á
SKer, að pað losnaði paðan ekki
aftur, fyrr en pað valt út af pví
og sökk, — skipið, sem var með
sementið, sem Reykvíkingum lá
pá svo mjög á að fá.
Það hafði íarið til Patreksfjarð-
ar til pess að sækja Snæbjörn, svo
að öl’u átti að vera óhætt, pegar
það hafði Hergilseyjarbóndann og
haming/u hans innan borðs. En
pó fór pað nú srona, og voru
rnargir hér gramir, pví að ekki
alifáir urðu vinnulausir í hálfan
mánuð, af pví að ekki var hægt I
að halda áfram við húsagerð sök-
um 'sementsleysis, og sögöu, að
petta strand benti á, að fleira
munai hafa verið til í skipinu en
sement og símastaurar.
''ýMorgunblaðið" sagði frá pví,
aö haldin hefði verið sú stefna,
sem trygg var álitin, „pangað til
leiðsögumaÖur segir, að nú sé
komið iram hjá öl'urn skerjum, og
nú sé hrein siglingaleið til Brjáns-
læk/ar." En það stóð nú ekki al-
veg heima, pví að „fimm rnínút-
um s ðar strandar skipið,“ svo að
notuð séu aftur orð' „Morgun-
blaðsins."
Enn fremur er pess getið í sama
blaði, að Snæbjörn hafi sagt, að
hann hafi vitað af skeri þarna
nálægt, sem skipið fórst, en hald-
ið, að þeir væru komnir fram yf-
ir það, en ekki „getað sagt um,
hvort skipið hefði heldur strand-
að á því skeri eða öðru.“ En
engar sagnir hafa borist af því
síðan, hvort Snæbjörn er nú orð-
,inn fróðari um pað, hvort skerið,
gem hann sigldi skipinu upp á,
var pað, sem hann þekti, eða eitt-
hvert annað, sem þessi „hafnsögu-
maður á Norður-Breiðafirði í 20
ár“ pekti ekki.
Um pessa frammistöðu Snæ-
bjarnar segir „Morgunblaðið"
(sama blað og áður er tekið eftir,
það er 11. ágúst): „Það mun tæp-
lega orka tvímælis, að þeir, sem
bezt skyn bera á pessi mál, munu
telja þaÖ óverjandi að sigla svona
stóru skipi á ómældum siglinga-
leiðum, par sem fult er af boð-
um og blindskerjum. Og allra sízt
hafi pað verið rétt að ætla að
sigla skipinu frá Hagabót til
BrjánslækjaT. . . .“
Pað er rétt að taka það fram, að
það voru ráð Hákonar í Haga, að
sigla skipinu til Brjánslækjar, svo
að hann á hér nokkurn hluta af
ámælum „Morgunblaðsins“, pótt
Snæbjörn s.em hafnsögumaður
beri auðvitað ábyrgðina.
Nú skyldi maður ætla, að úr því
að „Morgunblaðið" birtir viðtal
við Snæbjörn í Hergilsey, pá
hljóti pað að vera um, hvernig
slíkt hafi mátt ske, að skipsstrand
þetta varð.
En viðtalið er um alt annað, pví
að svo virðist, sem „Morgunblað-
ið“ haldi, að hafnsögumaðurinn
úr Hergilsey sé manna færastur
að „lóza“ pað í allan sannleik um
pað, hvernig í fjáranum hafi stað-
5ð á pví, að Alpýðuflokksmenn
hafi heldur viljað Framsóknar-
manninn en Ihaldsliðann við land-
kjörið. Það spyr pví Snæbjöm:
, Þér lítið svo á, að bændur og
bolsar eigi ekki samleið?"
