Bjarki - 30.07.1901, Blaðsíða 1

1£itt blað á viku. Verð árg. 3 kr.
borgist fyrir 1. 'júli, (erlendis 4 kr.
borgist fyrirfram).
Uppsögn skrifleg, ógild ‘ nema k'omin
sje til útg. fyrir 1. okt. og kaupandi
sje þá skuldlaus við blaðið.
VI. ár, 29
Seyðisfirði, þriðjudaginn 30. júli
19ÖI
Hjeraðsmenn
Takið eftiRI
Samkvæmt umtali tilkynnist viðskiftamönn-
-um mínum hjermeð, að jeg, eins og að undan-
förnu, kaupi fje á fæti á næstkomandi hausti,
en allar nákvæmari reglur um kaupin get jeg
„gefið eftir komu »Ceres< híngað 12. ágúst.
Seyðisfirði 23. Júlí 1901.
Síg. Jóhansen.
Stjórnarskrármáiið á þingi.
— o—
Eins og getið hefur verið um áður í Bjarka,
hafa fjórir Valtýíngar nú borið fram nýtt frum-
varp tií breytfngar á stjórnarskránni á sama
grundvelli og frumvörp Valtýínga frá undan-
farandi þíngum, en með nokkrum viðaukum.
Viðaukarnir eru ákvæði Rángármiðlunarinnar
um tryggíng fjárráðanna og rýmkun á kosn-
íngarjetti til alþíngis og ennfremur breytíng á
tölu þjóðkjörinna þíngmanna; þeim sje fjölgað
um 4 og sitji þá 26 þíagmenn í neðii deiíd,
en 14 í efri. Með þessu fyrirkomulagi er þá
tryggt, að þjóðkjörnir menn sjeu f meiribluta
í efri deiid og það þótt þeir veiji forsetann
fir sfnum flokki.
Nefnd var kosin í málið með hlutfallskosn-
íngum, fjórir stjórnarbótarmenn: dr. Valtýr Guð-
mundsson, Skúli Thoroddsen, Guðl. Guðmunds-
son og Oiafur Bricm og þrír úr mótfiokkinum:
Hanncs Hafstein, Lárus Bjarnason og Björn
Bjarnarson búfr.
Eins og embættismannakosníngar þíngsins
sýndu hefur stjórnarbótartlokkurinn yfirhöndina
á þíngi, meirihluta í báðum deildum.
Afturhaidsflokkurinn reyndi að fleyga málið,
samdi nýtt frumvarp og var aðalbreytíngin frá
frv. Valtýínga sú, að þeir vildu skipa tvo ráð-
gjafa, annan búsettan í Rvík og launaðan af
landssjóði, en hinn búsettan í Khöfn og laun-
aðan af ríkissjöði. A' ríkisráðsetu ráðgjafans,
sem var aðaiágreiníngsefni Ben. Sveinssonar
við Vaitýsflokkinn, er ekki minnst f þessu
frumvarpi.
Frumv. þessu var vísað til nefndar þcirrar
er áður var kosin og klofnaði hún auðvitað
svo, að hvor fiokkurinn hjelt fram sínu frum-
varpi. Við framhald 1. umr., 20. þ. m. var
frumv. anti-Vaitýínga fellt. I’eir suðu þá upp
úr því breytíngartillögur við frumv. stjórnar-
bótarmanna, en þær voru einnig allar felldar
við 2. umræðu 23. þ. m. 3. umræða fór fram
26. þ. m. og var frumv. stjórnarbótarmanna
þar samþykkt óbreytt mcð 12 atkv. móti 10
°g afgreitt til efri deildar.
Með frumvarpinu greiddu atkv.: Björn Krist-
jánsson, Eitiar Jónsson, Guðl. Guðmundsson,
Jóh. Jóhannesson, Magnús Torfason, Oiafur
Briem, Sig. Sigurðsson, Skúli Thoroddsen, St.
Stefánsson þm. Skagf., Valtýr Guðmundsson,
Þórður Guðmundsson, Þórður Thoroddsen.
En móti greiddu atkv.: Björn Bjarnarson þm.
BorgF, Björn Bjarnason þm. Dalam., Hannes
Hafstcin, Hannes Þorsteinsson, Hermann Jón-
asson, Jósafat Jónatansson, Lárus Bjarnason,
Pjetur Jónsson, St. Stefánsson þm. Eyf.,
Tryggvi Gunnarssen.
Það má nú telja víst að frumv. Valtýi'nga
komist gegnum þíngið, því eingin ástæða er
til að ætfa að nokkur af flokksmönnum stjórn-
arbótarmanna í cfri deild skerist úr leik. Af
boðskap konúngs til þíngsins nú, er auðsjeð,
að stjórnin ætlar að standa við fyrri yfirlýs-
íngar sínar. í boðskapnum segir svo, þar sem
t
minnst er á stjórnarskrárbrcytínguna: »Oskir
þær, er menn eingu að síður hafa á Islandi
um breytíngar á þessari undirstöðu (þ. e.
stjórnarslcránni frá 1874) hafa híngað til ekki
feingið fylgi alþingis með þeirri takmörkun á
þeim er geri það hægt yfirleitt að verða við
þeim, eða í þeirri mynd sjerstaklega er síjórn
vor hefur á síðustu þíngum lýst aðgeingilega
án þess hún hafi sjálf borið málið fram; en
fáist fylgi alþíngis til þess í ár, er það fram-
vegis ætlun vor, að synja ekki cr tii kernur
um samþykki vort til þess, að þannig breytt
skipun megi konast á«.
