Bjarki - 11.06.1898, Blaðsíða 2

go
var þá mjög fátæklegt kot með tveim-
ur litlum fjárhúskofum og mjög Iitlu
túni. En er hann flutti þaðan '64 voru
fjárhús þar fyrir 300 fjár, og túnið fóðr-
aði 4 til 5 kýr.
Árið 1858 kvæntist hann í annað
sinn, og gekk þá að eiga Jóhönnu
Sveinsdóttur og varð þeim 13 barna
auðið, þar af lifa 4.
Árið 1864 fiutti hann að Brekku, og
gaf túnið þar af sjer það ár 80 h e s t a,
en árið 1876 er hann brá búi og fór
til Hermans sonar síns á Raufarhöfn
gaf það af sjer 300 hesta.
Árið 77 fluttist hann aftur að Brekku
og bjó þar mest í húsmennsku með
fáeinar kindur og eina kú, en stund-
aði þó með ráði og dáð að túnræktinni
meðan hann var á fótum til 1894 erhann
lagðist í rúmið.
Atkvæðamaður var hann mikill og
leituðu margir ráða til hans, er vanda-
samt málefni bar að höndum, og einnig
leituðu margir hjálpar til hans er bágt
áttu og var hann ætíð fús til að hjálpa
upp á menn, því búskapurinn var alt-
af heldur góður og forsjálni ætíð tii að
hafa meira en handa sínu eigin heimili.
Um 1850 var harm skipaður fjár-
haldsmaður bróðurdóttur sinnar: Helgu
Haldórsdóttur, er Björn heitinn Skúla-
son var álitinn óhæfur til að hafa
þann starfa, og sýndi hann mikinn
dugnað í máli er reis útaf konúngs-
jörðinni Eldleysu og jörð hins ómynd-
uga er lönd áttu saman og átti að rýra
að miklum mun og færa undir kon-
úngsjörðina.
Hreppstjórastarfið hafði hann á hendi
í rúm 40 ár, og hreppsnefndarstörf
hafði hann á hendi frá því er hrepps-
nefndir byrjuðu og fram undir 1890.
Rjett eftir '50 var hann skipaður til
jarðamatsins þegar nýa jarðamatið fór
fram í Mjóafirði og Norðfirði og síðan
fyrir Suður-Múlasýslu, er jarðamatið í
sýslunni var yfirfarið.
Árið 1858 eða 59 var hann kosinn á
fjárkláðafund á Akureyri til að koma á
samræmi milli plássanna er skera þurftu
fyrir fjárkláðann og fjárkláðafríu pláss-
anna, til að ljetta tjóninu er af fjár-
kláðanum leiddi.
Eftir 1870 gekst hann talsvert mikið
fyrir fjárframlögum til Gránufjelagsins,
og lagði þar taisverðan skerf til, og
var ætíð kosinn til aðalfunda Gránufje-
lagsins, meðan hann gat flotað sjer.
Árið 1880 var hann sæmdur heiðurs-
merki dannebrogsmanna og árið 1891
f-ekk hann heiðurslaun úr styrktar-
sjóði Kristjáns konúngs IX, 140 krón-
ur, fyrir framúrskarandi dugnað í jarða-
bótuin«.
IJctta cru í stuttu máli þau airiði úr
æfi manna sem vant er að telja. En
þó þau sýr.i Ijóst að maðurinn hefur
verið atgervismaður og mikils metinn
]>á sýnir Brekkutúnið aungu síður hve
framsýnn og ágætur dugnaðarmaður
I Ijálmar var. Pó altaf þurfi dugnað til
að græða tún upp úr mel og rotum,
þá er þó mikill munur að byrja á því
nú á dögum, þegar það er orðinn ald-
arháttur að sljetta og græða út tún sín,
en ef við minnumst þess að fyrra hlut
þessarar aldar var það af alþýðu álitið
ráðleysi og tfmaspillir að vera að grafa
í sundur tún sín og eyða verki í rot-
ur og mela. Þá var það aðeins einn
og einn af hinum ailra framsýnustu
dugmönnum sem sá betur og fór sina
leið. Pá tekur Iljálmar 900 dala lán
til að koma sjer fyrir, og hcfur víst
ekki öllum þótt búhnykkur á þeim tím-
um að »setja sig í skuldir«. Hann fer
þá og að jafna nabbana í túninu og
bera slor og fiskiruður á blá mela og
skriður, og með því að láta ekki af, en
halda áfram hvern áratuginn af öðrum
tekst honum að vinna 300 hesta tún
upp úr aurnum. Að vísu er túnið á
Brekku ekki alt verk Hjálmars eins og
það er nú, því Vilhjálmur hreppstjóri
sonur hans sem tók við af föður sín-
um hefur haldið verki hans áfram með
aungu minni atorku og það segja þeir
sem sjeð hafa að hann hafi sljettað
slíka spildu nú í vor að haldi hann svo
áfram næstu árin verði eingin þúfa
eftir í hans túní að fáum árum liðn-
um.
