Bjarki - 08.01.1898, Blaðsíða 3

3
gesta, með hátíðasvip og hjartslætti af
tilhlökkun. En það var ekki leingi að
komast í náttúriegar steliíngar alt saman
þegar farið var að dansa um tvö
stór og skrautlcg jólatrje hlaðin als-
nægtum sem barnsauga og barnsmunn
girnir.
Súkkuiaðið, kaffið og sætabrauðs-
hrúgumar spiltu heldur ekki um, og
að öllu samanlögðu höfðu víst konurn-
ar fylstu ástæðu til að vera ánægðar
með alla líðan gcsta sinna frá upphafi
til enda, bæði hinna smáu og hinna
stóru, því þeir stóru undu sjer h'ka
vcl við dansinn -- súkkulaðið og sæta-
brauðið.
Á 1 f a d a n s með blysför hjcldu
Vestdalseyrarbúar líka þetta kvöld.
Alfarnir voru margir, nálægt 30, og
söfnuðust saman á bökkunum fyrir
innan eyrina, og geingu síðan með
blysum og saung út með sjónum út
fyrir eyrina; sncru þar við og geingu
svo mneftir aftur. Á eftir söfnuðust
þeir til dans í skólanum og hafði ver-
)ð besta skemtun. Blysförin fór nijög
vel og stóðu menn víða úti í góða
veðrinu og kyrðinni til að horfa á ferð
álfanna og hlýða á saung þeirra.
Búníngarnir höfðu verið prýðis góðir.
S í 1 d kvað vera eða hafa verið
töluverð á Eyafirði og er sagt að þar
hafi beðið 1500 tunnur eftir Prinsessu
Viktoriu og þó iíklega nokkuð farið
áður með Rjúkan.
Prinscssa Viktoria ókomin
að norðan og er líklegt að hún hafi
tafist við síldina. Hennar er nú von
á hverri stundu.
V e ð u r hefur verið hjer ágætt all-
an síðasta mánuð, svo að valla hefur
mátt heita vetur. Kannske ætlar hann
sjer ekki að koma í þetta sinn fyrri
en svo að hann geti sjeð um að endast
fram eftir Júní eins og í fyrra.
F i s k u r er hjer oftast þegar gef-
ur, en afarlángt sóttur.
Jólapóstarnir sögðu eingar
merkar frjettir neinstaðaf að.
Svartasta sorpið
sem jeg hef sjeð nokkurt saurblað
senda af hendi nokkursstaðar er
það, sem Austri hefur meðferðis
núna síðast. Það lítur svona út:
»Nú gránar gamanið« er ritstjóri
Bjarka í 50 tölublaði fer að h æ 1 a s t
yfir því, að dr. Valtýr fjekk ráð-
gjafa íslands til þess að banna Iands-
höfðínganum að segja alþíngi satt og
rjett til um það hvað fælist í því til-
boði stjórnarinnar, er dr. Valtýr fiutti
fyrir hana á þíngi síðast — nefnilcga,
að þetta væru »fullnaðar úrslit«, svo
alþíngismenn geingu heldur í gildru
þá, er doktórinn hafði lagt fyrir þá« ....
Auðvitað hefur ritstjóra Bjarka
alclrei komið til hugar að .segja
neitt í þá átt að dr. Valtvr liafi
feingið ráðgjafann til neins og allra
síst til að láta Iandsh. ljúga að
þíngi og þjóð til að tæla þau.
Og þó Austri segi nú að ritstj.
Bjarka hafi hæist yfir þessu, þá er
óþarfi að gera mikinn vind út af
því. Mönnum hefði víst brugðið
meira við að sjá eitthvert satt orð
í Austra um Bjarka eða ritstj. hans.
Það er því í rauninni lítill fróð-
leikur.
Hitt er fróðlegra og cftirtekta-
verðara fyrir þíng og þjóð að lesa
í Austra að ráðgjafi Islands sje
svo blóðugur níðíngur að láta hafa
sig til að skipa landshöfðíngjanum
að ljúga að þínginu til þess að
veiða það í gildru. Og að lands-
höfðínginn hafi verið svo samvisku-
laus að láta hafa sig til þessa
þokkaverks!
