Alþýðublaðið - 07.01.1927, Blaðsíða 3

ALEtÐUBLAÐIÐ
3
Simi 1766.
Sími 1766.
Á GrettisgiStu 53
eru beztu inukaupln gerð. T. d.
V* kg. st. melís 35 aura, */2 kg Kartöflumjöl 35 aura,
— — höggin melís 42 aura, Export-kaffibætir st. 60 aura,
Saftpelinn 45 aura, Kartöflur, valdar, 14 aura V2 kg.
i/s kg. Haframjöl 27 aura, Rófur 14 aura Va kg.
— — Sveskjur 60 aura, V« kg. Hrísgrjón 29 aura.
Arak pessa Sáega verðs verðrar hverjram jþeirn, er kanpir
fyrir fO krónur i einu gefið 1 st. af Hnshoidnings*
súkkulaði i kanpbætir.
Komlðl Sendið! SimiO!
Sími 1766.
Sími 1766.
P|éörækislsaaltlð.
Vestan hafs er árlega gefin út
bók,. sem heitir Pjóðræknisritið,
og er það allmikið rit.
Hér á íslandi hafa blöðin tekið
því vel, eins og skylt er, — já
meira en vel, því að ég man ekki
eftir, að ég hafi séð koma fram
neinar aðfinslur við pað.
En af því að tilgangurinn með
útgáfu þess er góður, er rétt að
benda þeim, sem að henni standa,
á pað, að tilgangi ritsins verður
ekki fyllilega náð, eins og pað
er og hefir verið fram að þessu.
Efni pess hefir verið sviplíkt og
gerist í íslenzku tímariti, ekki
betra og líklegast ekki heldur
verra. Er trúlegt, að ritstjórn þess
sé líkt farið og lengst af hefir
verið um flest íslenzk tímarit, að
mikið ráði tilviljunin, hvað þar
birtist, og ritstjórnin sé frekar í
pví fólgin að velja á milli þeirra
ritgerða, sem bjóðast, en að leggja
drög fyrir greinar um ákveðin
efni. En rneð peirri aðferð er vart
hugsanlegt, að Pjóðræknisritið nái
tilgangi sínum, en af því að ég
álít, að mikið og þarft hlutverk
liggi fyrir því, ætla ég að gera
■nokkrar tillögur um tilhögun þess.
Það á að verða eins konar ár-
bók Islendinga, hvar svo á jarð-
kúlunni sem þeir eiga heimá. En
með því að verða slík árbók,
mundi pað ná betur tilgangi sín-
um hjá peim, er læsu það, og
jafnframt myndi það ná langt um
meiri útbreiðslu en nú, svo að
segja mætti, að það þá öðlaðist
gagnsemi í öðru veldi. Enginn
vafi er á, að það gæti þá líka
fljótlega borið sig mjög vel, og
væri ágóðanum jafnan varið til
þess að stækka það, myndu ís-
lendingar öðlast ársrit, sem myndi
gera mjög mikið gagn.
Fyrst þarf að athuga þetta: Rit-
ið á að vera fyrir almenning. Það
mega því engar greinar vera í
því, sem ekki eru ritadar pannig,
að almenningur shilji pað til fulls.
Fyrr meir lögðu fræðimenn litla
áherzlu á, hvernig fræðigreinar
voru ritaðar, — fanst það auka-
atriði. Sumir álitu jafnvel sjálf-
sagt, að þær væru þurar og leið-
inlegar. En nú eru menn alls stað-
ar að komast á aðra skoðun. Sjá
menn nú, að engin fræðandi rit-
gerð þarf að vera torskilin eða
leiðinleg, þó að oft kosti það
þann, er ritar, mikla fyrirhöfn að
kornast hjá, að svo verði. Var-
ast þarf að taka í ritið grein-
ar um of sérstætt efni, þó að
fróðlegt sé fyrir sérfræðinga og
þó að skilmérkilega sé ritað.
Skal nú talið upp, hvernig ritið
samkvæmí þessu ætti að vera,
en ekki er ætlast til þess, að efn-
Sð verði í ritinú í þeirri röð, sem
það er nefnt hér:
Árbók eða annáll yfir merkustu
viðburði meðal íslendinga austan
hafs og þar með teknir allra
stærstu viðburðirnir hjá hin-
um Norðurlandaþjóðunum, Norð-
mönnum, Dönum, Svíum og ekki
sízt Færeyingum.