Rað mun ekki minst að þakka slik-
um mönnum sem Hjálmari og sonum
hans að menn eru smám saman farnir
að sjá eftir þeim milljónum af krónum
sem fleygt er á hverju ári í sjóinn í
fiskislori og fiskirusli, og það munu
allir þakka sem óska þess í alvöru að
landið fríkki og eflist að velmegun.
Þ. E.
Mjólkurskilvindan
„Alexandra11.
—o—
Eftir tilmælum eins af hinum heiðr-
uðu útgefendum Bjarka, að senda blað-
inu greinarstúf um þetta nytsama bús-
gagn, leyfi jeg mjer að senda yður eft-
irfylgjandi línur.
Jeg hef 11. Nóvbr. f. á. rítað dálitla
grein í Austra (nr. 32) um skilvindu
þessa og tek því eigi hjer upp það
sem þar er sagt, en læt þess jafnframt
getið að vindan skilur rjett helmíngi
meira á kl. tíma en þar er sagt nl. 90
potta eða 15 potta á 10 mínútum. Af
vangá hafði jeg misritað þetta.
Skilvindan Alexandra er hinn mesti
kjörgripur, vönduð og traust að öllu
smíði, sem borgar verð sitt með rentu
rentum á örfáum árum. Hún skilur
fljótt og vist hverja einustu fitu ögn
úr 15 pottum kúamjólkur á 10 mín-
útum, en af sauðamjólk 12 potta. Hún
skilut betur fiituefnið úr miólkinni en
þegar mjólkin er sett upp og látin
standa 36 kl. tíma. Mismunurinn er 3
kvint á i>33 pd. smjers, með öðrum
orðum, það kemur úr sömu pottatölu
þegar skilið er í vindunni 130 kv.
smjers, en þegar mjólkin er sett upp
ciníngis 127 kv. smjers. Nægilega
margar tilraunír í þessa átt hef jeg
reyndar enn ekki gert, en jeg þori að
fullyrða að mismunurinn er enn meiri
þegar sauðamjólk fer að þykkna síðari
hluta sumars. Skilvindan gefur því
tóluvert meira smjer og miklu betra,
margfalt útgeingilegra til sölu en ella.
Hversu hreint og þokkalegt sem mjólk-
urhúsið er og hversu hrein og þrifaleg
sem ílátin eru (bakkarnir og mjólkur-
trogin), þegar mjólkin er sett upp,
vantar smjerið þó þennan þrifalega
blæ, sem smjerið hefur þegar rjóminn
er tekinn með skilvindu. Vilji jeg ráð-
leggja vini mínum heilt, svo ráðlegg
jeg honum að kaupa skilvindu. Öllum
búendum nær og fjær ráðlegg jeg að
kaupa skilvindu, þó þeir þyrftu að selja
bestn kúna úr fjósinu til þess þá álít
jeg það vel tilvinnandi. Skilvmduna
Alexöndru ættu allir að kaupa, hún
fæst hjá herra kaupmanni St. Th.
jónssyni á Seyðisfirði (sbr. auglýsfngar
hans í Austfirsku blöðunum). Það er
mikill kostur að kaupmaður þessi tek-
ur ýmsar innlendar vörur fyrir skil-
vindurnar.
Jeg vil svo enda grein þessa með
því að biðja menn að athuga hinn
mikia kostnað, sem bóndinn sleppur
við ef hann á skilvindu: Mjólkurhús,
ílát öll við uppsetnfngu, verkatöf, ýmsa
skemd og óþokka á mjólk, osti og
smjeri sleppur hann við og margt og
margt fleira.
Eiðum 2. Júní 1898.
Jónas Eiríksson.
Smátt og stórt.
Sýslufundur Sunnmýlínga
var haldinn 21. Apríl. Af stór-
tíðinum sem almenníng varða gerð-
ist þar helst það tvent, að fund-
urinn ályktaði f einu hljóði að
senda Kristjáni konúngi IX. ham-
íngjuósk »í tilefni af« (i Anledning
af) 80. afmæli hans og að aðal-
amtsráðsmaður var kjörinn A. V.
Tulinius sýslumaður á Eskifirði.
Beiðni skólastjórans á Eiðum um
að fá 200 kr. styrk til jarðabóta
úr sýslusjóði, var þar á móti frest-
að til aukafundar.