Og bóndinn af Breiðafirði, hafn-
sögumaðurinn úr Hergilsey, álít-
ur, að hann sé maðurinn, sem
bezt geti ráðið fram úr pví, sem
íhaldsforingjarn'r hér í höfuð-
staðnum, sem svo að segja halda
um slagæð stjórnmálalífsins, sízt
geta skiiið. Hann hikar pyí ekki
við að svara, og svarið er, að pví
fari fjarri; bændur og bolsar eigi
, ekki einu sinni samieið“(i), því
að þjóðnýtingin sé svo óttaleg,
af pví að með henni fari frelsið,
eignarrétiurinn og dugnaðurinn,
og er Snæbjörn ekki fyrsti íhalds-
maðurinn, .sem lætur uppi pá
barnalegu skoðun, að dugnaður
og auður fylgist jafnan að, sem
er sama og að dæma dugnað af
öllum, sem ekki hafa auð.
Við landskjörið áleit Alþýðu-
flokkurinn, að í það sinn ætti
nann samleið með Framsóknar-
mönnum í því að ganga rnóti 1-
haldinu, en ekki sézt á viðtalinu,
hvort Snæbjörn, þessi hinn nýi,
glöggskygni gagnrýnir stjórn-
málanna, álítur, að réttara hefði
verið, að Framsóknarmenn hefðu
blátt áfram bannað okkur bolsun-
um og öðrum Alþýðuflokksmönn-
um að kjósa Jón í Yztafelli, eða
hvort þeir, úr pví að við ætluðum
að kjósa hann, hefðu sjálfir átt
að hætta við að kjósa hann, en
láta atkvæði sln á íhaldsmann'nn!
, Morgunblaðið" heldur, að pað
hafi purft mikla „sambræðslu" til
þess að fá Alþýðuflokksmenn til
pess að láta íhaldsmanninn ekki
verða sjálfkjörinn, og undrast
stórlega, hvernig. ha'fi verið hægt
að koma henni á. Og til þess að
fá vitneskju uin, hvernig í ósköp-
unum slíkt hafi mátt ske, finst
blaðinu, að öruggasta leiðin muni
vera að spyrja bóndann vestan úr
Breiðaf jarðareyjum!
Það leggur þvi fyrir Snæbjörn
pessa spurningu:
„Hverjir haldið þér að hafi
komið sambræðslunni á?“
Og bóndinn að vestan er svo
sem ekki í vafa um, að hann sé
einmitt maðurinn, sem viti þetta,
pví hann svarar:
„Allir æsingamenn peirra
flokka; sumir í því skyni að kom-
ast að völdum m. m. og aðrir
til þess að geta lifað áhyggju-
iausu lífi í skjóli hinna."
Mörgum mun þykja kynlegt, að
„æsingamennirnir“ komi á „sam-
bræðslu", ef um hana er að ræða.
En sleppum nú pví, þó pað sýni,
að sá, sem orðin talar, hefir við-
líka vit á stjórnmá/um og sjóvetl-
ingur á selskutli. En furðulegt er,
að maður vestan af landi, sem er
með öliu ókunnugur forgöngu-
mönnum Alpýðuflokksins, er hann
nefnir æsingamenn, skuli óspurð-
ur fara að dæma um og opinbera
dóm sinn um, hverjar séu innri á-
stæður fyrir stjórnmálabreytni
peirra. Og hann er svo sem ekki
lengi að kveða upp dóminn. „Það
er til þess að komast að völdum
m. m.“, pótt líklegast verði erfitt
að finha forsendur fyrir slíku eða
að skýra, hvernig „æsingamenn-
irnir", sem hann nefnir, geta kom-
ist að völdum með pví að kjósa
Jón í Yztafelii, eða hvernig peim
yíirleitt er varið, pessum „völd-
um m. „m." Þá mun eigi síður
eríitt að skýra, hvernrg sumir
okkar eigi að fara að pví að „lifa
áhyggjulausu lífi í skjóli hinna“
með því að kjósa mótstöðulista I
íhaldsins.
