Bjarki - 25.09.1897, Blaðsíða 2

*54
bátunum; það er og satt, að nokkrir menn geta komist
með þeim, en þó. ekki yrðu eftir nema svo sem 3 til 4
hundruð þá er lítið lið að smábát sem tekur ekki meira
en 50 til 60 farþega. Hitt er óendanlega auðvelt að
Iáta skipið, sem kemur frá útlöndum í Nóvember tíl Rvíkur
skreppa hjer inn á firðina og taka fólkið. í’að tefur
ferðina svo sem tvo daga, og er tiltölulega kostnaðar-
laust. Þetta væri nauðsynleg breytíng og ætti Lands-
höfðíngi að sýna rögg af sjer og fá þetta lagað þegar
hin endilega áætlun verður samin rj;, ,•
Logia Jesou.
Krists orð. Nýfundin.
Gamalt handrit.
Prentsmiðja Oxfordar háskóla hefur nýlega gefið út
dálítið hefti, sem vafalaust vekur eftirtekt meðal guðfræð-
ínga og trúmanna. Heftið er gefið út á kostnað: The
Egypt Exploration Fund, sem sett var á stofn 1883 til
þess að leita fornmenja á Egyftalandi með vísindalegum
rannsóknum. það eru nú aungvir smámunir sem þetta
heftí hefur inni að halda, þvf það er ekkert minna en
orðrjett prentun á kristnum fræðum af grisku papýrus
handriti frá hjer um bil 200 árum eftir Krists burð. Hand-
ritið telst til þess flokks af gömlum kristnum fræðum
sem munnmælin kalla einu nafni »Logia Jesou« eða »Jesu
orð«. í þessum fræðum finnast bæði margar setníngar
sem eru í Nýatestamentinu og eins orð og setníngar
sem hafa aldrei komist inn í það. Það eru auðvitað
þessi orð, sem Kristi eru eignuð f handritinu, og áður
voru óþekt, sem gera handritið svo merkilegt öllum kristn-
um þjóðum. Auk þess hlýtur hið nána samband milli
handritsins og guðspjallanna að fá mikla þýðfngu fyrir
bibliuskýríngar, einkum til að sýna hinar ýmsu trúarstefnur,
sem voru í hinni fyrstu kristni, en ekki koma fram í Nýa-
testamentinu, hvorki í hinum viðurkendu eða óviður-
kendu bókum.
Eins og sagt var, þá hafa þessi blöð fundist við rann-
sóknir Egypt Explor. Funds. Þetta fjelag styrkir nú sem
stendur þrenns konar fornmenja rannsóknir á Egyftalandi.
Þegar fyrir 14 árum sendi fjelagið á hverjum vetri fræga
vísindamenn til að leita fornmenja í Níldalnum, svo sem
þá Edouard Naville (franskan) og Petrie (Einglendíng). í
öðru iagi hefur fjelagið síðan 1890 látið semja. lýsíngar
á ýmsum forncgyftskum munum sem búið var að grafa
upp, en hætt var við skemdum eða eyðileggíngu á ein-
hvern hátt, og hefur látið mála þá upp og ljósmynda.
Loks hefur fjelagið fyrir nokkrum árum byrjað á að láta
leita eftir og gefa út frumsagnarit hins gríska tímabils á
Egyftalandi. Þetta tímabil tekur yfir nær þúsund ár og
felur í sjer byggíngu Alexandríu, ríkisár Ptolomænna, um-
steypu Egyptalands til rómversks skattlands og þroska
frumkristninnar á Egyftalandi.
Þó þessi sfðast nefnda grein af störfum fjelagsins sje
úng, er hún þó orðin afarfrjóvsöm. í fyrra vetur störf-
uðu tveir úngir fornfræðíngar frá Oxford: Grenfcll og Hunt
fyrir fjelagið þar syðra, að rannsóknum við bæinn Benesa
120 enskar mílur frá Kairo við jaðar líbiskn eyðimerkur-
innar, þar sem Oxyrhynchite stóð forðum, höfuðborgin í því
fylki. Hún var á rómverska tímabilinu auðug borg og eitt af
höfuðbólum frumkristninnar. I sandhaugunum, sem nú
þekja hinar afarumfángsmiklu borgarrústir hafa þessir
cnsku vísindamenn aðeins á fáum mánuðum, fundið papýr-
us handrit svo mörg, að þcir hafa sent heim til Einglands
280 kassa fulla af handritum og þó feingið stjórninni á
Egyftalandi 150 ágæt eintök sem andvirði fyrir rannsókn-
arleyfið. Hin fundnu handrit eru nærri öll á grísku máli
og skrifuð á tímanum frá fyrstu til níundu aldar eftir
Krist. Meginið af þcim er samníngar, brjef, testamenti,
reikníngar og opinber skjöl, og mun það alt hjálpa mjög
til að skýra fyrir mönnum siði og mentunarástand þess-
ara fjarlægu tíma. Þar cr auk þess margt sem hcfur
beinlínis bókmentagildi. Þar eru brot af Hómer, Aristó-
fanes, Þúkúdides, Demosþenes og Sapho, sömuleiðis af
Matteusar guðspjalli og öðrum eldgömlum kristnum fræð-
um. Vafalaust verða mörg ár þángað til búið er að þýða
og gefa út þessi ritverk, og hefur verið byrjað með hin-
um kristnu, því nútímamönnum var mest forvitni á þeim.