Botnverpíngur enskur Ceylon
G Y 366 kom híngað í fyrra dag
til að kaupa kol, og fór aftur sama
dag. Menn sem komu út á skipið
sáu að hann hafði vota bornvörpu
á þilfaii og í henni smákola á
stángli, og sýndist hún nýdregin
upp úr sjó. Pó það yrði ekki
beinlínis sannað að hann hafi fiskað
innan landhelgi, þá vakti þetta
grun manna um að svo hefði verið
og styrktist það við s’igu sögn
skipstjórans á >AIdebaran«, sem
kvaðst hafa mætt sama skipinu í
gærmorgun og sjeð það þá koma
út úr Loðmundarfirði. Er bágt að
skilja hvað það átti að vilja þáng-
að nema til að brjóta lög, því það
fór svo snemrna hjeðan í fyrra
kvöld að það átti að vera komið
út úr landhelgi fyrir kl. 11 fyrir
miðnætti.
Nauðsynlegt væri að þeir
gæfu sig fram sem allra fyrst sem
kynnu að hafa sjeð þennan pilt
trola annað hvort hjer í firðinum
eða Loðmundarfirði og scgðu bæ-
arfógcta til þess, svo launa megi
honum lambið gráa síðar.
L í f s á b y r g ð. Eyfirðíngar,
Skagfirðíngar og Húnvetníngar ættu
að hyggja að auglýsíng hjer í
blaðinu um ferðaáætun Stefáns Th.
Jónssonar kaupmans um þessar
sýslur til þcss að gefa mönnum
kost á að tryggja líf sitt.
Í’etta er gott og hentugt txki-
færi og ættu menn að nota það
scnt bett. Tryggíng á l.fi sínu er
eitt af því sem varasamt er að slá
á frest.
Afsláttur strandskipanna á
fram- og- aftur farbrjefum hefur af
misgáníngi komið skakt út í aug-
lýsíngunni í Bjarka. Afsláttur er
því aðeins gcfinn að fargjaldið
aðra leiðina. nemi io, 7, og 5
krónum, í stað þess að þar var
sagt að nóg væri ef fargjaldið væri
það báðar leiðir. Þetta eru menn
beðnir að athuga.
Andrjcs á Hvítárvöíl-
u m hefur selt Hvítárvelli með bú-
inu fyrir 30 þús. krónur. Þýskur
maður Gauldrée Boileau hefur keyft
og er sagt hann ætli að setjast
þar að.
H e i m d a 1 1 u r tók 4 botnverp-
ínga í kríng um Garðskaga og
sektaði þá um 14—1800 krónur
hvern og gerði vciðarfærin upp-
tæk. Hann kvað nú gera þeim
þann grikk að Iáta sem hann ætli
eitthvað burt, en snýr við aftur og
kemur þá allri botnvörpuþvög-
unni að óvörum upp í landsteinum.
Franska skútan, sem lenti
upp fyrir Karlskála, varð ekki að
strandi. Rjúkan kvað eiga að
draga hana til Dunkerque og fá að
sögn 5000 kr. fyrir.
ICynferði barna.
Dr. Leopold Schenk, fósturfræð-
íngur í Wien, hefur nú gefið út
bók um þetta cfni og heitir hún
»Um áhrif á kynferði barna«. Þar
kemst Schenk að þeirri niðurstöðu
— »eftir margra ára tilraunir« —
að hjcr megi miklu ráða um, með
því að samancetja fæðu móðurinn-
ar á hæfilegan hátt. Köfnunar-
efnisrík fæða (ket, egg o. s. frv.) á
að gera fóstrið karlkent, en kol-
vetnarík fæða (sikurefni, mjelmatur
o.s.frv.) á að gera fóstrið kvennkent.
Móðirin á helst að vera byrjuð að
ala sig á kolvetnaríkum (stelpa) eða
köfnunarefnisríkum mat (strákur),
áður en eggið frjóvgast c: áður en
getnaðurinn fer fram.
Nú er eftir að vita hvort öðr-
um tekst eins vel og Schenk sjálf-
um. Ilann eignaðist 6 stráka eft-
ir þcssari aðferð.
Ný söltunaraðferð á keti.
Úngur vísindamaður danskur,
August Fjcldstrup dýra-
fræðíngur, hcfur íundié nya aðferð-
til að salta ket, eins og áður hcf-
ur lauslega verið getið 1 Bjarka.
Aðferð hans cr fólgin í því, að
undir cins ag búiðl er að drepa
dýrið (skjóta með skammbyssu), er
hægra hjartahólf þess opnað og
rcnnur þá alt blóð. úr dýrinu. Sam-
stundis cr saltlegi spýtt með þrýsti-
sprautu í gegnum vinstra hjarta-
, húlf þess og flyst þá loguiina