Bjarki - 15.03.1900, Blaðsíða 2

borginni og Rhodes úr umsátri
Búa og Roberts síðan náð Cronje,
umkríngt hann og loks tekið hann
fángitin og 4 þúsundir manna með
honum. Búller er nú kóminn svo
nær Ladysmith að ekki eru á milli
nema fáar mfiur enskar og menn
vaéhta að fá þá fregn þá og þeg-
að Búar sje neyddir til að hefja
umsátrið og hafa sig á burt.
Svona er högiim háttað þar syðra
nú að Bretúm þokar alstáðár áfram
og því er ekki undarlegt þó gleðin
sje mikil í Jerúsalem.
Atburðir á ófriðarstöðvunum og
voptiaviðski'fti hafa í fám orðum
ságt verið á þessa leið síðan or-
ústuná við Colenso scm getið er
úm í 4. tbl. Bjarka þ. á.:
Eftir ófarirnar við Coleúsö hjelt
Búller liði sínu vestur á við upp
með Tugeiafijöti. Hann fór þar
mjög hægt og bítandi og beið liðs,
sem streymdí til hans bæði sunn-
án frá Cap og áustan af Natal.
í’ar sest hann að á sýðri árbakk-
anum I í. Janúar. Fyrir norðan
ána sát Joubert gamli með 30 þús.
man'na og hetur alt híngað til reynst
óhægúr þröskuldúr á végi Búllers
til I.ádysmith. Meðan Búller sat
þárná ljetu Búar kúlunum rigna
. yfir bórgina að kalla mátti dag og
nótt og ‘ér merkileg vörn general
Whités og liðs hans þar, svo ilía
ævi sem það á. Mannfall Breta
hefur verið voðalegt þar og reynd-
ar alsiaðar; og þetta mun vera
einn sá mannskæðasti ófriður scm
háður hefur verið á síðari tímum
í hlutfalli við liðsfjölda. í cinni
orustunni við Ladysmith (6. Jan.)
fjellu af Bretum 419 manna, þar á
meðal 15 foríngjar, og í orustu sem
Búller átti þar nú i fyrra dag ná-
lægt borginni fjcllu í einni her-
deildínni 14 foríngjar af 17, en 6.
jan. mistu Búar aðeins 26 falína
og 77 sára.
Um miðjan Janúar sameinar
Warren general lið sitt við Búller
og gera þcir þá hverja tilraunina
á fætur annari til að komast norð-
ur ýfir Túgelafljót en eru jafnharð-
an reknir öfugir aftur og hafa þó
ógrynni liðs. Efnn dag við mán-
aðarlokin ráðast þeir enn yfii fljót-
ið og á stöðvar Búa þar sem heitir
Spion kop og náðu þar einum hnúk-
inum á fellinu og hrósaði þá alt
Bieska ríkið sigri. í’etta var ein-
mitt þá daga sem jeg kom híngað,
en sú gleði var skammvinn, því Búar
hjeldu hæðunum í kríng og sóttu svo
hart á Bretana að þeir urðu að
hröklast þaðan eftir mikið maíntjón
og 15 stunda orustu. En síðan
hefur drifið svo mikið lið að þeim
Búller að þeir hafa komist norður
yfir ána og þokast norðaustur að
l.adyjsnuth, en svo rrá segja að
hvert fótmál hafi kostað þá strauma
af blóði og búnka af líkum, en
hvorugum hernum þarf að frýja
hugar, því aldrei hafa nokkrir hund-
ar bitist betur en þeir.
Astand austurheranna mun þá
núna vera þetta:
W'hite (borið fram Uæt) situr
enn í Ladysmith og þolir þar ó-
trúlegar hörmúngat af skotum, vista-
og vatnsskortí og sóttum, en verst
með mestu hugprýði. Búar sitja
umhvérfis ög berjast á tvær hend4
ur, bæði við Withe að innan og við
þá Búllcr sem sækja að þeim að ut-
an á allar hliðar og hafa að minsta
kosti tvöfalt lið. Joubert mun
hafa um 30 þús. en Búller hefur
að minsta kosti 50, og svo hcfur
Withe 10 til 12 þúsundir inni í
Ladysmith.
