Bjarki - 09.07.1901, Blaðsíða 2

á sitt mál. En nú voru gullnámarnir miklu
fundnir í Transvaal og það orðið auðugasta
ríkið í Suður-Afríku. Fólk streymdi þángað
hvaðanæva að, en Kiryger hafði þegar 1887
komið í veg fyrir að sá innstraumur hefði
nokkra pólitíska þýðíngu, með því að útiloka inn-
flytjendurnar frá öHum borgararjettindum fyr
en eftir 10 ára dvöl í landinu, og 1890 urðu
árin 14, Kryger notaði hið mikla fjc scm
ríkinu safnaðist á þessum árum vel til þess að
koma áformum sínum úfram. Hann keyfti
fallbyssur og önnur hergögn og kallaði til sín
þýska herforíngja til þess að æfa lið sitt og
segja fyrir um víggirðíngabyggíngar. Har.n
kom sjer sem mest í mjúkinn við þýsku stjórn-
ina og fjekk blöð Þjóðverja til þess að tafa
sínu máli og hugsaði sjer að hafa Þýskaland
að baki sjer þegar hann risi upp og biði Eing-
lendíngum byrginn fyrir fullt og allt. Reits
fylgdi Kryger leingi að málum, en þó kom svo,
að hann varð nauðugur viljugur að gera sam-
band við ensku stjórnina gegn Transvaal.
Kryger vildi ýmist fara með Oraníu sem skatt-
land sitt, eða hann gerði hana jafna hverju
öðru útlendu ríki. Borgararjettindi í Trans-
vaal feingu innflytjendur frá Oraníu t. d. ekki
með öðrum kjörum en útlendíngar vfir höfuð,
Kryger fagði háan innflutníngstoll á vörur þeirra
og reyndi jafnvel að hefta allan vöruflutníng
þar sunnan að, ekki einasta eftir Oraníubraut-
inni, heldur einnig um vöðin á Waalfljótinu.
Þá gerði Reits samband við Einglendínga og
Kryger var þraungvað til að lækka seglin.
1895 sagði Reits af sjer foisetaembættinu vegna
heilsulasleika. Fraser bauð sig aftur fram, cn
fjell fyrir vini Reits, Steijn dómara. Hann var
fjelagsmaður í Afríkusambaadinu og fullkominn
fylgismaður Krygers.
Ferðabrjef.
— o—
I.
Föstudagskvö.ld frá Seyðisfirði. — Fram hiá
fjörðum og víkum á fleygiferð. Eíngum getur
dottið til hugar að sofa á slfkri draumbjartri
sumarnóttu, að minnsta kosti ekld þeim, sem
ferðast í fyrsta sinn til þess að skoða sitt
eigið land. — Og þá er maður í svo undar-
legu skapi. — Allt hríngsýnið, landið með vík-
ur og firði, grænar hlíðar, skriður og kletta-
belti — og svo háa hvíthærða tinda hverfandi
eins og hvít ský lángt inn við sjóndeildar-
hríng — allt landið eins fátækt og nakið eins
og lítið barn, en þó svo kært og ástbundið —
af því að það er vort, þitt og mitt.
En svo kemur þokan, þessi tularfulla haf-
þoka, sem læðist flatmagandi inn yfir hafið
eins og firtinn hundur, en rýkur svo upp alt
í einu og tekur fiaf og land í úlfgráa bónda-
beigju og hristir sig eins og blautur hundur
frarran t' þig. Er það kannske ekki eitthvað
hundsgrátt og leiðiniegt við hafþokuna!
En svo cr ferðinni lokið fyrst um sinn.
Gufuskipið leggst fyrir og baular eins ög naut-
hveli norður á Hornströndum og fær svar ut-
an úr þokunni. — I iiiu skapi fer rriaður nið-
ur — og háttar nauougur. Og hafaldan vagg-
ar og raular við skipsúðirnar. Það er aiveg
eias og hafþokan sinjúgi pmátt og smátt inn
i hofuðið a manm og vefji sig þjettara og
þjettara utanum hann eins og þykk dúnblæja.
