Bjarki - 09.07.1901, Blaðsíða 1

Eitt blað á viku. Verð árg. 3 kr.
borgist fyrir 1. júlí, (erleudií! 4 kr.
borgist fyrirfram).
Uppsögn skrifleg, ógild nema komin
sje til útg. fyrir 1. okt. og kaupandi
sje þá skuldlaus við blaðið.
VI. ár. 26
Uppboðsauglýsing.
Samkvæmt ákvörðun skiftafundar 15. þ. m. j
í búi Garðarsfjelagsins hjer á Seyðisfirði, verð-
ur opinbert uppboð haldið á eignum nefnds
fjelags hjer í bænum fimmtudaginn 26. seft-
ember næstkomandi og næstu eftirfarandi daga.
Verða þar seldar:
Húseignirfjelagsins: 2 íbúðarhús;
íshús, salthús og fiskihús sarnanbyggð; 2 skúr-
ar á Búðareyri til niðurrifs; 3 samanbyggð
íshús.
H a f s k i p a b r y g g j a með járnsporum.
5 stór fisltiskip með útbúnaði.
Veiðarfæri: botnvörpur nýjar og brúk-
aðar, botnvörpuslaungur, bómur, botnvörpu-
pokar, trawlböjur, kolanet, síldarnet, línur og
Ifnubjóð, trássur, streingir, dufl, kútar o. fl.
Húsbúnaður ýmiskonar. Smíðaáhöld.
Björgunarbelti. Saurnur. Farfi. Hnífar. Timbur-
rusl. Tómar tunnur. Járnbrautarklossar. 6
járnbrautarvagnar. Olía. Tjara. Járnvara. Þak-
járn. Ismaskína með gúfukatli. Hjólbörur.
Rambúkki með tilhcyrandi. Jarðyrkjuverkfæri.
Múrsteinn. Kol. Lúrukassar. Baðker. Stór
eldavjel. Stigar. Peníngaskápur o, fl. o. fl.
Skjöl áhrærandi búseignirnar og skipin, svo
og uppboðsskilmálarnir, verða til sýnis hjer á
skrifstofunni viku á undan uppboðinu, sem
byrjar kl. 12 á hádegi fyrrncfndan dag.
Gjaldfrestur lángur.
Bæjarfógetinn á Seyðisf. 20. júní 1901.
Jóh. Jóhannesson.
Búaófriðurinn.
11.
Maður er nefndur F. V. Reits. Hann var
sonur auðugs bónda í Kaplandinu. Faðir hans
hafði flutt suður úr Hollandi. Reits varð stúdent
við South Afrikan College í Kaplandi, hjelt
sfðan áfram lærdómi við háskólann í Edinborg
og f Lundúnum og varð þar málaflutníngs-
maður 1868. Síðan fór hann til Kaplands aftur
og var nokkur ár málaflutníngsmaður í Kap,
þar til Brand, forscti Oraníuríkis, kallaði hann
þángað sem dómara. I höfuðborg Oraníu,
Bloemfontein, voru þá aðeins 2 — 3000 íbúar
og Reits gerðist þar brátt voldugur maður.
Hann var þar þegar Einglendíngar lögðu Trans-
vaal undir sig. Rsits hataði yfirráð Einglend-
ínga. Þegar Transvaalsbúar gerðu uppreistina
vildu Otaníumenn haida til liðs við þá, en
Brand afstýiðiþví. Ilann vildi ekki óvingast við
Einglendínga. En cftir að Búar höfðu unnið
sigurinn á M&jubahæð varð hreilíngin svo sterk,
að Brand sá, að hann mundi ekki geta við
hana ráðið. Hann skýrði fulltrúa ensku stjórn-
arinnar frá því og bauðst jafnframt til að
gánga milli Búa og hennar mcð friðarboð. l’á
Seyðisfirði, þriðjudaginn 9. júli
var gerð sætt I Prætoríu 1881 og Transvaal
varð einskonar sjálfsætt lýðveldi innan enska
ríkisins. Kryger var samt sem áður ekki á-
nægður með þá sætt og fjekk henni loks breytt
1884 þannig, að Transvaal varð svo gott sem
óháð hinu enska ríki; stjórnin enska áskildi
sjer aðeins takmarkaðan rjett til þess að hafa
hönd í bagga með þjóðveldinu þegar það gerði
samnínga við önnur ríki.
Þetta kviklyndi ensku stjórnarinnar, og svo
ófarir hennar gegn uppreistarmönnum, gaf
fjandmönnum Einglendínga byr undir vængi.
Reits varð nú aðalmaðurinn f þeim flokki sem
ól á hatrinu til Einglands. 1881 stofnaði hann
mcð tveim mönnum öðrum, C. Borckenhagen,
ritstjóra blaðsins »De Express* í Bloemfon-
tein, Og prestinum S. J. du Toit, mikils metn-
um manni í Kaplandi, hið svonefada »Afrík-
anska samband* (Afrikander Bond). Markmið
þess var að gera Suður-Afríku að óháðu ríki
og Hollendfnga þar að höfuðþjóð.