En pó þessi ummæii Snæbjarn-
ar hafi lítið gildi, af því að pau
standa eins og bátlausar skorður,
eða séu jafnrótlaus eins og síma-
staurar á reki um Breiðafjörð úr
skipinu, sem á skerið skreið og
sökk, pá lýsa pau mjög vel ó-
vönduðum hugsunarhætti þess, er
talaði pau. Reynsla mín er su,
að íslenzkir bændur séu yfirleitt
mjög orðvarir rnenn, sem ekki
fari með órökstudda hleypidóma
og getsakir í garð manna, er peir
pekkja ekki. Eft'r kynningu minni
af Breiðfirðingum á þetta eigi sið-
ur við um pá, en aðra landsmenn,
en Snæbjörn er auðsjáanlega und-
antekningin, sem staðfestir regl-
Una, enda hlýtur hann sjálfur ab
vita, að hann vantar alla persónu-
Jega þekkingu á þeim, sem hann
‘íalar um, til pess að geta kveðið
Upp dóm um pað, að stjórnmála-
skoðanir peirra sé ekki annað en
löngun þeirra til þess að auðga
sjálfa sig. Verður atferli Hergils-
eyjarbóndans ekki lýst betur með
öðru orði en strákskapur. Er hér
um mikla afturför að ræða, pví
að eitt sinn var þó drengskapur-
inn, sá, er íslendingar heiðra,
kendur við Hergilsey og bóndann
þar, fátæka leiguliðann Ingjald, er
bezt reyndist Gísla Súrssyni.
Bauðst hann til að ganga með
Gísla upp á Vaðsteinaberg og
verjast paðan með honum, „með-
an vér megum uppi standa“.
Mun drengskapur Ingjalds í
Hergilsey í minnum hafður, með-
an íslenzk tunga er töluð, og lík-
legast lengur. En sem betur fer,
mun strákskapur Snæbjarnar úr
sömu ey falla í gleymsku jafn-
fljótt og hann sjálfur.
Ólafur Fridriksson.
María Rúmeníudrottning
sem „Mgbl.“ elskar svo út af líf-
inu, að það hefir ekki eina, held-
ur ellefu ljósmyndir til sýnis af
henni í glugganum hjá sér, var,
svo sem kunnugt er, í Ameríku
fyrir skemstu. Kom hún par svo
auðvirðilega fram með fjársníkj-
um og ýmis konar brellum til
að safna peningum til ýmsra góð-
gerðafyrirtækja í Rúmeníu, að
Ameríkumefm voru orðnir saddir
af henni, og Rúmeníustjórn varð
að skipa henni að koma heim, svo.
að ekki yrði frekara hneyksli.
Meðal annars lét hún pá ósk í
ljós, að sig langaði til að kynnast
amerískum jafnaðarmönnum. Sím-
aði hún því til hins fræga jafn-
íaðarmanns, Uptons Sinclairs, sem
neðanmálssagan hér í blaðinu er
eftir, og bað hann að koma til
New-York með konu sína. En Sin-
clair sendi petta símsvar:
„Við höfum fengið skeyti yðar,
þar sem pér bjóðið okkur að
koma til New-York, og gleðjumst
mikið yfir pví alpýðlega hugar-
þeli yðar hátignar, sem lýsir sér
í pví, að yður langar að kynnast
amerískum jafnaðarmönnum. Því
miður eru 3000 mílur milli vor og
New-York, og við höfum ekki
frekar efni á að ferðast þangað en
pér til Kaliforniu. Við fullvissum
yður þó um, að við munum vera
hjá yðúr í anda, og að. við í Pasa-
dena (par býr Sinclair) munum
segja áheyrendum vorum, hvað.
okkur lýst uin stjórn yðar, sem
er svívirðilegasta og blóðgírug-
asta stjórn í Evrópu. Fyrir
skemstu frétíum við, að yðar há-
tign væri komin hingað til Amer-
íku til að lána dollara til að heyja
ófrið við verkamenn og bændur i
Rúsdandi. Hald ð þér, að við vilj--