Alþýðublaðið - 20.12.1926, Page 2

2
aLÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
] kemur út á hverjum virkum degi.
J Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
IHverfisgötu 8 opin frá kl, 9 árd.
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
| 9Va — lO’/a úrd. og kl. 8—9 síðd.
] Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
3 (skrifstofan).
j Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
} mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
| hver mm. eindálka.
3 Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
] (í sama húsi, sömu símar).
1_________________________
Kosnlngaspjall
„Varðar^
: Svo lítur út, sem annaðhvort
séu peir, er að „Verði“ íhalds-
miðstjórnarinnar standa, í meira
lagi svifaseinir eða að peir hafi
a. m. k. purft talsverðan tíma
til að átta sig á, hvort og hvernig
þeir gætu gert sér svo mikinn
mat úr kosningunum síðustu, sem
þá langaði til, pví að það er fyrst
í 2. tbl. hans eftir talningu at-
kvæðanna, sem peir eru komnir
á lagið. Fagnaðarástæðan var
þeim og ekki svo mikil, sem þeir
vilja láta sýnast. Eins og kunn-
ugt er, stendur pingmannatala í-
haldsflokksins í stað eftir kosn-
ingar pær, sem fra-m hafa farið
á árinu. Hins vegar hefir Alpýðu-
flokkurinn og „Framsóknar“—
flokkurinn unnið sitt þingsætið
hvor, en „Sjálfstæðis“-flokkurinn
sálugi tapað peim tveimur. Þá er
og lítt álitlegt fyrir „Vörð“ að
hrósa happi yfir þvi, pó að ó-
breyttur íhaldsflokksmaður, sem
aldrei hefir setið á þingi, fengi
talsvert fleiri atkvæði en formaður
flokksins, Jón Þorláksson, fáum
mánuðum áður.
„Varðar“-ritarinn reynir þó að
sneiða hjá því að minnast á þess-
ar staðreyndir, en talar um til-
raunir til að véla kjósendur til
fylgis við öfgastefnur nútímans.
Nú er þess skamt að minnast, að
„Mgbl.“ kannaðist við, að íhalds-
stefnan væri öfgastefna. Það var
þá að vísu að tala um íhaldsmenn
á Þýzkalandi, en úr því að það
hefir viðurkent, að íhaldsstefnan
sé öfgastefna á Þýzkalandi, þá
er skegg íhaldsásjónunnar svo
skylt hökunni, að þar er fengið
íhaldsblaðsálit um íhaldið ahnent;
en hver er sínum hnútum kunn-
ugastur, svo að ef nokkurt sann-
leikskorn slæðist einhverju sinni
með í ályktanir þess blaðs, þá
ætti það að hafa verið þarna,
þegar það lýsti því, sem það
hlýtur að þekkja betur en flest
annað, sem það skraflar um. —
Sjálfsagt reyna hugsandi bændur
framvegis, eins og aðrir kjósendur
landsins, að vara sig á vélabruggi
hins sjálfviðurkenda íhaldsöfga-
flokks.
Erfitt mun „Verði“ þeirra Jóns
Þorlákssonar og Magnúsar veitast
að fá hugsandi smábændur, leigu-
liða og einyrkja til að trúa því, að
Alþýðuflokkurinn sé andstöðu-
flokkur þeirra, — að flokkur, sem
berst fyrir bættum ábýliskjörum
á jörðum, sé andstæður hags-
munurn þeirra. „Verði“ er óþarft
að reyna að láta svo, sem jafnað-
armenn séu hér að eins í bæjun-
um, þ. e. kaupstöðunum. Það eru
þegar orðnir talsvert margir
jafnaðarmenn í íslenzkum sveita-
bæjum, og þeim fjölgar ört.
Æskan laðast að hugsjónum, og
hún finnur þær beztar og sann-
astar í jafnaðarstefnunni. Hún
skipar sér því með ráðnum huga
undir merki hennar .og fylgir Al-
þýðuflokknum að málum. Þess
sér glögg merki bæði við sjó og
í sveitum, að framtíðin er vor,
sem heimtum rétt alþýðunnar
henni til handa.
