Bjarki - 05.06.1897, Blaðsíða 3

*7
búslóð og fjenað þann, sem jörðin ber; oftast fylgja jörðum 3 til
6 bæarhús, og viðlika mörg úthýsi, og það er tíðast að bændur
þurfa að kaupa fullan helmíng af húsum, einkum hafi efnalítill
maður eða atorkulítill búið á stórri jörð lángan tíma á undan,
þá er oft ekki meir en helmíngur húsa þeirra uppistandandi scm
nauðsynleg cru á jörðinni. Við þessu reisa ábúðarlögin eingar
skorður. Þau skipa aðeins að meta álag á jarðarhúsin en virða
hin til álags eða sölu, ef landsdrottinn eða viðtakandi vilja kaupa
þau. Eftir 15 gr ábúðarlaganna cr leiguliði skyldur að halda
uppi húsum þeim öllum er jörðu fylgja. »Svo skal hann og
halda við öðrum nytsömum mannvirkjum, sem jörðu fylgja, svo
sem túngörðum, vörslugörðum, matjurtagörðum, fjenaðarrjettum,
heygörðum, stífiugörðum og hverju öðru.» En fjárhúsum, hey-
hlöðum og nauðsynlegum bæarhúsum, sem ekki eru jarðarhús,
verður ckki sjeð að hann sje skyldur að halda við. Enda fær
hann ekkert fyrir að byggja þau að nýju til. Hann fær aðeins
þóknun og hana litla fyrir viðina 1' þeim, þegar hann fer frá jörðu.
jað er þó sannarlega ekki minni bót á jöríu ef leiguliði byggir
mörg nauðsynleg hús á hcnni, heldur en þótt hann skeri fram
nokkrar dagsláttur í forarmýri, sem tvísýnt er hvort nokkurn tíma
verða að eingi.
Gerum t. d. ráð fyrir að dugnaðar maður taki Stóra niður nídda
jörð til ábúðar. Af bæarhúsum cru aðcins 3 jarðarhús, og jafn-
mörg úthýsi. Nokkrir kofar eru til að auki, en að falli komnir.
Vatn fæst þar ekki nema sækja það lángan veg, því einginn
hefur haft framkvæmd til að grafa þar brunn. Eftir 20 ár deyr
þessi maður, cða iiytur burtu. Hann hefur haldið veluppájörð-
ina að öllu leiti, og bygt öll hús að nýu og fjölgað þeim meir
en um helmíng. Grjót er þar lángsótt, og allir veggir voru
þar áður bygðir úr torfi, en bóndi hefur flutt grjót í alla veggi,
og bygt hlöður við öll úthýsi, Kjailara hefur hann bygt undir
2 bæarhúsum úr tómu grjóti, og grafið 20 ál. djúpan brunn
rjett við bæinn. Við úttektina sleppur bú hins látna með lítið
álag á jarðarhúsin, en landsdrottinn krefst þess að búið borgi
30 al. laung gaung sem eftir næstu úttekt voru á milli jarðar-
húsanna, cn sem nú cru eingin til, því húsum er nú svo skipað
að ])cirra ]iarf ekki. Fyrir hús þau cr byggð hafa verið fæst
aðcins fyrir viðina, cins og þcir kostuðu óunnir í kaupstaðnum,
cn fyrir kjallarann og brunninn fæst ekkert. Hlöðuveggirnir við
jarðarhúsin eru teknir með umyrðum fvrir heytætturnar. Lands-
drottinn cr fjespar maður og vill ckkert af þessum húsum kaupa
til að bæta jörðina. Svo kemur hirðulítill ábúandi á jörðina, og
býr þar- önnur 20 ár. Hann lagar ekki nema það sem hrapar
og ]>egar hann fer l)urtu, eru sum húsin ekki leingur til, og
fiest biluð að vcggjum. Kjallararnir cru hlaupnir og búið að
fylla þá moldu, og brunnurinn siginn saman. Járðarhúsin ein
eru í allgóðu standi, því bóndi sjer sinn haginn í að halda þeim ,
við. í'egar hann fer burtu, sleppur hann með litlu hærra álag
cn sá fyrri. Viðirnir í húsum þeim er eftir standa, eru lítið fún-
ir svo hann fær nærri sama vcrð fyrir þá og hann gaf fyrir þá
fyrir 20 árum; en þótt allír veggir sjeu hlaupnir að þeim, það
hefur cingin áhrif á virðínguna. það er hægt að sjá hvor þcss-
ara manna er jörðunni þarfari. Annar kostar stórfje til að bæta
jörðina, en þó eru þctta ekki kallaðar jarðabætur. Það
cr einginn vegur til þess að hann gcti feingið nokkra þóknun
fyrir verk sín, nema landsdrottinn vilji, en þess eru því miður
fá dæmi. En hirðuleysínginn fær að njóta verka framkvæmdar-
mansins, og eyðileggja þau fyrir ekkert. Það cr ckkert hægt
við því að gera, lögin leyfa honum það.
