Bjarki - 29.04.1897, Qupperneq 3

67
annara manna í þessu atriði, sannfæra valla marga; það
getur aðeins fullkomin vísindaleg rannsókn gert, bygð á
nokkuð mörgum staðreyndum. Flestir vita að til eru
ýmsar undirskiftíngar í sama aðalkyni, í ríki hinnar lifandi
náttúru, ekki síst á lægri stigunum, og að ekki á þar hið
sama alstaðar við. Þekkíngunni í þessurn efnum fleygir
óðum fram í umheimim m, og því skyldi vera vanþörf á
að haguvta sjer þessa þekkfngu sem best við hinn ís-
lenska fjárkláða? Þó menn viti og viðurkenni að kláðinn
sje skaðlegur hvcrri skepnu, sem hann hefur, og að hann
geti cinnig vcrið næmur, þá er valla til að hugsa að
menn samlagi sig fúslega um aðferðina og meðulin til
að lækna kláðann og útrýma honum alveg, meðan hin
umgetna vísindalega rannsókn er eigi feingin. Meðan
hana vantar, er það svo eðlilegt að ýmsir vilji fara hjer
cftir eigin reynslu, eins og í svo mörgum öðrum cfnum,
þar sem varla getur heitið að menn hafi við annað að
styðjast. Og afleiðíngin af þessu verður kák og samtakaleysi.
Mjer finst hálfgerður skrælíngja bragur á því, ef þjóðin
gerir eigi alvarlega tllraun til að afla sjer hjer sem bestrar
þekkíngar. Sú tilraun gæti eigi kostað stórfje, á móts
við það sem líklegt er að þar feingist í aðra hond. Fyrst
og fremst er líklegt að hin vísindalega rannsókn gæti bent
á þann vcg sem er óhultur til þcss að geta flæmt fjár-
kláðann alveg úr landi. I öðru lagi er vonandi að rann-
sóknir þessar gætu sparað rnikið fje, með því að benda
á hin ódýrustu og bestu meðul til að útrýma þeim
kláða, sem hjcr er um að ræða. I þriðja lagi eru það
þessar vísindalegu rannsóknir einar sem geta Iaðað menn
til þess að verða samhuga og samferða í þessu máli, þar
sem nú er talsvert útlit fyrir tvístríng og ríg í málinu
meðal nýtra manna. Það eru vísindin sem sannfæra menn
um síðir, en ckki stóryrðin.
Hin gildandi Iandslög, sem hafa verið rækilega
rædd og talsvert reynd, þarf að hagnvta sjer vel í þessu
máli, ekkieftirgeðþótta einstaklíngsins eða sjerstakrar nefnd-
ar, heldur eftir anda og orðum laganna sjálfra. Reynist nú
lögin ónóg, eða ekki eigandi við það ástand, sem nú er,
]>á cr að fá breytíngar eða viðauka.
Þá er og cigi vert að loka eyrunum alveg fyrir þeirri
]>ekkíngu sem reyndir og skynsamir fjárræktarmenn hafa
frá að skýra í þessu efni. Pó slíkir menn hafi eigi próf
tckið við neinn skóla, nje opinber cmbætti feingið, þá er eigi
fráleitt að hngsa sjer að þeir geti sumir hverjir haft eins
mikla almenna mentun, eða þá þekkíngu á þessu máli,
sem nokkir hinna, cr á hinum konúnglegu skirfstofum sitja.
Samráð og samvinnu má alls eigi bresta í þessu
máli, enda gera gildandi lög ráð fyrir slíku. Það 'liggur
í augum uppi hversu örðugt eða jafnvel ómögulcgt
það verður að sigra kláðann alveg, ef mikill misbrestur er
á þessum skilyrðum. Ef þessi sfðast nefndu skilyrði vant-
ar, þegar í byrjun, þá cr bráðnauðsynlegt að afla sjcr
þeirra sem allra fyrst, áður en mjög lángt er farið eður
miklu fje til kostað sem annars er hætt við að verði, að miklu
leiti, á glæ kastað, en menn sitji eftir, úfnir í skapi og
nokkru snauðari en áður, en kíáðamaurinn lifi góðu lífi.
Allir geta, og allir eiga að styðja til sigursins í þessu
máli, kotkarlinn og hinn konúnglegi embættismaður, þó
áby r g ð in verði vitanlega því þýngri, sem maðurinn hefur
mcira traust, völd og virðíngu.
Fast íhugað ráð (Plan.) verður að liggja bak við allt
saman. Hvarfl og ástæðulaust hviklyndi á hjer ekki við í
grundvallaratriðinu: að útrvma ldáðanum alveg. Slfk stefna
þarf aungan slagbrand að setja smærri breytíngum, sem auk-
in þekkíng, löggjöf eða samráð bcnda til að nauðsýnlegt
sje til að ná aðalmarldnu.
Þannig eru þá í mínum augum, hin almennu aðalráð til
þess að drepa fjárkláðann alveg á landi voru.
En því miður, finst mjcr sumt af því, sem hin síðustu
missiri hefur verið gert hjer norðanlands í fjárkláðamál-
inu, eigi stefna nægilega í þessa átt. Verði framvegis
mikið alið á ýmsu því, sem nú bólar á í málinu, hygg
jeg að verði fljótlega komið í óvænt efni. sBetur má ef
duga skal«. (Mcira).