Þetta hefti á Logia Jesou er byrjunin á prentun þessara
handrita frá Benesa.
Þetta handritsbrot er aðeins eitt blað úr stórri papýrus
bók sem á hefur verið safn af ýmsum ummælum og setn-
fngum Krists. Mennirnir sem fundu, færa rök fvrir, að
blaðið geti ekki verið eldra en 150 ára e. Kr. og ekki
ýngra en 300 ára e. Kr. en sje líklega frá lokum annar-
ar aldar eða frá þvf nál. árinu 200. Bæði stafsetníng og
stafagerð er lík því sem þekkist á hinum elstu handrit-
um af hinu nýa testamcnti.
Logion I á blaðinu er brot, og hljóðarsvo: » — — —
og þá skalt þú sjá glögglega hversu þú getur tekið burt
flfsina úr auga bróður þíns«, nálega orðrjett eins og í
Lúkas VI, 42.
Logion II er nýtt og líkist Gal. VI, 14. og Matt. VI,
33., en vafasamt er hvort sú sjálfsafneitun sem þetta
logion krefur til inngaungu í guðs ríki, á að skiljast sem
líkíng eða eftir orðunum.
Logion III svipar til Jóh. I, 10. og næsta logion er svo
skaddað að einginn vegur er til að skilja það.
En logion V er það sem mesta eftirtekt hefur vakið á
Einglandi. Það hljóðar um sams konar efni og Matt.
XVIII, 20. en hefur hjer öldúngis ný og mjög óvænt
niðurlagsorð. Það er því miður skaddað líka og hljóðar
þannig: »Jesús segir, hvar sem ............eru, og finn-
ist þar einn einasti...........þá er jeg þar hjá honum.
Lyftu steininum upp og þú skalt finna mig þar, kljúfðu
trjeð og jeg er þar«. Menn halda að orðið »heiðnir
menn« eigi að standa þar sem fyrri púnktarnir eru, en
»trúaður maður« þar sem síðari púnktarnir eru.
Þessi nýu niðurlags orð þykja að því leiti mjög merki-
ieg að varla sýnist verða komist hjá, að gefa þeim eins-
konar algýðis merkíngu. »Sá sem trúir skal finna Jesú
hjá sjer ekki einúngis meðal heiðíngja, heldur hvervetna
í náttúrunni, ef hann aðeins leitar«. Máske cr í Eph.
VI nokkur lfkíng með sfðari hluta þessarar málsgreinar.
Logia 6 og 7 líkjast I.úk. IV, 24 og Matt. V, 3. sitt
hvoru, en hafa amáar og þó einkennilegar viðbætur eða
skýríngar við hugsunina. I.ogion 8. er mjög skaddað en
sýnist að vera nýtt.
Það er álit vísindamannanna sem fundu, að þessi logia
sje ekki tekin úr bókum hins nýa testamentis, heldur sje
þau bygð á öðrum eldri skfifum sömu sem Nýatestament-
ið er bygt á eða kannske frumsögnunnm munnlegu. Þar
á móti er það álitið í alla staði mjög ólfklegt Og óeðli-
legt að þetta geti verið breytíngar Gnostíkara á textum
Nýatestamentisins. Það verður ekki talið óhugsandi að
hjer geti verið fundinn texti sem sje eldri en nokkur af
bókum Nýatestamentisins eins og þær eru til vor komn-
ar. Því hvernig þær litu út í öndverðu höfum vjer nú einga
minstu vissu fyrir.
Eftir V. Gng.
Fornfræði stunda Danir nú af mesta áhuga nær í öllum
greinum hennar og styrkja hana af alefli og verja til þess afar
mörgum þúsundum af ríkisfje. Far fær bæði n'kíð og einstakir
menn forstöðumönnum safnanna svo mikið fje til umráða, að
þeir geta keyft alla muni sem falir eru í landinu hvcrt ár og
nokkur slægur er í, og hafa þeír á þann hátt komið sjer upp
ágætum söfnum af norrænum munum fornum. Þar eru menn á
hverju ári að rannsaka fornmenjar um alt landíð og auðga sijfnin,
og á þau koma góðir gripir víst sem oftast á hverju ári hjeðan
frá íslandi. Sjer í lagi hefur »Dansk Folkemusæum* aflað sjer
margra ágætra gripa í silfurbeltum, víravirkishnöppum og öðrnm
búnaði. Þessu hefur safnið aflað sjer mest nú á hinum síðarí
árum; og eiga Danir nú ýmsa gripi á söfnum sínum hjeðan sem
vart munu ciga sjer jafníngja á Fcrngripasafninu eða í eign ein-