Bjarki - 26.03.1898, Blaðsíða 1

Eitt hlað á viku minst. Árg. 3 kr.
borgist fyrir 1. Júlí, (erlendis 4 kr.
borgist fyrirfram).
III. ár. 12
Á heljar þröminni.
—o—
(Síðasta grein).
í tveim fyrri greinunum hefur
verið sýnt fram á þau líkindi sem
eru til þess, að báta og þilskipa-
veiði hljóti að hverfa svo, að hún
verðí mjog þýðingarlítil fyrir versl-
un og atvinnu landsins og að þess-
arar breytíngar geti varla orðið
lángt að bíða.
l’ess var og getið að flestir
dugandi menn hjer eystra hefðu
nú mikinn hug á að koma sjer
UPP fiskigufuskipum og álitu það
eina ráðið til þess að geta haldið
áfram sjávarútvegi með ábata von
og þurfa ekki að hætta fje sínu í
skip og veiðarfæri sem verða ónýt
og einkisvirði á fám árum.
En þá var eftir spurníngin:
Hvernig á að koma upp fiski-
gufuskipunum?
i:>að er nú ekkert efamál að
ymsir dugnaðar og framkvæmdar-
menn muni koma upp gufuskipum
af eigin ramleik, kaupa þau eða
láta byggja þau eins og nú þegar
er farið að bóla á en þetta vcrða
þó einkum þeir menn, sem mest
hafa fjármagnið og lánstraustsins
njóta utanlands og innan og það
eru kaupmennirnir. Bændum verð-
111 erfiðara fyrir, því þar verður
góðan tíma fyrst um sinn varla
nema einn og einn, sem hcfur orku
á að ná sjer í þær 30 til 40 þús-
undir króna sem gufuskip kostar
mcð áhöldum.
Hlaupi því landið sjálft ekki
undir bagga hjer, þá verða nokkr-
ir kaupmcnn og örfáir bændur hin-
u einu menn scm af Islands hendi
gcta náð í fáar krónur af þeim
milljónum mil]jóna sem liggja hjer
við strendurnar og b{ða cftir
aunglum og botnvörpum.
a \rii þcim scm ekki eru þíng-
mcrin og bafa því aunga skyldu ti!
að vcrja cinstök kjördæmi eða gcra
þeim til skaps, cn líta óhlutdrægt
á h% landsíns — fyrir þeim sýn-
ist það nú liggja í augurn uppi
hvað ísland ætti að gera í þessu
efni.
*Iver rnaður, scm hefur iaungun
að \]ta fyrir hvað Island kaup-
irvörur þær, semþað færfrá
oðrum londum, gctur sjeð þetta,
ef hann íær ljeð Stjórnartíðindin
ug nennir að lesa í þeim svo sem
10 mínútur. Hann getur þá sjeð
að ísland flutti út 1895 samtals
7 milljónir og 492 þúsundir í vör-
um og peníngum. Af 7 millj. 492
þús. voru nú 5 milljónir og 4 þús.
afurðir af sjávarafla en aðeins 2
millj. 93 þús. af landbúnaði, það
er með öðrum orðum að 1 a n d s-
búar fá meira en tvo
þriðju hluta af öllum
kaupeyri sínum íir sjón-
u m.
Jeg sje nú að sumir þíngmenn
hafa lítið skyn á hvað verslun og
víðskifti hafa að þýða, en þeir
verðá þó fáir sem hafa hug til að
s e g j a þetta, og því munu þeir
flestir hafa þá húsgángskænsku að
kannast við það í orði kveðnu að
vcrslunin hafi einhverja þýðíngu.
En leingra nær skilníngurinn ekki
en það, að þeir lýsa því að þeir
sjeu hlyntir verslun og viðskiftum
en stritast þó við 1' sömu ræðunni
að sýna að landið eigi sem minst
að gera til þess að styðja sjávar-
útveginn og tryggja líf hans fram-
vegis.
Qg þetta cr þó aðalstofninn
undif allri verslun landsins. l’að
eru ckki einúngis sjávarbændur,
heldur líka fjöldi sveilabænda, að
minsta kosti á suðurlandi, sem
kaujia drjúgan af nauðsynjum sín-
u.ti fyrir hlutinn, sem vinnumenn
þeirra afla um vcrtíðina, þó það
sje nú nokkuð minna en áður var.
Ef þcssir menn, sem þykjast
unna vcrslun og viðskiítum, vissu
hvað þeir eru að fara með og
v i 1 d u þetta sem þeir segjast
vilja, þá ætti sá kafli ræðunnar að
hljóða á þessa leið:
*Jeg er einn af þeim, sem álít
það eitt af aðalætlunarverkum
hinnar sameiginlegu ráðsmensku
allrar þjóðarinnar, sem við hi furn
á hendi, að styðja viðskifti ( g
verslun als landsins, svo að hverj-
um rnanni geti orðið sem mcst úr
vörum sínum og hann gcti náð
sem hægast nauðsynjum sínum frá
öðrurn. En af því meira en helm-
íngur landsmanna lifir af landbún-
aði eða styðst við hann, og af
því það cr atvinna mín, eins og
meiri hluta hinna háttvirtu deild-
armanna og kjósenda þeirra, þá
vil jejj að landbúnaðuriun sje gerð-
ur sem arðsamastur bæði með því
að auka vörumagnið og greiða veg
fyrir því á markaðinum, eins og
flestir háttvirtir ræðumenn hafa
tekið fram í dag.