Samtök um ráðning sjómanna.
Skýrsla frá formanni fundarins, sjera Birni Þorlákssyni.
Fulltrúafundur fyrir Austfirði var haldinn á Seyðisfirði
21. þ. m., til að setja ýmsar reglur, er kæmi í veg fyrir
öll ginníngarboð við ráðníngu á aðkomandi sjómönnum og
þar af leiðandi óánægju, og miðuðu til að tryggja mönn-
um atvinnu við sjávarúthaldið og flutníng á sjómönnum
heim að hausti. Bjó fundurinn til samþykt lagaða eftir
því, er samþj>kkt hafði áður verið á undirbúníngsfundum
í hverjum firði, og skyldi því næst leita frjálsra undir-
skrifta útvegsbænda undir samþyktina og hún verða gild-
andi og skuldbindandi, ef nægilega margir skrifuðu undir.
I samþyktinni var meðal annars ákveðið, að ráða
skyldi sjómenn til fastákveðins tíma, annaðhvort til 30.
Seftember eða 20. Nóvember. Hlutarmönnum mætti selja
fæði fyrir 40 au. á dag, og veita þessi hlunnindi ókeypis;
húsnæði, þjónustu og rúm, svo og matreiðslu, ef þeir
legði á borð fyrir sig. Enn fremur mætti borga formanni
eina krónu af skippundi í premíu eða veita honum fæði
ókeypis. Mánaðarkaup mætti vera hæst 5° kr. um 4 bestu
mánuðina og 40 kr. hinn tímann.
Sektir skyldu liggja við, ef útvegsbændur brygðu út
af og sektir renna í sjóð til styrktar sjúkum sjómönnum.
Enn fremur var á fundinum kosin nefnd manna til að
útvega sjómönnum að haustinu til ódýran og vissan flutn-
íng heim.
*
* *
Af því þessi fundarskýrsla er nokkuð fáorð, en fnndurinn tölu-
vert þýðíngarmikill bæði fyrir Austfirðínga og Sunnanmenn, verð-
ur að gera dálítið nánari grein fyrir samþyktinni og hvernig
hún er til orðin. Orsökin til hennar mun vera óánægja yfir ó-
vísum og ójöfnum kjörum, kaupi og hlunnindum, sem aðkom-
andi sjömenn hafa haft af hendi útvegsmanna, eins óregla á
ráðníngu þeirra og flutníngi báðum til tjóns. Það mun því hafa
verið töiuvert almenn ósk að koma festu og lagi á þetta, sem
báðum málspörtum væri gagn að og þeir gæti haft sjer til leið-
beiníngar, svo eitthvað væri að reiða sig á.
Kom mönnum saman um að menn yrðu valdir úr helstu út-
vegssveitunum til að gera samþyktina og fór það val fram í vet-
ur. Pessir menn mættu því eftir kjöri á fundinum: Úr Seyðis-
firði, sjera Björn Þorláksson og Skafti ritstj. Jósepsson. Hanil
hafði verið kjörinn varamaður, og kom í stað Eggerts sýslumans
Briems, sem kosinn hafði verið, en var nú að halda uppboð
norður á Hjeraðssandi og gat ekki sótt fundinn. Úr Mjóafirði
voru Vilhj. hreppstj. Hjálmarsson, Sveinn Ólafsson realstúdent á
Asknesi og Gunnar Jónsson í Gunnarsholti, allir útvcgsbændur.
Úr Norðfirði: íngvar Pálsson í Nesi og Rafn Júlíus Símonarson
á Vindhcimi. Úr Vopnafirði: Kristján Arnason á Skálanesi, allir
útvegsbændur. Formaður var kjörinn sjera Björn og skrifari
Skafti ritstjóri.
Fundurinn samþykti í einu hljóði að halda málinu áfram þó
fulltrúa vantaíi úr Fáskrúðs- og Reyðarfirði, þó með þeim skil-
daga að undir samþyktina skrifuðu 3/.t hlutar allra útvegsbænda
í þeim fjörðum sem fulltrúa áttu á fundinum og að minsta kosti
helmíngur úr Reyðar- og Fáskrúðsfirði.
Pess má geta um flutnínginn að nefndin, sem kosin var til að
semja um hann vlð útvegsbændur skal sjá um hentuga ferðaáætl-
un og cr hver bóndi skyldur til að sjá sínum mönnurn fyrir fari
burtu, seinast 4 dögum eftir þann tíma, sem sú áætlun kveður
á. Sektirnar fyrir samþyktarbrot voru ákveðnar frá 10—200 kr.
eftir atvikum. í nefndina voru kosnir þeir sjera Björn, Sveinn
Ólafsson og Skafti ritstj. og varamenn Sveinn Jónsson á Brim-
nesi, Vilhj. hreppstjóri Hjálmarsson ogVilhj. Arnason á Hár.efs-
stöðum.
Á samþykt þessa, sem nú hefur verið skýrt frá í aðalatriðum,
skal hjer cinginn dómur lagður. Rtyr.slan og fnmtíðin eru þar
óhlutdrægastir dómendur. Pað er ckki lítill vandi, að gera slfka
samþykt svo úr garði að öllum sje hagur að, og hjer Iáauð-