Jeg veit nú ekki hversu ráð-
gjafanum, landshöfðíngjanum og
þjóðinni líst á þetta. Og þar sem
Austri segir enn fremur, að landsh.
hafi snúið sig svo út úr þessu, að
hann hafi aldrei tekið » ótvírætt*
aftur skilníng sinn á frumv., þá
eru það bein ösannindi eftir því
ágripi af ræðu lh. sem stóð í
ýmsum blöðum alveg samhljóða.
það má og bera það saman við
þíngtíðindin í tómi.
Tilgángurinn hjá Austra er hjer
greinilcgur í alla staði; hitt er
meinlegra að hann skyldi vanta
greind til að sjá að stjórnin er
undir öiium kringumstæð-
um skyid til að standa við
það sem hún hefur látið
fulltrúa sinn kunngjöra í
SÍnu nafni, hver svo sem tilgáng-
ur hennar hefur verið. Því stjórnin er
jafn skyld til að standa við það, sem
hún lætur kunngera þínginu eins
og við það sem hún lætur prenta í
stjórnartíðindunum. Þetta vita víst
allir nema Austri og stjórnin hefði
því orðið að vera viðlíka vitur og
hann er, til þess að leika sjálfri
sjer þcnnan hcimskugrikk.
Austri kemur líka með þá gáfu-
legu setníngu að frv. dr. Valtýs,
með breytíngunni á 61. gr. Stj.skrár-
innar, leggi framvegis allar breyt-
íngar á henni »undir geðþekkni
hins danska ríkisráðs«.
Hvar skyldu þær þá 'hafa legið
híngað til og liggja enn?
Hefði nú ekki verið hyggilegra
að halda sjer saman Austri sæll?
Um orðin »forelöbig,« og »ende-
lig Lov« ætlast víst einginn maður
með viti til að jeg ræði við Austra
leingur eins og þekkíngu og skiln-
íngi hans er þar varið.
Það geta verið til svo þekkíng-
arlausir mannra*.flar þó þeir hafi
verið í Danmörku að þeir v i t i
ekki að öll staðfest lög eru »ende-
lig« lög nema það standi á þeim
eða í þeim að þau sjeu »forelöbig«
(til bráðabirgða). Og það geta
verið til svo bráðheimskir menn
að þeir s k i I j i það ckki.
Nihilistí.
Vill ekki ritstj. Austra gera okk-
ut þann greiða, annaðhvort að leið-
rjetta sjálfur og skýra í »Politiken«
orðið »nihílisti«, eða láta aðra
gera það fyrir sig? Hann g«tí þá
cinu sinni heyrt ærlegan hlátur ,sem
næði út fyrir Seyðisfjörð.
28 25
»af skarkala tímans. Og þó að ritstjórnin fyllilega viður-
»kenni þann mannúðar og kærleikans anda sem skín út úr
»hinum ágæta ritdómi yðar, og myndi, ef öðuvísi stæði á
»vera honum að öllu leyti samþykk, þá vill hún þó ekki láía
»hjá líða að bcnda á, að hún fær ekki bctur sjeð, — eftir
»þvi sem ástandið í bókmentunum er erlcndis, og einkanlega
»eins og það hefir verið hjá oss hin síðari árin, — en að
»hin sanna smekkvísi, eingu síður en siðferðis og skírlífis-
»krafan heimti, að þessi áleitni spillingarandi mæti þegar í stað
»skörpum og cinbeittum mótmadum.«
Petta var Ijóti löðrúngurinn fyrir sjera Daníei; að hann væri
of lángt frá heimslífinu til þess að hcyra og skilja; að hann
væri ekki vel heima í og feldi ónógan dóm á citt af tímans
táknum — Og j)að í bókmentunum; — gat þctta átt sjer stað,
að hann væri orðinn svo aftur úr?
Nú þreif hann aftur hinn háttvirta Q og las ritdóminn í
fiuginu.