Til er saga, er segir frá því,
að einu sinni hafi karl einn sett
alt heimafólk sitt á miðju surnri
til þess að flá belgi af músum, en
hann fékk einskilding 1 kaupstaðn-
um fyrir hvern músarham. Svip-
uð hyggindi vill „Vörður" kenna
bændum, þegar hann hefur upp
harmagrát sinn um kostnað við
að kjósa alþingismann. í stað þess
að lofa íhaldsmiðstjórninni einni
að ráðstafa þingsætinu. Sjálfstjórn
hverrar þjóðar krefur aukinna út-
gjalda á pappírnum um fram það,
sem er undir stjórn annarlegs
valds; en skyldi hagurinn ekki
gera meira en að jafna þann
halla? Svo finst a. m. k. öllum
þeim, sem ekki eru sálardrepnir
undir öfgum og rangspeglun í-
haldsins. Sú þjóð, sem gefur upp
sjálfstjórn sína í sparnaðarskyni
ellegar sofnar undir askloki í-
haldsins og dreymir um, að það
muni veita sér gull og græna
skóga, ef það að eins fái að
sitja yfir málum hennar i næði, en
er ekki að kosta til annars eins
„óþarfa“ eins og kosninga, — hún
fer álika skynsamlega að og
karlinn, sem lét fólk sitt hætta
sumarstörfunum til þess að flá
mýsnar, og hélt, að það væri þó
munur að fá beinharða peninga
fyrir hvern belg, heldur en að
heyja kauplaust handa skepnun-
um sínum, en fékk svo að eins
örfáa eirskildinga. Sveitafólkið
mun áreiðanlega ekki láta ánetj-
ast af slíkri íhalds-„speki“, þótt
borin sé fram undir „landsföður"-
verndar-yfirskini. Jóni Þorláks-
syni, einum af feðrum hátollanna
og fóstra stéttarhersóvættar ólafs
Thórs, hefir og hingað til látið
annað betur en að vera „landsfað-
ir“. Um það hefði „Varðar“-rit-
aranum átt að vera fullkunnugt.
Frá bæjarstjórnarfundi
pann 16. þ. m.
(Frh.)
Halibjörn kvað til lítils vera að
drepa íitlinga framan í framfar-
irnar eða gera gælur við þær og
láta þar við sitja,. svo sem meiri
hlutinn í bæjarstjórninni iéki oft.
Þannig ræki hver ráðagerðin aðra
um leiðslu laugavatnsins til bæj-
arins til hitunar, en svo væru
framkvæmdirnar ekki sjáanlegar,
og sama væri aðferð meiri hlut-
ans í mörgum öðrum fram-
kvæmdamálum. Að lokum benti
hann bæjarfulltrúunum á, að fjár-
hagsáætlunin væri alvarlegt mál,
og að þeir þyrftu að gera sér vel
ljóst, að þegar þeir greiddu at-
kvæði urn hana, þá væru þeir að
ýmsu leyti að gera út um örlög
bæjarfélagsins og hag bæjarbúa.
Björn Ólafsson kannaðist við, að
undirbúningur sundhallarbygging-
ar hefði dregist nokkuð lengi. Þó
greiddi hann atkvæði á móti fjár-
veitingu til hennar. Jón Ásbj.
Velktist einnig fyrst á milli fram-
kvæmda og íhalds, en þegar til
úrslitanna kom, féll hann ofan í
íhaldið eins og Bjöm, og þar
við sat. Var svo að sjá og heyra,
sem Haraldur Guðmundsson
sagði, að helzt leit út fyrir, að
meiri hlutanum virtist það fé tap-
að, sem lagt væri til almennra
þarfa.
Haraldur sýndi fram á, hve vel
það gæti farið saman að bæta úr
atvinnuleysinu og að láta gera
nauðsynlegar framkvæmdir. Út-
gerðin hefði brugðist því fólki,
sem hún hefir dregið að sér. Þess
vegna væri rétt að láta einmitt
hana greiða fé til atvinnubóta því
og gagnlegra framkvæmda. Benti
hann á, að fleiri sveitfastir bæj-
armenn muni vera atvinnulausir
heldur en skráðir hafa verið.
Mætti ráða það af líkum, þegar
borið væri saman við tölu þeirra
atvinnuleysingja, sem ekki eru
sveitfastir hér, en létu skrá sig
að tilhlutun fulltrúaráðs verklýðs-
félaganna.
Ágúst benti á, að allir bæjarfull-
trúarnir hefðu verið sammála um
þessar launahækkanir: borgar-
stjórans upp i 15 þús. kr. á ári,
bæjarverkfræðings í 9 þúsundir,
tannlæknis við barnaskólann í 700
kr. á mánuði og byggingarfull-
trúa i 5 þús. kr. á ári (auk dýr-
tíðaruppbótar), og nú væri komin
fram 1500 kr. hækkunartillaga á
launum bæjargjaldkerans. Þá virt-
ist vera fullkomlega sanngjarnt að
greiða öðrum starfsmönnum bæj-
arins einnig lífvænleg laun. ól.