Önnur árbók á að vera yfir
markverðustu viðburði meðal Is-
lendinga vestan hafs, og sé þá
einnig getið þess, er allra mark-
verðast skeður meðal hinna Norð-
urlandaþjóðanna þar. (En um það,
hvað séu „merkustu" og „mark-
verðustu“ vjðburðirnir, á að dæma
út frá blaðritara-sjónarmiði, þ. e.
ekki út frá því, hvað í raun og
veru kann að vera markverðast,
— úr því sker sagan á sínum tíma,
— heldur út frá þvi, hvað almenn-
ingi þykir eftirtektarverðast á
þeim tímum, sem það skeður á.)
Nauðsynlegt er, að í ritinu sé
sagt frá, hvernig helztu atvinnu-
vegunum hefir gengið undan farin
ár. Það á því að vera stutt grein
(2—3 blaðsíður) um, hvernig
landbúnaður á íslandi hafi gengið
árið á undan, og hvernig verðlag
hafi verið. Sams konar grein sé
i hverju hefti um sjávarútveginn
og stuttar greinar um búskap og
árferði í hinum ýmsu Islendinga-
byggðum vestan hafs. Þá eiga að
vera greinar með hagfræðitölum,
er geta skýrt líf og lifnaðarháttu
íslendinga, svo og tölur, er sýni
íbúatölu sveita og kaupstaða, og
heildartölur, er skýri innflutning
og útflutning helztu vörutegunda,
svo og annað hagfræðilegs efnis,
er varpað getur ljósi á líf Is-
lendinga hér heima, þó ekki sé
nema í stórum dráttum.
Þá eiga að vera smágreinar um
heilbrigðisástand, um íþróttir, um
verklegar framfarir, svo sem gerð
vita, brúa og rafstöðva á umliðnu
ári. Þetta á að koma eða efni
likt þessu á hverju ári.
En þetta er ekki nóg, og eiga
auk þessa að koma smátt og
smátt greinar skyldar þessu, svo
sem: Þilskipaútvegurinn, Vélbáta-
útvegurinn, Togaraflotinn íslenzki,
íslenzk sjómenska að fornu og
nýju, Síldveiðin, Framþróun sjáv-
arútvegsins á íslandi síðasta
mannsaldur o. s. frv. Greinar
þessar, sem hér er gert ráð fyrir,
grípa hver inn í aðra og myndu
að nokkru leyti sumar tvær segja
frá því sama. En það gerði ekk-
ert, því að ekki ætti að vera
nema ein af þessum flokki á ári,
og á hið sama við um greina-
flokka þá, er nefndir eru hér á
eftir.
Um Iandbúnaðinn ættu að vera
sams konar greinar: Kornyrkja á
Islandi til forna, Framþróun .tún-
ræktar á Islandi síðasta manns-
aldurinn, Garðrækt á íslandi,
Hestaflið og vinnuvélarnar í ís-
lenzkum landbúnaði, Skógrækt á
íslandi, Islenzka sauðkindin, Is-
lenzki hesturinn o. s. frv.
Á sama hátt ættu að birtast
greinar uin mannvirki, t. d. Vit-
ar á íslandi, Rafstöðvar á íslandi,
Höfnin í Reykjavík, íslenzku árn-
ar, sem brúaðar voru síðustu
mannsaldrana o. s. frv.
Þá er ýmislegt viðvíkjandi ís-
lenzkri menningu, vísindum,
skáldskap, sögu o. s. frv., t. d.
Landnám Forn-íslendinga í Græn-
landi, Líf Islendinga í Grænlandi,
íslenzk-danska orðabókin, Vísna-
gerð og daglegt líf. íslendingar
mældir, Orðasöfnun i íslenzku al-
þýðumáli, Islenzkunám í Amer-
íku og annars staðar erlendis,
Klæðaburður Islendinga um síð-
ustu aldamót og nú, íslenzkir af-
reksmenn (margar greinar um þá,
er sýndu af sér karlmensku, Pét-
ur Sigþórsson, sem var skotinn,
er hann ætlaði að bjarga manni,
og Jón Matheson þann, sem
réðst á skammbyssumanninn í
bankanum og kom hjarta hvers
einasta íslendings til að slá hrað-
ar, er hann heyrði um afreks-
verkið), Hvaða gildi hafa Islend-
ingasögur?, Snorri, Njála, Egla,
Heimskringla, Eddurnar, Sturl-
unga o. s. frv.