Pegar hann var búinn, fleygði hann sjcr aftur niður í stólinn
óviss, og honum 'ieið ílla. Hann sá það fljótt, að það var ekki
annað cn kurteist þvaður að ritstjórnin skrifaði að Q hefði fært
sjer hans hugsanir ( nyt, — nei, það var öðru nær, — þær
voru hreinasta horket og mcrgleysa hjá þessu.
Ln sagði Q þctta satt? Leyndist nú í rauninni svona mikil
vonska og hætta fyrir manntjelagið í þcssari einföldu skáld-
sögu, scm cinf ngis hafði cgnt hann dálítið með skorti sínum á
skáldskap og sannri tilfinníngu.
Hann tók bæklínginn stm cnn iá d borðinu og flctti npp
bls 73, scm hinn háttvirti Q hafði sjerstaklcga beinst að; og
þegar hann hafði lcsið nokkrar linur kafroðnaði hann, —- því
það var sannleikur. Hann varð að játa á sig þá miklu van-
virðíngu að hann var orðinn á cftir tímanum.
Þegar öllu var á botninn hvolft, hlaut þessi ruddalegi, ómcnt-
aði almúgi scm hann lifói saman við, þrátt fyrir alt að hafa
gcrt honum loftið chollt cg þokulcgt, svo að hann grcir.ci
ekki nfgu glí.gt tákn t'mans, og það þó hann hcfoi skarpari
sjón cn flestir og væn \cl l.cirr.a í cllu. Nú sá har.n
Hann fann þvcrt á móti hvernig ást hans og umönnun fyrir
sannleika og rjettlæti varð nasrri heitari og innilegri hjá honum
en hann hafði búist við. Þegar hann var að lesa um hina sí-
lifandi glóð á hinura miklu arinstæðum ljettúðar og spillíngar
og um svfvirðínguna, sem alstaðar ruddist fram í bandalagi
með vonskunni, — þá fann hann heiptina blossa upp í hjarta
sinu, — hamslausa heipt, svo að hann rauk stundum ujip af
stólnum sem hann sat á, og stælti s(na sterku hncfa framan- í
þessa fúlu yrmlínga lýginnar og byltínganna; — hann stóð þá
stundum eins og Samson, nötrandi af reiði, -— þángað til hann
minntist þess, að hann var einsamall á skrifstofu sinni, — hóg-
vær og dyggur drottins þjónu, scm rækti köllun sína — trúr
yfir litlu.
En svo voru líka aftur þær stundirnar, að efi kom yfir hann
um það, hvort það væri rjett að sitja svona án þess að láta til
sín heyra, þegar hans mtsri maður hrópaði svona hátt. Alla
sína æfi hafði hanu verið á vcrði gcgn hjegómagirni sinni — óg
af því einu var hann líka þar sem hann var.
Plann þekti vet þessa meigin-ástríðu sína, en hann skyldi
iíka sýna þeim, að hann Ijet heldur ckki undan henni. Ef hann
vildi taka til máls, þá vissi hann vel, að alt landið mundi
hlusía á hann og allra augu líta til hans. Eu einmitt þess vegna
vildi hann það ekki.
Þegar hann mætti sínum eigiu hugsunum í dagblaðinu úr
höfuðborginni, þá brosti hann cfundarlaust og lofaði hinum að
hafa heiðcrinn. Og þcgar hann sat í endalausu samtali við
gamla, sjúka hreppakcrlíngu og fór, eins og stundum kom fyrir,
í.ð hugsa cm, hvaða maður hann í raun og vcru væri, sem sat
þarna yfir og samlagaði sig þessari bamalegu krypplíngs sál og
hugsunarhætti hennar, þá ffr um hann einhvcr mjúk hræríng
og þýð, eins og hann kærnist við; og með sínum milda rómi
talaði hann orð svo einfcld og látlaus, að honum lá við að
kl; kkna.
En loksins Ijet hann undan — bara einu sinni — og skrifaði
rítdóm wn nýa bók. Honum fanst skyldan hrópa allt of hátt
í jnfcta sinn. Það mátti ekki svo til gánga, að hann þegði nú;