Bjarki - 02.11.1898, Blaðsíða 1

Eitt blað á viku minst. Árg. 3 kr.
borgist fyrir 1. Júlí, (erlendis 4 kr.
borgist fyrirfram).
Auglýsíngar 8 aura línan; mikill af-
slátttur ef oft er auglýst. Uppsögn
skrifleg fyrir 1. Október.
B J A
III. ár. 43
Seyðifirði, Miövikudagínn 2. Nóvember
t
Otto Wathne,
Gamla Hel læfrur skamt stórra
h'iggva í milli hjer á Seyðisfirði nú
um þessar mundir, og má segja
að heldur tíiiist nú á burt hið
betraUiðið. Snorra mistuiri við í
Júlí, og nú höfum við fylgt Otto
Wathne til grafar. Manni verður
það nærri því að spyrja: hvcr
kcmur næst? En hverju sem til
þess verður svarað, þá er það víst
að nú verður ekki höggvið stærra.
Hjer eru ýmsir dugandi drcfingir,
svo að óvíst er að víða sje betur,
og mun einginn þeirra finna að
hann sje mínkaður við það, þó
sagt sje, að sá sje nú fallinn sem
iræknastur . var, því svo myndi hvert
hjerað á íslandi geta sagt, sem
mist hefði Otto Wathne, og eins
mundi viðar.
í^að er því ekki undarlegt að
mönnum hnykti nokkuð við og bær-
inn hljóðnaði, þegar Egiil færði lík
Wathnes híngað fyrra Sunnudags-
kvöld. í’á stundina hafði liver
okkar nóg að hugsa með sjálfu.n
sjer.
Svo mun og víðar um land, að
mönnum mun þykja lát hansmikil tíð-
i.idi og ógóð, að minsta kosti ölluin
þeím, sem þekkja og kunna að
meta hinn merkilega dugnað hans,
og þá þýðíngu sem störf hans hafa
haft fyrir okkur allu og framtíð
landsins.
Otto Wathne varð aðeins SJára
gamall. Hann er fæddur í Mandal
í Noregi 13. Ágúst 1S43. Það
fanst þegar á úngum aldri, að
manntak var 1 honum og laungun
tii að komast áfram og hann var
ekki eldri. en vart tvítugtur þegar
hann tók skipstjórapróf í Mandal.
Um það bil, eða litlu síðar kom
hann (yrst híngað til lands. Hann
kom þá fyrst sem timbursali á lít-
HJi skonortu, en var of úngur til
að vera skipstjóri sjálfur. Á þessu
skipi kom hann hjer við ýmsa
staði, ekki svo fáar ferðir. 1868
(eða 69) i<orrl . hann híngað til
Seyðisfjarðar með tveim skipum til
að stunda síldarveiði og bygði þá
lítið hús við voginn utan t;l við
Búðareyri, þar sem síðan er köil-
uð »Vatnabugt*. Síldarveiðin lán-
aðist ekki í það sinn og fór Wathne
hjeðan aftur 1870.
Hann þykist : þá ekki koma sjer
svo fyrir í Noregi sem hann vill
og sýnir það vel atorkuna' og á-
ræðið og er einkennilegt mannin-
um, að hann heldur þá til Eing-
lands og tekur þar stýrimanspróf;
þar var leiksviðið stærra, skipin
fleiri og meiri. Hann varð þar þá
stýrimaður á Austurindía förum og
síðan skipstjóri og fór víða um
lönd.
En vorið 1880 cr Wathne kominn
hinga^ á fornar stöðvar og mun
fregnin uin síldarveið' annara Norð-
manna hjer næstu árin á undan
hafa verið orsök í því. En frá
þeim tíma hafái Wathne aðalstöð
sína og heii’úili hjer á Seyðisfirði
til dauðadags
Til þess að sýna að Otto Wathne
var einginn meðalmaður, þyrfti n.ú
ekki annað en benda á það, að
hann kemur hfngað vorið 1880, að
rjettorðra manna sögn, með tvær
hendur tómar, en aflaði sjer síðan
meiri eigna með dugnaði sínurn
einum saman og áræði en nokkur
annar samtímismaður hans á landi
hjer og lagði út í umfángsmeiri
fyrirtæki, en dæmi sje til aí öðrum.
Og það mun einginn maður segja
nje hafa sagt um Wathne Iífs nje
liðinn að hann aflaði fjár síns með
nurli cða sýtíngí við verkfólk sitt
eða viðskiftamenn eða neinn mann
annan. Hann gat kannske verið
mishittur einkum ef um stórt var
aðýrgera, og mun það þó margur
meir, en fjesparann eða sýtinn
hefur einginn maður sagt Otto
Wathne.
Það hefur nú að vísu verið mælt
bæði að hann hafi feingið margt í
eigu sinni fyrir lítið og eins hitt
að iánið hafi leikið við hann oft,
og lagt margt happið upp í hend-
ur honum. Hvorttveggja má víst
til sans vegar færa, en bæði er
það, að vant er að greina hvar
forsjá og snarræði enda og ham-
'ngja byrjar og eins er hitt víst,
sem Hluta-Bergnr, gamall formað-
ur í Vestmanneyum, sagði við mann,
sem honum þótti linur í sjósókn-
inni: »Það kemur ekkert á aung-
ulinn meðan hann liángir heima í
hjalli«.