Hugsanirnar koma og fara, blikna, hverfa, koma
aftur, skifta búníngi, — svo grillir í þær eins
og í þoku — lángt burtu — svo slokknar hin
síðasta — Svefn! — Miðsumarsnótt í hafþok-
unni.
En svo vaknar maður við vondan draum á
Vopnafirði, — því þar er ljótt! — það er að
segja í kaupstaðnum; sveitin kvað vera mjög
faiieg, en hana sáum við bara í fjærisýni feg-
urðarinnar.
Lánganes er ljómandi fallegt, þó það í raun-
inni stíngi þeirri hlægilegu hugmynd að manni
að það sje bara »Iángt nef«, sem ísland af
rótgrónum sjálfbyrgíngsskap gefur grannaþjóð-
unum, en svo bendir það óviijandi heldur Iángt
norður, — því það er ekki gott að vita, hve
lángt heimurinn nær, hann er þó víst harla
stór! »Ergo: En Skjæbnens Ironi«;en það get-
um við ekki sagt á íslensku. —
Framhjá Þistilfírði, Sljettu og Axarfirði geing-
ur það allt stórslysalaust, því þar er farið svo
djúpt. En svo kemur maður að Mánáreyjum.
Eru það smáeyjar tvær með bratta bergveggi
á alla vegu, og liggja þær alliángt frá iandi.
Þar kvað þó hafa verið bær 1' fyrndinni, sagði
sjera Jón. Bjó þar kellíng ein mjög forn í
skapi. Sótti hún aldrei kirkju, og þótti presti
hennar það mjög iit. En svo bar við einn
sunnudag, að keilíng iætur manna bát og róa
með sig til kirkju. Kemur hún inn, eftir að
prestur er stíginn í stól. Verður hann glaður
mjög og þakkar Guði fyrir, að hann hafi mýkt
steinhjarta kellíngar. Eftir messu gefur harin
sig á tal við kellíngu og tjáir henni gleði sína
yfir hinni dásamiegu breytingu á skapi hennar.
Lætur kerlíng hann fyrst tala út, en segir svo,
að hún hafi heyrt þess getið, að tvö nýstárleg
dýr, sem svín heiti, sjeu komin til sveitar-
innar, og hafi sig lángað til að sjá þau. —
Eftir það kyað prestur aldrei hafa hælt guð-
rækni keilíngar. — Svona sagði síra Jón okk-
ur söguna, — eða kannske var hún dálítið
öðruvísi. — En vísí er það að eitthvað ilt er
enn á seyði í Máiiáreyjum. Sáum við Gutt-
ormur þíngmaður þar ofsjónir og illar vættir
— og það í sjónauka. —• Og þá er Hannes
heyrði það nefnt, gekk hann berserksgáng og
trylltist mjög, því í æsku var hann á hafbryssu-
veiðum í Mánáreyjum og reið þá við gand-
reiðarbeisli fimm fimtudagsnætur í röð hring-
inn í kríngum eyjarnar, því fyrr voru eklti
hryssurnar fulltamdar. •— Sýndist mjer Hannes
þá heldur svaðalegur; rjeðist hann á fjelaga
mína — með hárbeittum rakhníf, sem hann
áður hafði hvatt á buxnalæri sínu — og rak-
aði þá. — En við Lundey rann honum ás-
megin. Varð hann þá friðsemdarmaður hinn
mesti og talaði frönsku.
Seint um laugardagskvöldið komum við svo
til Húsavíkur.
Garnagaul Lángnesir.ga.