Af þessum ástæðum væri það
aungan veginn undarlegt, þó þær
fregnir komi næstu daga, að Jou-
bert (borið fram Sjúbert) hefði
hðrfað frá Ladysmith og þokast
aústur að Landamærum Transvaals
til þess að tryggja líf manna sinna
og vérja land sitt ef á þarf að
halda. Búum er hvort sem er cing-
in sigurvon í þessari styrjöld. Það
eitt geta þeir unnið að heimurinn
mun spyrja: hvort menníng Breta
og ökkar allra »siðuðu þjóðanna«
sje betri til frambúðar cn þessi
»hálfa« menníng Búa, sem kölluð
er. Þéir eru ekki ólíkir Íslendíng-
um — hinum fornu.
Vesturher Breta hefur geing-
ið ólíkum mun betur en Búller og
austurher. Fyrir liði Breta þar
rjeðu, eins og menn múna, þeir
yflrforingjarnir Methuen og French.
Methuen fór leingi mjög halloka
fyrir Búum við Modderfljót, en svo
var Roberts gerður aðalforíngi
als hersins og var svo sjcður að
hann hjelt ekki frá Cap fyrri en
hann hafði þrefalt eða fjórfalt lið
og vopn við Cronje og Búa hans
sem hjeldu Kimberley og vörðu
ferðir yfir Modder. Þegar hann
kom með sveitir sínar norður að
fljótinu lagði hann sjálfur til orustu
við Búana með aðalherinn, en Ijet
French laumast á hlið þeim með
nokkrar sveitir inn til Kimberley.
French lánaðist -að komast inn í
borgina og brjóta hervörðinn sem
um hana sat, líklega hjer um bil
2 þ; manna. Cronje stýrði Búum
og varð loks að þoka fyrir ofur-
eflinu. Menn hjeldu hann hefði þá
um 8 þús. ríianna en Bretar lík-
lega 40 þús. als þar vestra. Cror.je
hjelt svo í ofooði austur á við upp
með Modderfijótinu og segja ensku
blöðin að lið hans færi á einum
sólarhríng um 35 mílur enskar, og
þó hafði hann tc-kið þar fjölda
kveuna og barna liðsmanna sinna
og Ianda til verndar þeim. Þeir
Roberts náðu honum þó þar uppi
með ánni og gátu slegið hríng um
hann. Þeir Cronje bjuggust þar þá
um, grófu sig niður í sandbakka
árinnar og víggirtu sig þar á svæði
sem nema mun cinni þúsund faðma
á hvern veg. Á þennan blett ljetu
þeir Roberts nú dynja allar sínar
kúlur, sneru þángað 50 fallbyssu-
kjöftum sem jusu yfir Búana þús-
undum spreingikúlna nótt og dag.
Samt situr Cronje þar 8 daga og
gerði Bretana mjög svo tannsára.
Loks varð Cronje að gefast upp í
fyrra dag við sólaruppkomu og kom
þá upp að hann hafði einar 4 þús.
manna til að verjast ógrynni þeirra
Roberts og French. Hann er nú
fluttur til Capstaðar og þúsundir
hans og vegurinn inn á Oraníuríki
þröskuldalaus og má því Búast við
að þessir bandamenn Búa verði nú
að gánga á eiða sína og semja við
Breta. Þó er þetta ekki víst, því
Hollendíngar í Kaplandi heimta nú
frið með þeim skildaga að bæði
Transvaal og Oraníuríki verði
frjáls sem áður ella geri þeir upp-
reist sem Bretum verður þúng í
skauti.
Ástandið þar fyrir vestan Trans-
vaal og Óraníu er þá þetta: Vest-
urher Búa hefur orðið að gefast upp
og Bretar eiga opna leið inn á
Óraníuríki, því lið er þar nú fátt
fyrir. Að vísu komu nokkrar þús-
undir dreifðar þar vcstur á við til
að reyna að bjarga Cronje, en Bret-
ar hröktu þær og eyðilögðu gjör-
samlega hverja um sig áður en
þær gætu gert nókkuð að hjálpinni.