það mun reynast satt, að Wathne
sá mörgum manni betur hvers við
þurfti tii að taka á móti höppum
ef þau hlotnuðust, og bjó sig und-
ir það eftir efnum, en var skjótur
tll að taka gæs ef hún gafst.
Það voru yfirburðir-hans. Það
var hamíngja hans.
Þess átta fieiri kost en hann að
leggja fjelausir 1880 út í þá tví-
sýnu, sem síldarveiðin er, aðeins
með Ktilfjörlegu lánstraus ti og þeim
krónum sem í varð náð.
Hann vogaði — og vann.
Þetta var fyrirtæki sem einmitt
átti við skap hans. Hann gat vel
beðið, svo árum skifti, beðið alla
at" sjer, tapað tugum þúsunda, en
þar mátti líka vinna hundrað þús-
undir á fám vikum og það gerði
hann líka.‘
Jeg hef skilið það svo, sem
skipaeign hans öll væri í rauninni
miðuð við síldárveiðarnar. Þær
þúsundir, sem hann vann á feið-
unum til hinna fjórðúnganna suður
og norður hirðir hann, þegar eing-
inn hefur mannrænu á þvi annar,
og reglulegu ferðirnar til útlanda
síðasta árið, sem hann mun hafa
haft hag á, grunar mig að mest
hafi veríð gerðar tii þess að skip-
in hefðu nokkuð að starfa mcðan
hann var að bíða eftir síldinni.
Því ljet hann og Vaagen leika lausu
við þó ferðir Egils væru fastar.
Hann sá það, og sá það rjett,
að fyrst er að auka arðinn til
lands eða sjávar. Þá koma skipin
eðlilega á eftir til að koma honum
á markaðinn, samgaungurnar auk-
ast milli fjórðúnganna, því þá kem-
ur flutníngsþörfin fyrir fólk og fje,
og loks þokar eðlileg viðskiftaþörf
öllu landinu næi heiminum.
Þessa leið fór Wathne, sjálfum
sjer til hags og öllu landinu. Og
þó aldur hans og kraftar entust
ekki til að komast þángað sem
hugur hans stefndi, þá lifði hann
nóg til þess, að sýna öllum heimi
að ísland gæti verið tífalt að íbú-
um og þúsundfalt að auði.
Við eigum gnægð af mönnum
sem .kunna litlu töfluna og kunna
hana vel, en fáa sem bókstaflega
sagt g e t a ekki reiknað með
minna en þúsundum, og það gat
Wathne ckki.
Það má og satt vera að hann
hafi ekki einn átt frumhugsanirnar
1898.
að öilum sínum fyrirtækjum, svo
sem að stórversluninni. En það
eru líka hyggindi að meta góð ráð
og er einginn minni maður fyrir
það, svo framarlega sem það er
satt, að hægra sje að kenna heil-
ræðin en halda þau.
Þeir menn eru fáir, sem landið
í heild sinni og einkanlega Aust-
firðir hafa átt meira að þakka en
Wathne og sjerstaklega má segja
þetta um Seyðisfjörð; það er jafn
þakkarvert hvernig hann aflaði fjár
síns og hvernig hann varði því.
Island væri í mörgum stöðum
fríðara aðkomu nú, cn það er, cf að
allir þeir útlendíngar sem bjer hafa
aflað fjár, hefðn hver á sínum stað
látið eftir sig clíkar menjar sem
Wathne lætur á Seyðisfirði.
Það var eingin selstöð til að
afla sjer forða til að fljúga burt
með og eyða annarsstaðar. Það
var heimili, þar sem hann vafalaust
undi best, og hafði aihug á að gera
sem hagkvæmast og prýðilegast,
enda mun Búðareyri með bryggj-
um sínum, sem-allar eru hans verk,
leingi minna. á starf hans.
Það er og ekki að undra þó
fólk það, sem hann veitti hjer at-
vinnu, spyrji hver nú taki við þar sem
Wathne slcfti. Því miður mun
mörgum verða ógicitt urn svarið.
Að vísu var maður hjer að
nokkru leiti undir það búinn nú
að hann myndi hvað af hverju láta
eignir sínar hjer af hendi og hafði
jafnvel komist til tals að hann seldi
þær nú á þessu ári, hvernig sem
það fer nú. Umskiftin koma hjer
því ekki óvænt.
Iiitt vissu allir að Otto Wathnc
gat ekki veríð aðgerðarlaus meðan
hann stóð uppi. Það var ómögu-
Iegt. Svo þó hann seldí eignir
sínar hjer á laodi nú, þá var víst
einginn sá sem’ ekki bjóst við að
heyra eitthvað *af honum, hvar svo
sem það yrði.
En við því bjuggust menn að
það myndi nú verða minna hjer
eftir en híngað til, því hann var
nú ekki samur maður og áður
hvorki að hciisu nje kröftum.
Hvorutveggja hafði hnignað hin
síðustu árin, og hann hafði oft al-
var'ega fundið til hjartáþrautar,
sena nú síðast mun hafa leitt hann
til bana.