— :o: —
Vottorð Þórshafnarverslunarmannanna, sem
Bjarki neitaði nýiega að prenta, er nú komið
út 1' Austra. Sem dæmi upp á sannsögli
mar.nkindanna má benda á þessa sctníngu í
skjalinu : »Meginþorri vor verslaði síðastliðið
ár skuldiaust við versiun þá sem Snæbjörn
Arnljótsson veitir forstöðu«. En þetta kemur
illa lieim við skýrslur þær, sem borist hafa vit
af hinum alræmda Þórshafnarfundi, sem hald-
inn var síðastliöinn vetur og Þíngeyíngar kalia
»Sultarfundinn«. Þar kvað Snsebjörn hafa iýst
því yfir, að skuldir Lángnesínga hefðu vaxið
um 20,000 kr. síðastliðin ár. Ef satt^æri
það sem í vottorðinu stendur, þá ætti þessi
mikli skuldavöxtur einkum að vera hjá liinum
fáu sjálfstæðu mönnum á Nesinu, sem ekki
ijetu hafa sig til þess við sfðustu kosníngar
að kjósa á þíng alkunnan afturhaldssegg og
þar á ofan örvasa gamalmenni.
Vottorðinu fylgir grein sem jeg vil ekki láta
vera með öllu óleiðrjetta, þótt annars sje hún
í heifd sinni ekki svara verð.
Grei það sem undir hana hefur verið látið
skrifa skal óáreitt vera af mjer.
En illa á það við að Snæbjörn Arnljótsson
gapi hátt yfir efnaleysi mínu, þar sem jeg hefi þó
haft efni á því að eiga lítilsháttar skuld (urri
100 kr.) hjá þeim Sauðanesbræðrum svo árum
skiftir. Megnið af þvf er reyndar ekki hjá
Snæbirni heldur öðru meistaraverki Arnljóts,
sem sje krypplíngnum á Sauðanesi. Þessar
skuldir verð jeg án efa annaðhvort að gefa
þeim bræðrum, eða þá að heimta þær inn með
lögsókn.
Þá skýrir Snæbjörn frá, að jeg hafi einhvern-
tíma »þegið af sjer peníngagjöft. Þetta hlýtur
að vera einn af brennivínsdraumum hans. Sem.
betur fer, hef jeg alls eingin kynni haft af
manninum, hvorki þekkt hann í raun nje sjón
fyr en í vor sem leið, en hann var þá í nokkra
daga að slettast um hjer á Seyðisfirði. Við-
skifti hef jeg eingin við hann haft nokkurn-
tíma önnur en þau, að hann hefur tekið á móti
blöðum fyrir mig til útsölu, en aldrei borgað.
einn eyri, og er þessa hjer getið til Ieiðrjett-
fngar úr því að Snæbirni hafa þótt penínga-
viðskifti -okkar þess vcrð að gerast að um-
talsefni opir.berlega.
Við nána umhugsun get jeg reyndar ímynd-
að mjer hvernig standi á frásögn Snæbjarnar
um »peníngagjöfina« og er þá best að rifja
upp þá sögu eins og hún gekk. Sumarið áð-
ur en jeg gekk inn í latínuskólann var jeg hjá
manni á Hjeraði, sem styrkti mig til þess að
komast í skóla. Snæbjörn var þá verslunar-
stjóri hjer á Seyðisfirði. Hann gisti einu sinni
j hjá manni þessum og var, að því er jeg heyrði,
j mikinn hluta dags að kútveltast þar í hlað-
| varpanum. Hygg jeg svo söguna rjett sagða
; þannig, að þegar öðlíngurinn fór vildi hann
! borga, en maðurinn, sem hann gisti hjá, seldi
i aldrei greiða. Snæbjörn mun þá hafa haldið'
j að honum peníngunum og sagt eitthvað á þá
| leið, að bann gæti þá notað þá handa mjer,
; en hvernig jeg hef borist í tal millr. þeirra. er
j mjer ékunnugt. Það kann vel að vera að
j borgunin hafi verið fremur rífieg. Jeg maa
■ það ekki nákvæmlega. Og vegna gleymsku.
j liefur mjer láðst að biðja Snæbjörn að draga
i þessa penínga frá í skuldaskiftum þeirra bræðra
j við mig; en nú er það hjermeð gjört.
! Pilsaflángs Snæbjarnar í greiniririi fmnst mjet
j heist til stráksiégt af jafnrosknum rnanni. Og
• svo munu Lángnesíagar best komnir, að hann
■ dreifi föðurarfi. sínum sem. mir.nst út á meðal