En þrátt fyrir þennan konúngsboðskap held-
ur landshöfðfngi því fram á þfnginu, að frumv.
stjórnarbótarmanna nái ekki staðfestíngu kon-
úngs, núverandi ráðgjafi sje ekki fylgjandi neinni
breytfngu á stjórnarskrá okkar, en telji sig
aðcins skuidbundinn til að standa við yfirlýs-
íngar fyrirrennara sinna. En landshöfðíngi er
nú búinn að skrafa svo margvíslegt í þessu
máli á þíngi, að Iítið mark er framar takandi
á orðum hans, þegar um það er að ræða.
»Isaf.« segir að frumv. afturhaldsfiokksins
hafi komið tiibúið frá Danmörku og á dönsku.
Eftir því ætti það þá að vcra sámið í ísiensku
stjórnardeildinni í Khöfn, en Dybdal deildar-
stjóri er, eins og kunnugt er, mjög andvígur
stjórnarskrárbreytíngum okkar og fyrir hans
munn hcfur Bogi tónað í blöðunum h.jer heima.
Bánkamálið. Þeir Arntzen ög Warburg
hafa lagt fyrir þíngið frumvarp um stofnun
hlutafjciagsbánka hjer á landi með nokkrum
breytíngum frá frurnv. þvf er neðri deild samþ.
á síðasta þíngi. Breytíngar þær eru gerðar
eftir tiilögum þjöðbánkans danska og cru þess-
ar hinar helstu: Seðiaútgáfurjetturinn veitist
bánkanum til 40 (í stað 90) ára. Hluttöku
landssjóðs f fyrirtækinu er með öilu sieppt.
Seðiaútgáfan skal ekki nema meiru en 2!/2
millj. kr.; helmíng skal bánkinn hafa að mátm-
forða móts við seðlafúlguna og auðseldar eign-
ir sjeu jafnmiklar sem hinum helmíngnum nem-
ur. Fasteignarveðskuldabrjef eru ekki talin
með þeirri eign sem tryggja skal seðlaupphæð
þá er málmforðinn nægir ekki til að tryggja.
Bánkinn greiði iandssjóði árlega IO°/0 af árs-
gróðanum, sem eftir vcrður þegar hlutabrjefa-
eigendur hafa feingið 4°/0. Innlausnarrjetti
landssjóðs er sleppt og er það afieiðíng af
því að einkarjettartími bánkans til seðlaútgáfu
er færður niður í 40 ár.
Breytíngin um takmörkun seðlaútgáfunnar er
komin af því að þjóðbánkinn danski vill girða
fytir að seðlar Islandsbánka geti keppt við
seðia sína í Danmörku. En leyfisumsækjend-
urnir hafa geingið að þeirri breytíngu í því
trausti að seðlaútgáfan feingist aukin þegar
reynslan sýndi að þess væri þörf.
Þeir Arntzen og Warburg voru ekki komnir
til Rvíkur þegar bánkafrv. þeirra var iagt fram,
en búist var þá við þeim með næstu ferð frá
útlöndum.
Alþing1. 26 voru stjórnarfrumvörpin ! sum-
ar alls, en flest eru þau smávægileg. Þetta
eru hin helstu: Um stofnun landsspitala f Rvík:
að verja megi til hans 100,000 kr. úr lands-
sjóði, ef Rvík Icggi til 18,000 kr. — Breyt-
íngar við fjárkiáðalögin: að öil böðunar og
sóttvarnarlyf skuli útveguð á kostnað- iands-
sjóðs en allut kostnaður við skoðanir og eftir-
lit með iækníngu skuli greiðast úr hlutaðeig-
andi syslusjoðum. — Viðauki við lög um bann
gegn botnvörpuveiðum: um 50—1000 kr. sekt
fyrir hvern óviðkomandi mann er leiðbeinir
skipi við botnvörpuveiðar í landhelgi eða bjálp-
ar því til að komast undan hegníngu.— Ýms-
ar breytíngar á póstlöggjöfinni. — Um próf í
gufuvjelafræði við stýrimannaskcfiann í Rvík.—
Um fiskiveiðar hlutafjelaga í landhelgi við ís-
iand: að hlutafjelög megi reka fiskiveiðar í
iandhelgi, enda þótt allir hluthafar sjeu ekki
danskir þegnar, ef að minnsta kosti helmingur
íjeiagsfjárins er eign þeirra og stjórn fjelags-
ins er alskipuð þeim og hefur aðsetur á ís-
landi eða í Danmörku m. fl.
1 fjárlagafrv. stjórnarinnar cru þessar ný-
úngar heistar: 1332 kr. hækkun á útgjöldum
til holdsveikraspítalans á ári og fyrir byggíng
á húsi til geymslu fyrir kol, vistir o'. s. frv.
4000 kr. — 500 kr. til að kaupa 4 eidtrausta
peníngaskápa handa póstafgreiðslumönnum. —
Bráðabyrgðauppbót handa fátækum brauðum
hækkuð úr 1400 kr. í 2500 kr. — 6000 kr.
til að fá aðstoð fróðs manns við ráðstafanir
gegn fjárkláða.
Skrifstofustjóri aiþíngis er dr. Jón Þorkcls-
son skjalavörður.