Bjarki


Bjarki - 18.12.1901, Blaðsíða 3

Bjarki - 18.12.1901, Blaðsíða 3
i87 Sagt ’er að Frakka stjórn vilji ekki taka .beiðnina aftur og að skipið eigi að fara gegn- um sundið í banni Tyrkja, en þá á það á hættu að verða skotið sundur í spón trá virkjunum á landi. Bæði England og Rússland hafa tvö herskip að staðaldri í Bosporns, en Þýskaland, Italía Og Austurríki aðeins eitt. Pestin gerir enn vart við sig til og frá, einkum í Suður-Evrópu. í>ar á móti er nú sagt . að hún sje horfin úr Egyftalandi. De Wet. í smábse einum á Þýskalandi | hefur verið reist myndastytta af Búaherforingj- anum fræga, de Wet. Myndin er gerð fyrir ein- kennileg samskot. Fornafn de Wets er Krist- ján. Nefndin sem íyrir samskotunum gekk gaf út áskorun til allra Kristjána í þýska rík- inu að reisa þessum nafna sínum minnismerki. í smábænum, þar sem samskotin voru byrj- uð, voru 18 Kristjánar og þeir byrjuðu sam- skotin og gáfu allir. I nefndinni voru auðvit- að tómir Kristjánar. Nú er myndastyttan full- gcrð og myndir af henni fljúga í blöðunum um allan heirp. Það er stór brjóstmynd á háum fótstalli og neðanvið liggur mynd af ófreskju, sem á að tákna hörmungar og skelfingar þær sem ófriðurinn skapar. De Wet er frægastur allra foringja Búa; hann verst Bretum enn og gerir þeim margan óskunda, þótt hann hafi nú aðeirs yfir t — 2 þús. manna að ráða. um við stöðugt að launa nokkrum uppgjafa- ráðgjöfum — það gæti orðið töluverður ábætir við hin embættismannalaunin. Og þar við bætist svo slirifstofukostnaðurinn. Hannei nú á ráðaneytisskrifstofunni í Khöfn um 18000 kr. Það er því töluvert álitleg upphæð sem rikissjóðurinn losnaði við og velti yfir á land- sjóðinn með þessu móti. Auk þessa mundi kostn- aðurinn við ferðir ráðgjafans aftur á bak og áfram nema töluverðri upphæð. I kostnaðinn væri auðvitað ekki horfandi, ef í aðra hönd biðist veruleg heimastjórn, sam- kvæm eldri kröfum okkar. En ef Reykjavíkurráðgjafinn ætti að vera bundinn af dönskum yfirráðum, svo að á- hrif hans yrðu í reyndinni ekki önnur en lands- höfðíngjans nú, þá ynnu n víð það eitt við það, að fá þessa »aðalkröfu« Austra uppfyllta, búsetu ráðgjafans hjer heima, að við feingjum að launa honum úr okkar eigin vasa. Yfir- stjórnin yrði eftir sem áður í Kaupmannahöfn, en d nska vinstrimannastjórnin hefði losað ríkissjóðinn við að launa Islandsráðgjafanum, gjöld sem ríkissjóðurinn tók að sjer þegar fjárhagur landanna var aðskilinn. Aðalkrafa okkar í stjórnarskrármálinu á að vera sú, að efla vald þíngsins, að gera ráðgjafa okkar háða áhrifum þess og þjóðarinnar, en óháða út á við. Nil í höftum. Aðalkrafa Austra i stjórnarskrár- málinu. I síðasta töiubl. Austra segir, að aðalkrafan í stjórnarskrármálinu sje sú, »að ráðgjafinn sitji heima á Islandi*. En því fer fjærri að þetta sje rjett, ef bú- setunni hjer heima fylgja þeir annmarkar, að íslenski ráðgjafinn verði að standa undir eftir- liti einhvers af dönsku ráðgjöfunum, eða verða einskonar undirráðgjafi hans. Með því fyrir- komulagi yrðum við litlu bættari. Ráðgjaf- inn yrði ekkert annað en samskonar milliliður milli Kaupmannahafnarstjórnarinnar og alþingis eins og landshöfðingi er nú. Það er eingin ástæða til þess að gapa af feiginleik yfir því, þótt blöð vinstrimanna lýsi því yfir, að þeir hafi ekkert á móti að