Ástandið á hersvæðinu er þá
þetta nú 1. Mars: Bretar hafa um
184 þúsundir liðs í Suður-Afriku
en Búar og Óraníumenn lítið yfir
80 þús. als og einginn veit hve
t ■
leingi Oraníumcnn standast freist-
ínguna að gánga á náðir Breta,
því bæði er land þeirra nú opið,
besti foríngi þeirra handsamaður og
fagurgali Breta við þá óumræ.'il ;ga
dýrðlegur með alskonar fyrirbeitum
ef þeir gángi úr liði Búa og geri
frið.
Líklega þoka Búar nú frá Lady-
smith og setjast á landamæri sín á
alla vegu; þar hafa þeir ágætar
varnir og eingin getur sagt neitt
fyrir um það, hve mjög þeir geta
þreytt Breta, því Búar vita það, að
frami þeirra og frelsi stendur á
þeim fasta grundvelli að þeir hafa
ekki leyft neinum Bretum eða njósn-
armönnum þeirra að sá sæði sínu
f Transvaaí.
Þessi þjóð verður unnin af ofur-
efli, það vitum við, en hún og dug-
ur hennar lifir cftir sem áður, það
vitum við líka allir og Bretar kann-
ske best.
Hjer í Lundúnum er ástandið
merkilegt og nálega ótrúlegt okkur.
Við gaungum daglega fram hjá þeim
stað, þar sem hraðskeyti hermála-
stjórnarinnar frá Búaófriðnum eru
límd upp á stórum skjölum. Þar
standa þúsundir manna fyrir utan
og bíða þess að næstu fregnir verði
settar utan á húsið. Súmir vilja
sjá hvernig orustur og aðfarir gángi
þar syðra, en mesti þorri þúsund-
anna sem bíða, eru konur og börn,
bræður systur og uhnustur þeirra
manna sem geingið hafa í herinn
í Suður-Aíríku. Sumt geingur þegj-
undi burtu. Það hefur ekki sjeð
nöfn ættfngja sinna á töflunum, en
fjöldi geingur burt grátandi, því
þau börn og þær konur sáu menn
sína eða bræður og syni þar skotna
eða fallna fyrir sárum, eða hand-
tekna. Niðurl.
Danmörk. Þar er það nú
helst til tíðinda að Danir eru að
selja vestureyjar sínar. Til Banda-
ríkjanna f Ameriku hefur Verið
sendur danskur maður tiþ að semja
við stjórn Bandamanna um sölu Vest-
urindíueyjanna dönsku og er tal-
ið víst að sú sala lánist. Hörring
og ráðaneyti Dana telur rjettast að
selja, og mun það vera rjett sjeð,
því Dönum er lftið gagn að þeirri
eign, en þeir kosta til hennar ó-
grynni fjár árlega.
Andrée. Margir telja nú víst
að þeir Andrée hafi komið f loft-
fari sínu niður á austurströnd -Norð-
ur-Ameriku og verið myrtir þar af
skrælíngjum. Þess var getið í vet-
ur að umsjónarmaður Breta þar við
Húdsonsflóann hefði feingið þær
fregnir af innbornum skrælíngjum
að tveir hvítir menn hafi verið
skotnir þar norður frá og skræl-
íngjar hafi sjeð þar leyfar af loft-
fari. Nú hefur biskup hjeraðsins
sent út þá frégn að hann hafi haft
tal af skrælíngjum, sem flutt hafi
sömu fregnina og hann álítur vfst
að þetta sje Andrée, og að þeir
hafi verið skotnir þar til bana,
Skrælíngjavíkíngar eru þar á hverju
strái og drepa alt sem þeir ná í
eins og hundar á Kamhsjaka og
skyttur á Seyðisfirði.
Svarti dauði eða kýlapestin
geingur nú einna skæðast í Arabíu.
Þykir allmikil hættu á að sýkin geti
borist híngað til álfunnar með píla-
grímum frá Mekka. Rússar hafa
bannað Múhameðsmönnum í sínum
löndum allar pflagrímsferðir þetta
ár (1900). Aftur á móti hafa Tyrk-
ir og Englendíngar ekkert gert í
því efni.