Fr. kvaÖ óviðkunnanlegt að lækka
laun láglaunaðra starfsmanna
bæjarins jafnframt því, að hækkuð
væru laun hinna hæstlaunuðu. Jón
Ásbj. sagði: Ef tímarnir reynast
„erfiðir“, þá verður að bæta
starfsmönnum bæjarins upp síð-
ar, ef uppbót þeirra verður nú
ekki ákveðin nema 50%. — Það
var J. Ás., sem fastast mælti með
launahækkun borgarstjórans, en
sat nú hjá, þegar flokksmenn hans
feldu að ákveða uppbót launa-
Iægri starfsmannanna 57 %. Nú lét
hann það ráða mestu að „fara
gæíilega“. Minti Héðinn Valdi-
marsson hann á ósamræmið í
sparnaðarpredikun hans nú og
kappi lians áður að fá laun Knúts
og annara hæstlaunuðu starfs-
mannanna hækkuð, og Ól. Fr.
fanst það uppgerð líkt, þegar J.
Ás. þættist vera með 57% upp-
bótinni, en setti svo þann var-
nagla, að fjárhagsáætlunin mætti
ekki fara fram úr ákveðinni upp-
hæð, og léti það sitja í fyrirrúmi.
Hallbj. sýndi fram á, að regla
auðvaldsins er að hækka há laun
til þess að gera þá menn sér
trygga, sem eru í ábyrgðarmikl-
tam stöðum. Síðan snéri hann málí
sínu til Jóns Ólafssonar, og kvað
hann nú eiga að minnast þess,
Sem sjómennirnir hefðu fyrir hann
gert, iog í annan stað atvinnumiss-
is þeirra við stöðvun togaranna,
:og greiða a. m. k. atkvæði með
jstyrknum til styrktarsjóðs þeirraj
en eigi leizt Jóni að gera svo..
/Annað mat hann meira.
Fundinum barst erindi frá Leik-
félagi Reykjavíkur, þar sem það
óskaði þess, að styrkurinn til þess
væri hækkaður sökum taps á al-
þýðusýningunum, en tók jafn-
framt fram, að það vildi ekki,
áð þær sýningar þyrfti að skerða.
St. J. St. tók undir það, og sýndl
fram á, að ef alþýðusýningunum
væri fækkað, yrðu margir alþýðu-
menn sviftir þeim menningargjafa.
að sjá leiksýningar félagsins. Lét
,þá Jón Ásbj. sannfærast um, að’
svo væri, og hætti við að mæla
með fækkun þeirra. Varð P.
Halld. einn um það „menningar-
starf“ að reyna að fækka þeim, en.
styrhkækkunartillaga þeirra St. J.
St. og Har. Guðm. var samþykt,,
eins og áður hefir verið skýrt
frá.
H. V. flutti þá tillögu, að styrk-
yeiting bæjarfélagsins til elliheim-
ilisins Grundar (4 þús. kr.) yrði
bundin því skilyrði, að bæjar-
stjórnin velji tvo menn í stjórn.
þess, enda sé öllum jafnheimil
vist á elliheimilinu án tillits til
trúarbragða eða skoðana. Tillag-
an var feld með jöfnum atkvæð-
um (6 :6), hvor liður hennar um
sig. f umræðum um hana sagði
Har. Guðm., að rökin fyrir henni
hefði meiri hluti bæjarstjórnarinn-
ar lagt til sjálfur með því að
leggjast gegn skilyrðislausri:
styrkveitingu til Styrktarsjóðs
verkamanna- og sjómanna-félag-
anna. Gat hann þess jafnframt, að
vistin á Grundarheimilinu gæti
alls ekki kallast ódýr, þar sem
borgað væri með hverju gamal-
prenni 60 kr. á mánuði, en styrkur
úr bæjarsjóði væri auk þess sem
svarar 40 kr. á rnánuði á hvert
þeirra, þ. e. um 103 kr. meðlag
á mánuði, auk samskota frá ein-
stökum mönnum. Stæðist það því
alls ekki kostnaðarsamanburð við.
elliheimili fsafjarðarkaupstaðar.
Héðinn kvað bæinn eiga að eiga.
sitt eigið elliheimili, og áður fyrri
hefði K. Z. verið með því fyrstur
bæjarstjórnarmanna Reykjavíkur,.
en nú hefði um langan tíma ekk-
ert verið lagt til gamalmennahæl-
issjóðsins. Samsetning íhalds-
flokksins í bæjarstjórninni færii