Um íslenzka náttúni eiga að
koma greinar: Hverir og laugar
á íslandi, Helda, Hreindýrin, Jök-
ulhlaup, Ferðir urn óbyggðir Is-
lands o. s. frv.
Væri ritið gert eitthvað þessu
líkt i'rr garði, myndi það gefa
þeim, er læsu, gleggri mynd en
þeir hefðu áður af íslenzku þjóð-
inni, af íslandi og öðrurn lönd-
um, þar sem íslendingar eiga sér
byggðir. Ritið á aðallega að vera
miðað við Islendinga, sem heima
eiga utan endimarka Islands, en
það myndi .á þennan hátt vera
einnig fróðlegt fyrir þá, sem á
Islandi eiga heima, og líka selj-
ast vel hér. Það ættu að vera í
því góðar myndir og nýjar, ekki
sömu myndirnar og búið er að
birta oftsin'nis áður.
Á ferðalögum mínum um fram-
andi lönd hefi ég veitt því eftir-
tekt, hve velviljaðir þeir menn
eru Islandi og Islendingum, sem
þekkja inenningu þess og sögu.
Einnig er það áberandi, hve
merkilegt útlendingum þykir að
heyra um ísland, og hve hug-
fangnir þeir verða af því, bæði
af jökla- og eldfjalla-sögu þess,
þeir, sem á slíku hafa vit, en
allir af menningar- og stjörnar-
sögu þess, — þykir svo merki-
legt að heyra um þessa litlu þjóð,
sem hefir sérstaka tungu og bók-
mentir og stjórnar sér sjálf. Ég
man ef ir bæði Kínverjum og Kó-
reumönnum, Japönum og Java-
búum, Tyrkjum úr Litlu-Asíu og
Túnis-Aröbum, auk Indverja,
Persa og ótal Vesturlandaþjóða,
er ég hefi haft tal af til þess að
frétta af um, hvernig daglega líf-
ið var og kjör verkalýðsins í landi
þeirra, hvað þeim þótti einkenni-
legt, þegar þeir fóru aftur að
spyrja mig og heyrðu um íslend-
inga, litlu þjóðina á stóru eyj-
(unni í hafinu. En myndi þá ekki
bezta ráðið til þess að halda ís-
lenzku þjóðinni saman vera, að
allir einstaklingar hennar fengju
sem sannastar og réttastar frétt-
ir af því, hvernig hún býr, og
hvernig löndin eru, sem hún bygg-
ir?
Enn sem komið er, myndu víst
fáir íslendingar kjósa að vera
annarar þjóðar, þó kost ættu á
að ráða foreldri og þjóðerni. En
eðlilegt væri þó, að svo færi, ef
íslendingar hætta að þekkja sjálfa
sig.
Ólafur Friðriksson.
Uraa dagÍBm @g veginn.
Næturlæknir
(er í nótt Halldór Hansen, Thor-
valdsensstræti 4, sími 1580.
Guðspekifélagið.
Fundur í Septímu i kvöld kl.
81/2 stundvíslega. Formaður les
upp erindi er nefnist: Við ára-
mót.
Esperanto-námskeið
byrjar öl. Þ. Kristjánsson eftir
nokkra daga, eins og auglýst hef-
Sr verið hér i blaðinu, og biður
hann væntanlega nemendur að
mæta til viðtals kl. 8 í kvöld í
barnaskólanum.
„Símablaðið“,
6. tölublað, er nýkomið út. Þar
er söguágrip af Seyðisfjarðarstöð
og umdæmi með myndum af
stöðvarstjórunum 20 árin nýliðnu,.
grein um bæjarsímann, athuga-
semdir við minningarrit landssím-
ans eftir Hans M. Kragh, fram-
hald af ferðaminningum Bjarnar í
Grafarholíi „Fyrir 20 árum“ o. fl.
Hin danska deild sáttmála-
sjóðsins
ræður yfir 20 000 kr„ sem verjar
má: 1) til styrktar andlegu sam-