Því hcfur áður verið hreyft í blöðunum að öll hús og nauð-
synleg mannvirki a%ttu að fylgja jörðunum, og það virðist enda
svo sem ábúðarlögin geri ráð fyrir því scm sjálfsögðum hlut;
cn eins og jeg hef sýnt hjer að framan, er ]>að sjaldan svo.
tað ætti að gera landsdrottnum að skyldu að kaupa öll nauð-
synleg hús sem bygð vasru á jörðum þeirra, og gera þau að
jarðarhúsum, Hvort húsið væri nauðsyniegt mætti fara eftir á-
liti úttektarniannanna. Með því væri komið í veg fyrir að dug-
leysínginn eyðilegði hús þau, sem dugnaðarmaðurinn bvgði, og
þá væri meiri hvöt fyrir leiguliðann að byggja, er hann ætti von
á áð fá citthvað fyrir vcrk sín. (Meira)
Styrjöld Tyrkja og Grikkja má nú víst álíta á enda,
°g hafa skip frá útlöndum aungar fregnir flutt af henni j
síðan seinustu frjettir komu hjer í blaðinu, nema hvað
þetta vopnahlje, sem komið var á, hafði verið ákveðið að
standa skyldi um 17 daga og verður vafalaust gert að
fullum friði. Sagt að stórveldin ætli ekki að láta Tyrki
ná löndum af Grikkjum og ekki heldur flota þeirra, en
skaðabætur iíklega nokkrar.
Að sunnan,
Fiskiafli góður við Faxaflóa og mokfiski í Vestmann-
ejaim á lóð, sem þeir hafa nýtekið upp. Síldarafli ágætuf
í Keflavík, og er hún flutt þaðan til beitu bæði til Rvíkur
og Eyrarbakka, og vcrður það mönnum að stórgagni.
Heimdallur lá við Vestmanneyar, hafði tekið tvo troll-
ara við Ingólfshöfða og voru þeir sektaðir um rúmar
1000 kr. hvor og veiðarfæri uppnæm.
Annars eingin stórtíðindi að sunnan.
E g i 11 kom í dag frá Rvík með hálft 4. hundrað far-
þega. Þar á meðal sjera Bjiirn Þorláksson, sjera Geir
Sæmundsson, prófastur Haldór Bjarnarson, Tryggvi realstúd,
Guðmundsson, Guðrún Jónsdóttir, forstöðukona spítalnans
í Rvík; kona Ingimundar á Sörlastöðum og kona Olafá
Pjeturssonar hjcr úr firðinum, Og margt og margt flcira.
31. Maí. Franska herskipið La Manche kom og fór eftir sói-
arhríng.
1. Júní. Kom Smirill frá Færeyum með 50 Færeyínga.
2. — Fór Irene og með henni Thorst. Bryne og þeir feðgar.
s. d. Kom Bremæs og fór um nóttina og með því B. Sig-
gcirsson með sína fjölskyldu til Breiðdals.
3. þ. m. Kom Vaagen, skipstj. Endresen, og Egeria (hið nýkeyfta
30 iesta fiskigufuskip Wathncs) komu frá Einglandi með þrjár
fiskiskútur í eftir dragi; þær hefur Wathne iika keyft.
Síidarvart hjer nú bæði í net og vörpur einkum smásíld og
hlaðafii af fiski. Gufubáturinn Elín fjekk á tæpum sólarhríng
4000 af stórum þorski.
__I -III ..1 MIIIIIHIJ II____LI_mnU.IMMM_.-l_l_
Aðalfundur
8ey ðisfjarðar-síldarfjelags
verður haldinn Laugardaginn 26. þ. m. á skrifstofu undir-
skrifaðs, kl. 12 á hádegi, í stað I. þ. m., sem lögin
ákveða.
Vegna annríkis og iilrar aðsóknar, gat fundurinn ekki
orðið á rjettum degi.
Sig. Jóhansen.
p. t. forstjóri fjelagsins.
TAPAST hcfur nýsilfurbúin svipa milli Vestdalseyrar og
Fjarðaröldu. Oráðvandur finnandi má gera svo vcl að
eiga hana, — en lendi hún í höndum ráðvands finnanda,
þá geri hann svo vel að skila hcnni til Sveins Jóns-
s o n a r á Brimnesi.
Jcg undirritaður gef hjer með til vitundar, að jeg, fyrir
hönd Samúels Olafssonar söðlasmiðs í Reykjavík, tck að
mjer á yfirstandandi sumri, að panta nafnstimpla og getur
hver sem vill snúið sjer til mín og sjeð formið. Með
hverri pöntun verður að fylgja I kr. 50 a.
p. t. Bakka við Seyðisfjörð, 2. Júní 1897.
Páll Böðvarsson.
MARK Kristjáns Jónssonar búfr. á Tókastöðurn
í Eiðaþínghá er: ómarkað hægra, lögg aftan vinstra.
Menn segja:
Aungvir græða fje jafn mikið og skósmiðir; notið þv{
tækifærið og sendið dreingina ykkar til að læra
SkÓSmiði hjá undirskrifuðum, sem kennir þeirn ve!
og kostnaðariaust.
Anton Sigurðsson.