Bjarki - 08.01.1898, Blaðsíða 1

Eitt blað á viku minst. Árg, 3 kr.
borgist fyrir 1. Júlí, (erlendis 4 kr.
borgist yrirfram).
Auglýsíngar 8 aura línan; mikill af-
slátttur ef oft er auglýst. Uppsögn
skrifieg fyrir 1. Októbcr.
Seyðisfirði, Laugardaginn 8. Janúar
MI. ár. 1
Nýárshugve kja.
Nær mun stundin stefnu til
við storm og regn eða skruggubyl,
þá úti er þcssi orrahríð
og ttnnið og glatað þetta stríð?
(Macbeth. f'ýðíng sjera Matth.)
Ekki er þess að dyljast, mínir
elskanlegu bræður, að friðvænlegt
cr það ekki ártetrið, sem við er-
um að byrja. Jeg er þó ekki að
segja það til veðurs eða velmeg-
unar, því við óskum vist allir og
vonum líka, að það hvorttveggja
verði gott og að við förum nú að
geta byrjað á feitu kúnum úr þessu,
fyrst við erum búnir að þvogla svo
leingi á þeim mögru.
Nei, það er þjóðlíflð og póli-
tíkin — einkum tíkarkindin — sem
mjer líst nokkuð hvepsnislega á.
Þúngbrýn var hún í fyrra, o.g
hvað sem um hana verður sagt að
öðru leiti, þá er eitt víst: —
Ijettbrýnni er hún ekki í ár.
I fyrra hafa sumir menn kann-
ske haldið að setjast mætti að
henní og sveia henni í burtu, en
af þeirri von munu nú litlar birgðir
eftir hjá fiestum. Pólitíkin er eins
og skoffínið. það augnaráð stenst
einginn. Ríestu friðsemdar menn
eru komnir inn í benduna, og
standa á miðjum vígvellinum áður
en þeir vita af.
Svo lángt crum við nú samt
ekki komnir enn. Fólkið er að-
eins að raða sjer, það sem ætlar
að gángast á. Og þyturinn og
skellirnir sem heyrast hjer og þar —
það er gamall inngángur eða messu-
upphaf, sem áar okkar tíðkuðu i
höllum Ilaralds Ililditannar og
Hrólfs Kraka og við höfum síðan
crft eftir þá.
I’cir hófu þar jafnan hildarleika
sína með hnútukasti og tóku sjald-
an til sverðanna fyrri cn hnúturnar
' oru jirotnar. Og við höfum erft
htrnaðaraðferð okkar teina Icið frá
þeim, cins og svo margt annað t. d.
rófubcinið og bott.lángann, maríu-
lömbin og myrkfælnina.
Við crum nú að koma laginu á
hnútukastið hjá okkur, leingra er-
nm við ekki komnir cnn þá. 1’að
er því mikið eftir hjá okkur enn,
margar hnútur óhreyfðar og svo
svcrðin.
I’að þykir því kannske nokkuð
snemt að velja sjer nú þegar
þennan tcksta fyrir nýársræðu stm
jeg hef sett yfir þ,:tta hugvekju-
korn. Það þarf svo sem ekki að
fara að seilast svo lángt fram fyrir
sig að fara að kalla til fundar,
sem á að halda þegar þetta stríð
er unnið og tapað, af því að ekki
sje svo sem nóg annað að gera
sem stendur, þvf hnúturnar fara
nú orðið s v o þjett að flestir
mundu þurfa að bera eitthvað af
sjer og senda aftur, þeir scm ætla
sjer ekki að gánga á undan öðrum
í kristilegri þolinmæði og lofa ná-
únganum að nefbrjóta síg.
En það er annað. Það er ein-
hver innri rödd sem altaf er að
taungla og nöldra og aldrei lætur
mann í friði. l3að er þessi þrá-
láta spurníng: Til hvers eru allar
þessar hnútur, allir þessir hand-
lcggir á lofti ?
Sko, það er þetta. Það er þessi
munurinn á okkur og forfeðrum
okkar, hundunum og öðru sem á
fiýgst.
Hundur, sem fylgir húsbónda
siuum tií næsta bæar, til smala-
mensku eða til kirkju getur auð-
veldlega slegið í brýnu á leiðinni
við einhvern geðvondan granna
sinn. Þeir geta rifist af öllum
mætti og skilið hvorn annan eftir
eyrnalausan og alblóðugan. En
þetta er fyrir hundinum aldrei ann-
að en útúrdúr, það er snögg þöif
til að reyna kraftana— bara auka-
atriði. Aðaltilgángurinn með ferð-
inni var að fylgja húsbónda sínum
til kirkju og sýna sig þar og sjá
aðra eins og hann líka gerði. Þar
áttu því áflogin á leiðinni eingan
tilgáng; þau voru eins og jeg sagði
aðeins aukaatriði.
Alveg eins hjá forfeðrum okkar
í höllum þeirra Haralds og Iírólfs.
Peir voru að drepa nágrannana á
daginn. Það var þeirra aðalat-
vinna. Þcir voru aðeins í þessum
smá crjum ög hnútuköstum við
kunníngja sína á kvöldin. Þeir
voru nú heiðnir garmarnir. Þeir
ncntu ekki að fara að sofa, höfðu
ekki skap til að r.fast við kelKgar
sínar og kunnu ekki að spila Kött
eða Lomber nje aðrar kristinna
manna skemtanir.
