Bjarki - 25.09.1897, Blaðsíða 3

155
stakra manna nú orðið hjer á Iandi. Þó maður sje ekki öfund-
sjúkur í verunni, þá er þó ekki laust við, þegar maður geingur
í gegn um hina stóru, prýðisfögru og auðugu sali á dönsku söfn-
unum fulla af als konar norræum munum og íslendskum, að mann
lángi til, að þetta væri íslenskt safn og að mans eigin þjóð væri
á því menníngar stfgi að skilja þýðíngu listar og vísinda.
En þó maður öfundi Dani bæði af því að vera mentuð þjóð og
eiga söfn sín, þá er manni það þó gleði að þessir fáu íslensku
munir hafa lent þar, en ekki fylgt aðalstraumnum sem liggur í
ruslakistur einhverra enskra penínganauta; því á söfnunutn fær
maður þó að sjá munina en hjá hinum aldrei.
Alt þetta datt mjer í hug þegar jeg sá í dönskum blöðum
að fullprentuð væri bók sem Dr. Sophus Muller, hinn ágæti
danski fornfræðíngur, hefur verið að geía út, og hann kallar
»Vor Oldtido. Bókin er 712 bls. og höf. segir það sje 9 ára
verk sitt. Þetta er eiginlega fyrsta bindið af menníngar sögu
Danmerkur og að nokkru leiti allra Norðurlanda, því þar er
skýrt frá elstu menjum sem við höfum eftir mannabygð í land-
inu, og tekur yfir tímabilið frá því 3000 árum fyrir Krists burð
og til 1000 ára e. Kr. Elstu menjar eftir mannabygð í Dan-
mörku eru vopn og vcrjur og margs konar áhöld frá hinum
svokölluðu eldri-steinaldar þjóðum. Gripir fiá þeim tima
finnast í stórum sorp- eða rusldýngjum, sem Danir kalla Kökken-
Möddinger. þær þjóðir fleygðu leifum af máltíðum sínum svo sem
als konar beinarusb, skeljum og öðru slíku í dýngur sem urðu
með tímanum afar stórir haugar. Þar fleygðu þeir líka í brotn-
um búsgögnum og týndu þar svo sjálfir í ýmsum munum. Hin-
ir helstu af slíkum munum sem sannaður hefur orðið aidur á eru,
eins og sagt var, frá því þrjú þúsund árum fyrir Krists burð.
Sú þjóð, sem þá hefur búið í Danmörku á þó ekkert skylt við
frumþjóáir heimsins eða elsta tímabilið af veru mannanna á jörð-
unni, því þessi þjóð er tiitölulega siðuð og vel að sjer. Hún hef-
ur fasta bústaði, kann að hagnýta eldinn, skýla sjer fyrir kulda,
og hefur furðu haganleg vopn tii að vinna villudýr skóganna, og
auk þess eru þessi vopn oft gerð af ótrúlega mikilli list. Þó
þetta sje nú auðvitað ekki mikil þekkíng, þá er það þó víst að
til þess náms hefur mannkynið þurft ekki einúngis margar þús-
undir, heldur ef til viil milljónir ára. Þessar elstu menjar
manna á Norðurlöndum cru því að tiltölu kornúngar. Eftir eidri
steinöldina kemur ýngri steinöldin. í*á verða aliir gripir og
áhöld fjölskrúðugri og miklu fegri, og oft snildarlega gerð. Þá
kemur eiröldin þegar alt er úr eyri vopn og búshlutir. i“að
tímabil er tiltölulega stutt hjer norður frá. Síðast kemur járn-
öldin og hefst ekki svo mjög laungu fyrir Krist burð. Bókin nær
fram til þess nál. tíu hundruð. Yfir alla bókina er dreift ágæt-
um myndum af hlutum, sem einkenna hvert tímabil og þjóð.
Svo var það að minsta kosti um fyrstu heftin, því þau sá jeg
og blöðin segja að seinni heftin sje eins. Eftir fyrri heftunum
að dæma var bókin afar fróðleg og yndislega skemtileg fyrir
hvern múnn, eins alþýðu sem lærða menn. Jeg hef því viljað
benda mönnum og lestrarfjelögum á hana þó jeg geti ckki dæmt
um hana nema eftir fyrstu heftunum. Jeg vildi ekki bíða þess
að jeg sæi síðari heftin, því jeg het litla von um að geta eignast
bókina, og því síður ætlast jeg til að fjórðúngsbókasafnið hjer
fari að neita sjer um umbúðarómana sína eða húspostillur til
þess að kaupa fræðibækur.
Utan að.
Þaðan er nú fátt í frjettum, og ekkert sem mjög markvert sje.
Friður milli Tyrkja og Grikkja sýnist nú vera mjög nærri
marki og vanta ekki nema herslu muninn. Einglendíngar hafa
verið nær einir um að styðja Grikki í öllum þessum friðarsamn-
íngum. en Þjóðv. og Rússar gert þeim alt sem erviðast, og nú
nýverið lýstu Rússar því, að Bretar væru einir sök í að frið-
ur væri ekki kominn á milli landanna. Þetta var að því leiti satt
sem Bretar andatfðu því, að Grikkir yrðu gerðir ófullveðja og
íJessalía látin sitja árum saman undir her Tyrkja. En hverri
miðlunaruppástúngu Breta hrundu hinir kompánarnir um koll,
þángað til um daginn að Salisbury stakk upp á því, að nefnd
yrði valin af hinum 6 stórveldum setn til tæki hverjum ríkis-
tekjum Grikkja skuli varið til að fullnægja gömlum skuldunaut-
um og nýum og þcgar sú nefnd er komin á iaggirnar skuli I
her Tyrkja þegar verða burt úr landinu. Þessu hafa ailir partar
tekið heldur álitlega og Tyrkir jafnvel líka, en þó mætti verða,
þegar þeir fara að hugsa sig betur um, að þeim þætti þunt að
fara alveg burt áður cn þeir sjá eitthvað svolítið af skildíngunum.