En af því öll verslun og við-
skifti lansdsins bæði innbyrðis og
við heiminn byggjast aðeins að
tæpum þriðja hluta á afurðum
landbúnaðarins, þá skilst mjer sem
lítil verslun og þvf lítil viðskifti og
örlitlar samgaungur myndu verða í
landinu og við landið, ef land-
búnaðurinn ætti að halda þeirn
einn uppi, og þá full vissa fyrir að
þær yrðu svo dýrar að landbún-
aðurinn færi iíka á höfuðið, þá
sje jeg ekki betur en þörf okkar
allra heimti að við styðjum líka af
alefli þá atvinnu grein, sem ber á
herðum sínum meira en tvo þriðj-
únga af öllum viðskiftum og öllum
samgaungum.
Samgaungur landsins, verslun og
hagur þess allur heimtar því að
við látum sjávarútveginum ekki
hnigna, því þá hnignar allri okkar
velmegnun.
Nú er útlit fyrir að báta útveg-
urinn sje á fallanda fæti, og þó
þilskipin svari enn þá kostnaði,
sem er mjög vafasamt, þá vitum
við að mestu útvegsþjóðirnar eru
að losa sig við þau og það eitt
er nóg til þess að við megum ekki
líta við þeim, þvf þá er vissa fyrir
að þjóðin ar sem reynsluna hafa
telja gufuskipin arðsamari, og þeg-
ar við eigum við þær að keppa á
heimsmarkaðinum, þá verðum við
jafnilla settir nieð þilskipin, eins
og við urðum með íslcnsku ljáina
eftir að hinir voru komnir á land.
Hjer á því landssjóður að styrkja
gufuskipakaup og gera það fljótt
og vel, og það vill svo vcl til að
hann getur gert það án þess að
missa einn eyri. Utvegsmenn biðja
hjer ekki ölmusu; þeir biðja ein-
úngis um lán, sem þeir borga
fulla vöxtu af og endurborga á
ákveðnum tíma en setja á meðan
fult veð fyrir.
því ætti þíngið ekki einúngis að
leyfa gufuskipaeigendum að taka
þátt í þessum 30 þús. sem lánað-
ar eru til skipa kaupa, heldur ætti
það að hækka þcssa upphaið upp
1' 60 80 þúsundir og gera lán-
kjörnin scm allra hægust og að-
geingilegust, svo bændur geti
treyst sjer til að leggja saman í
Auglýsíngar 8 aura línan; mikill af-
slátttur ef oft er auglýst. Uppsögn
skrifleg fyrir 1. Október.
1898.
skip sem flestir og sem víðast.
Sjeu aðeins 10 bændur í firðin-
um eða sveitinni sem eiga 2 þús.
króna eigur eða. lánstraust, eða 5
sem eiga 4 þúsund kr. lánstraust,
þá geta þeir eignast gufuskip í
fjelagi með styrk landssióðs, og þó
ekki væri nema So þús. á hverju
fjárhagstfmabili, þá myndi landið
eiga að fjórum árum liðnum 8 — 10
fiskígufuskip mcð því að lána
hverjum eiganda alt að helmíngi
af skipsverðinu eða 15—20 þús-
undir á hvert skip.
En tala gufuskipanna myndi að
fjórum árum liðnum verða miklu
meiri, því sýndi reynslan að von
væri til að þau svöruðu Kostnaði,
myndi margur maður verða til að
koma sjer upp skipi styrklaust.
í’að má því óhætt segja að landið
ætti 12 til 16 gufuskip að 4—5
árum liðnum og væri það góð
byrjun.
A þeim tíma fæst auk þess dá-
lítil reynsla í þessu efni -og sje
hún góð, cða á hina hliðina . sjc
hætta á að við verðum riðnir ofan
í kapphlaupinu við útlendínga, ef
við færum ofhægt, þá er landinu
innanhandar að taka til viðiaga-
sjóðsins eða taka svo sem milljón
lcróna lán til skipakaupa. Væri þa.r
á móti eiiigin hætta á kúgun eða
kapphlaujii, þá gætum við bara
haldið rólegir áfram með hægð og
styrkt aðeins 2 til 3 skip á ári.
Misheppnist alt þar á móti, þá
missir þó landsjóður ekkert, því
hann hcfur aðeins lánað út á hálf-
virði skipanna, svo hætta g e t u r
hjer eingin verið.
Jeg legg það því tii aft hin
heiðraöa deild setji á fjárlögin 80
þús. kr. úr viðlagasjóði sem lán tii
fiskigufuskipa kaupa«.
þessi ræða hefði nú ekki orðið
vinsæl á alþíngi Islendínga, en lnin
var rjett hugsuð aungu að síður.
Nei, þxr voru ólíkar þcssu ræð-
urnar, þcgar verið var að. tala um
tillögu sjera Einars um það hvað
gert yrði sjúvarútveginum til gagns.
Sjálfur Lenti hann á vátrygg-
íngu, lán til þilskipakaupa og
í s hú s.
B e n. . S v bcndir á vátrygg-
í n g fy r i r þ i 1 sk i p.
þ ó r ð u r í Ilala var hræddur
um að hol l a Lra ver ði að halda
sj e: r v ið 1 > i 1 s k i p i n í bráðina.