Þessi fjelagsskapur breiddist skjótt yfir alla
Suður-Afríku og varð mjög fjöimennur. Það
Ijet vel í eyrum, að allir íbúar Suður-Afríku
skyldu sameinast sem ein þjóð og eiga þar
föðurland. Einglendíngar og Ameríkumenn
voru með í fjelaginu. Heróp þess var: »Afríka
fyrir Afríkubúa«. f’etta var prjedikað í blöð-
um, á fundum og í kirkjunum, stundum hóg-
værlega, stundum með æsfngi, allt eftir því,
hvernig á stóð. Eftir uppreistina í Transvaal
sendi Kaplandsblaðið »De Patriot*, sem gefið
var út á hollensku, út rit um stríðið. f*ar
segir meðal annars : »Eing!and hefur nú neyðst
til að sleppa Transvaal aftur, ssm það stal
hjerna um árið. Og enn skal hlutur þess
versna, ef það byrjar á ný á rán- og morð-
pólitík sinni. Eftir þetta virða Suður-Afríku-
búar soldáta og fallbyssur Einglendínga einkis.
Við hötum Einglendínga og mál þeirra og allt
sem enskt er . . . Enska stjórnin talar utr,
að sameina Suður-Afríku undir enskum fána.
En það skal aldrei verða. Enski fáninn er
nú hið eina sem er sameiníngunni til fyrir-
stöðu. Við skulum draga hann niður; áður en
þetta ár er úti skal sambandið verða myndað
undir hinum frjálsa afríkanska fána .... Við
Búar erum hinn rjettborni aðall Suður-Afríku.
Við eigum landið og Einglcndíngar eru okkur
háðir« o. s. frv.
Þetta rit er skrifað algcrlega í anda Reits
og líkur þessu var tónninn í öðrum blöðum
Suður-Afríku, sem stóðu í sambandi við Afríku-
sambandið.
Brand Oraníuforseti leit alltaf frcmur illu
auga til fjelagsins og landsmenn margir fylgdú
forseta sínum, svo að þeim Reils og Brocken-
hagen varð þess vegna minna ágeingt í Oranfu.
A þíngi Kaplendínga komu þeir þvf fram 1882,
að nota mætti hollersku scm r'kismál jafn-
íramt enskunni, cða að túngurnar skyldu jafn-
1901
rjettháar. Þetta var auðvitað ekki nema sann-
girniskrafa, þar sem mikill hluti landsmanná
mælti á hollensku. En þegar farið yar fram
á hið sama af enskumælandi mönnum Trans-
vaal, þverneitaði stjórnin þar að gefa ensk-
unni jafnrjetti við hollenskuna.
Kryger þótti f aðra röndina nóg um upp-
gáng »Afrikander Bond«. Það starfaði að
sama marki og hann, en hann vildi sjálfur
halda um taumana. Og svo vildi hann gera
Transvaal að höfuðríki Suður-Afríku, en ekki
Kaplandið. I öll hin vandasamari embætti í
Transvaal varð hann að sækja menn til ann-
ara landa. En hann forðaðist að sækja þá til
Kaplands og leitaði heldur til Norðurálfii, til
Hollands og Þýskalands. Þeir menn urðu hon-
um algerlega háðir. Efþeir hneigðust að öðr-
um skoðunum, þá sendi hann þá burt aftur,
Kryger vildi draga Oraníun'kið til sfn og
fjarlægja það Kaplandinu og cnskum áhrifum.
Þegar það kom til orða að Icggja járnbrautir f
Oraníu sem framhald af járnbrautunum f Kap-
landi, bað hann Brand að koma til viðtals við
sig til Prætoríu, 1887. Brand sendi annan
mann, Fraser að nafni, í sinn stað. Kryger
skýrði þá frá, að hann vildi ekkert jarnbraut-
arsamband við Kapland; hann vildi loka fyrir
ensku versluninni og öllum enskum áhrifum
þar sunnan að. Hann vilði fá járnbraut frá
Transvaal út til Delagóaflóans og á þann hátt
samgaungur við Evrópu og evrópeisk stórveldi
(Þýskaland). »Byggið þið heldur cingar járn-
brautir, en að þær komi að súnnan, frá Kap«
mælti Kryger, »Við viljum ckkert hafa með
ensk yfirráðc. Fraser fjellst ekki á skoðanir
Krygers. En árið eftir dó Brand forseti og
þá stóð hörð kosníngarimma milli þeirra Fras-
ers og Reits. Reits hafði sigur og afleiðíngin
af honum varð sú, að Oranía og Transvaal
gerðu bandalag með sjer; það var búin til ný
stefnuskrá fyrir Afríku sambands-fjelagið o. s. frv.
Um þetta leyti, 1890, varð Cecil Rhodes
æðsti ráðgjafi Kaplands. Hann var vinur helstu
foríngja Afríkusambandsins og þeir studdu
hann til kosnínganna. Hann vildi eins og þeir
sameina alla Suður-Afríku í eina heild, en
Rhodcs ætlaði svo að leggja hana undir yfir-
ráð Einglands. Eftir að Rbodes kom að stjórn-
inni varð keppnin miili Kaplands og Transvaal
alltaf meiri og meiri. I áformum sínum voru
þeir Rhodes og Kryger andstæðíngar og hlutu
því að rekast á. Aður er Kryger varði hafði
Rhodes lagt undir Eingland stórt landsvæði
fyrir norðan Transvaal, Matabclaland og Mas-
honland og fáum árum síðar lagði hann undir
Eingland Bechuanaland fyrir vestan og Ama-
tongaland fyrir austan Transvaal. Afríkusam-
bandi i í Kaplandi var í fyrstu mjög tregt til
að samþykkja þessar aðtarir, en Rhodes Ijet
sem hann hjeldi aðeins fram Kaplandi gegn
Transvaal og fjekk það þá að lokum fullkomlega