Við sjáum nú.
Nýjustu fregnir i dag.
»CoIina«, fjárskip pöntunarfjelagsins kom í gærkvöld og'flutti
fregnir utan að til 20. þ. m. Fór af stað á Mánudaginn, var frá
Newcastle og fjekk viðunanlegt veður alla leið.
Nordcap, skip til pöntunarfjel. sem menn hjer voru orðnir
hálfsmeikir um að borist hefði á, fór frá Newcastle nokkrom
klukkutímum á undan Colinu, svo þar er alt með feldi.
André. Frá Krasnozorsk (inni í landi íSiberíu) er telegraff-
erað 17. Scít. »t>, 14. Seft. kl. 11 umkvöldið sáu bæarbúar hjer
loftfar Andrés líða fram hjá. í*að sást 5 mínútur«.
Síðara hraðskeyti.
Moskov, 19. Seft. »Hrað3keyti frá Irkutsk og Krasnojarsk
(líklega rjettara nafn á bænum) segja hjer um bil samhljóða, að
loftfar hafi sjest þ. 14. í fylkinu Yeniseisk nálægt þorpinu Ants-
iperovo, sem menn hjeldu vera loftfar Andrés«. í>etta bæar
nafn sjest ekki á landabrjefum, en mun vera í suðurhluta fylk-
isins, því allur nyrðri hlutinn er óbygð, svo að þar er varia einn
maður á hverjum 4 □ mílum til jafnaðar. Loftfarið sást um kl.
11 um kvöldið í björtu túnglsljósi. Hraðskeytið nefnir ekkert
hvert farið stefndi eða segir neitt um það frekar, aðeins að það
hafi sjest í nokkrar mínútur.
Tyrkir og Grikkir. Bráðabirgðar friðarsamníngur er nú
loks undirskrifaður. Grikkir borga 4 millj. punda sterl. og Tyrkir
fara að þokast á burt úr Í*essalía nú þegar og verða alfarnir
þegar skuldin er greídd. Ýms smáatriði eru enn óútkljáð og
mörkin átti nú að laga í þessari viku. i>að er því svo að sjá
sem Einglendíngar hafi komið fram kröfum sínum að mestu við
hina þrjótana.
Uppreístin á Indíalandi hin óimasta.
25. Seft.
Veður nokkuð úrkomusamt þessa viku en góðir dagar á milli
og oftast bærilegt. Fiskilaust enn þá hvervetna og dauft hljóð
í sjávar bændum og kaupmönnum, og ekki sem best útlit fyrir
fjársölu heldur.
Alpha, gufuskipið sem var á leiðinnl með vörur til pöntun-
arijelagsins og fieiri verslana, rakst á grunn á Hornafjarðarósi
og gat sig þaðan hvergi hrært. Nú hefur skipið verið affermt
og Túliníus kaupmaður tekið á móti farminum í vöruhús sín,
og á nú að reyna til að koma skipínu út á næsta stórstraums-
flóði, og eiga gufuskipin Rjúkan óg Bremnæs að gera tiiraunina,
en mjög kvað herra Túlinius telja vafasamt að það takist.
Þjófnaður. Frjest hefur af Eskifirði að þar hafi horfið brjef
sem kom með »Agli« frá Noregi og átti að fara tii Eskifjarðar,
og að í brjefinu hafi verið 1000 kr. í peníngum. Brjefið var
reyndar hvorki merkt sem peníngabrjef nje heidur sem ábyrgð-
arbrjef, en á umslaginu stóð aðeins Banko. Olsen skipstj.
kveðst hafa sjeð og handleikið brjefið eftir að Egiil var kominn
á böfnina og eínn eða tveir skilríkir menn aðrir segjast og hafa
sjeð þetta brjef á skipinu þar á höfninni, en síðan veit einginn
maður neitt frá því að segja, og í hendur viðtakanda er það
ekki komið. Af því brjefið var hvorki auðkent sem penínga nje
ábyrgðarbrjef þá hafði skipstjórinn eingar sjerstakar gætur á því,
enda hvíldi eingin skylda á honum til þess. Vonandi er að
eitthvað verði greitt úr þessu við rannsókn málsins, þó það verði
líklega ervitt viðfángs.
SKIP. Egill kom að norðan 18. þ. m. Á honum kom híng-
að Jón læknir Jónsson af Vopnafirði. Hann dvaldi hjer nokkra
daga og fór aftur norður með Thyru. Egill fór suður til Rvík-
ur daginn eftir og með honum til Fáskrúðsfj. Olgeir Frið-
geirsson verslunarstj. og til Rvíkur Guðm. stúdent Guðmunds-
son skáld, Skafti ritstj. Jósepsson, Marino Havstein cand. jur.
íngismær Anna Stephensen og skólapiltarnir: í>órarinn í>órar-
insson, Tómas Skúlason og Haldór Jónasson.
Rósa, vöruskip gránufjel., kom híngað norðan að þ. 18. Tek-
ur hjer fisk til útlanda.
BremnÐ3S kom að norðan þ. 19. og voru á skipinu frúLára