1 að er eins ogjeg segi: Þetta
var líka auka atriði fyrir þeim, svo
þar þurtti aldrei að spyrja um til-
gánginn.
Þctta er cinmitt öðruvísi með
hnútuköstin okkar. Við crum að
þessu um miðjan daginn, og það
sýnist að vera okkar aðalatvinna.
Þess vegna er þessi rödd altaf að
spyrja um tilgánginn.
»Við stöndum í þessu stríði til
þess að ná í betra stjórnarform»
segið þið. Ojá. Það er nú svo.
En ef við hugsum okkur dálítið
betur um þá getur það þó ekki
verið aðal markið sem við stefnum
að. Ef fánginn gætir vel að, þá
er lausnin úr svartholinu ekki að-
altilgángurinn. Hún er aðeins að-
gángurinn að frelsinu til að afla
sjer betra lífs, meiri þæginda.
Þetta er alveg eins með stjórn-
arskrána. Það er því aðeins vit í
að berjast um íslenskan ráðgjafa,
alinnlenda stjórn, aðskilnað frá
Danmörku og alt að tarna, að lík-
indi sje til að við verðum betur
megandi og vöxum að vellíðan og
meaníngu.
Einmitt af þessum ástæðum er
hún svo þrálát spurníngin um það,
hvar og nær við eigum að finnast
allir þegar þessu strlði er lokið.
Það er nú ekki nema eðlilegt,
að þeir flokkarnir sem eru núna
að leggja út í 20 eða 30 ára stríð
tali sem fæst um, hvað gera skuli
þar á eftir. Því bæði verður tím-
inn þá breyttur, og þeir sjálfir
farnir að tfna tölunni. Þeirra starf
hefur því líkan tilgáng cins og
barngetnaður þeirra manna, sem
telja það skyldu sína að ciga börn
til þess að viðhalda mannkyninu.
Það er grasið sem grær til þess
að fæða eitthvað, án þess að for-
vitnast um hvort það er kýr eða
kind sem á að jeta það.
Jeg get vel sætt mig við smá-
erjur, jafnvel við hnútukast um
stund, en þó því að eins að jeg
geti haft augun á cinhverju bak
við scm vert sje að berjast til.
Innlend stjórn, út af fyrir sig, er
mjer, eingin gleði. Því að cins
að full tryggíng sje fyrir því, að
þjóðin geti haft hemil á henni,
hjálpar I.ún okkur til menníngar.
Innlend stjórn er oft vesta land-
plága aungu síður en útlend og
þarf ekki einu sinni að benda á
Rússland til þess.
Jafnlitla ánægju hef jeg af því
að fá íslenskan ráðgjafa einúngis
tíl þess að geta sagt að hann sje
íslenskur. En það er sannfæríng
1898.
mín að við munum verja betri
kröftum og snúa með meiri áhuga
að hinum mörgu menníngarmálum
okkar þegar þetta stríð er »unnið
og tapað«, og að við getum þá
náð ráðgjafanum í lið með okkur
eða sjeð svo um að minsta kosti,
að hann verði ekki ljón á vegi, eins
og viljað hefur reynast áður.
Einmitt fyrir því, sem jcg vona
að geta feingið þá, og hef ástæðu
til að halda að jeg geti feingið,
vil jeg gjarnan gánga bæði í þetta
strið og önnur. Jeg skal nefncr
fátt eitt sem jeg vil fá. Jeg er
lítilþægur og nefni það eitt sem
hvorki getur skert rjett Dana, nje
almennan svokallaðan »þjóða rjett«.
Jeg v11 koma upp fiski-
gufufekipaflota, taka lán til
þess ef ekki vill betur. Það er
beinasti vegurinn til þess að efla
auðmagn landsins og tekjur lands-
sjóðs, og þá hafa svcitamenn
feingið vissan og góðan
markað fyrir fjenað sinn.
Jeg vil að landið sjái öll-
um börnum sínum fyrir neyð-
arlausu lífi, sem helgað1 hafa
því líf sitt og krafta en geta ekki
leingur sakir elli eða lasleika unn-
ið sjer brauð, og láti þau eingin
borgarleg rjettindi missa. Nú
annast landið á þcnnan hátt em-
bættismenn sína eina, sem eru
hrópleg rángindi. Lík lög þess-
um eru í Danmörku og kváðu líka
vera á Frakklandi og kosta löndin
tiltölulega mjög lítið.
Jeg vil að allir menn geti
feingið læknishjálp og að-
hjúkrun í veikindum án þess þeir
missi rjettindi sín þó þeir geti
ekki borgað sjálfir. (Það á ekki
að vcra » sveitarstyrkur«). r
Jeg v i 1 að þjóðfjela gið
s k i ft i sjer ekkcrt af t r ú
manna nj e vantrú neraa að
því einu er 1 viðkemur fjelag'sreglu
og almennri siðgæði.
Jeg v i 1 að borgarale
h j ú s k a p a r - s á 11 m á 1 i m iin
h j ó n a sj e skylda, og löglegt
hjónaband, en . öll vígsla frjáls.
Jeg vil a ð hver fullve ð j a
maður eigi kosníngarrjett til
þíngs og hjeraðastjórnur.
Jeg vi 1 að ncfnd manna í
hverri sveit meti allar jarð-
ir til afgjalds hver sem á.
i’að er landinu niiklu háskale^ra
ti