íslenski ráðgjafinn sje búsettur í Reykjavík, fyr en stjórnin hefur svarað þeirri spurningu hvaða skilyrði frá hennar hálfu fylgi búsetunni. Og það svar er enn ekki komið. Það má ekki leggja ofmikla áherslu á bú- setuna út af fyrir sig. En það er hætt við að mörgum verði að gera það; að þcir vilji vegna hennar einnar taka við fyrirkomulagi, sem í reyndinni yrði ef til vill eingin framför frá því sem er. Stjórnin hefur meðftam eigingjarnar hvatir til þess að vilja flytja búsetu ráðgjafans til Reykjavíkur. Búsetu hans þar á sem sje að fylgja það,fað við launum honum sjálfir, en það er sparnaður fyrir ríkissjóðinn. Og hugs- um okkur, að auk hins starfandi ráðgjafa yrð- Fyrir 30 öldam var Egyptaland helsta menningarból heimsins. Rómaborg var jafn- vel aldrei eins voldug og Egyftaland á dögum faraóanna. A ríkisstjórnarárum Ptolomeus- anna var velmegun mjög mikil í Egyftalandi. Það var kornforðabúr heimsins og aldingarður. Landið var mjög frjósamt og uppskeran fór þar fram þrisvar og jafnvel stundum fjórum sinnum á ári. Þessi frjósemi var Nílfljótinu að þakka. Þvi Egyptaland er þurt og sólarhitinn þar brennandi á sumrin. En við upptök Níl- fljótsins fellur mikið regn á vissum tímumárs- ins svo að ákafur vöxtur hleypur í fljótið. Með þessu vatni berast ógrynnin öll af mold og jurtaleyfum frá efri straumfláka fljótsins niður til Egyftalands. Þar flóir fljótið yfir sljett- lendið meðan vöxtur er í því, en þegar hann þverrar og fljótið dregst aftur niður í farveg- inn liggur áburðarlag eftir yfir tandinu og þetta veldur frjósemi jarðvegsins. Eyjarnar 1' mynni Nílfljótsins eru eingaungu myndaðar af þessum framburði fljótsins og þvf mjög frjó- samar. A dögum faraóanna var fljótinu veitt eftir stórum skurðum viða um landið, en sfðan var skurðunum ekki haldið við svo þeir fylltust og urðu að eingum notum; hinn stærsti af þessum skurðum, Bahr-Jusuf, þ. e. Jóscfsvatnið, er þó enn opinn og ber vott um framtakssemi forn-Egyfta. En siðastliðnar 30 aldir hefur landinu farið aftur. Na, óleon mikli hugsaði sjer að gera stórar vatnsveitínga í Egyftalandi og tvöfalda með þeim hið ræktaða Iand. Síðari stjórnendur þess hafa og oft ætlað sjer hið sama, en fjár- hagur landsins hefur ekki leyft það. Þó gerði Mehemed Ali kostnaðarmikla tilraun. Hann fjekk franskan verkfræðíng til að standa fyrir verkinu. Landsmenn voru skyldaðir til að vinna að því og barðir áfram með svipum eins og ísraelsmenn forðum daga. Það sem vinna átti var, að hlaða ákaflega stóran stýflu- garð í nánd við Kairo. Að verkinu var unn- ið í 20 ár, því fljótið ' eyðilagði og skemmdi alitaf mikið þegar vöxtur kom í það. En þeg- ar stýflugarðurinn var fullbúinn og lokað var fyrir framrás vatnsins, reyndist garðurinn of veikur. Hann gliðnaði og við sjálft lá að hann fjelli, en hefði svo tarið, þá var bæði líf og eignir fjölda manna í voða. Menn flýttu sjer að opna lokurnar og vatnið braust fram án þess að fella múrinn. En nú var sannað að hann var ónýtur. Franski verkfræðíngur- inn hvarf skyndiiega og menn frjettu ekki til hans í mörg ár. Síðar kom hann fram í Kairó og var þá svo fátækur að hann jafnvel leið suit. Enska stjórnin útvegaði honum þá ár-- legan ltfeyrir sem þóknun fyrir verkið. Það sýndi sig að peníngaþraunginni var tremur um að kenna, hvernig farið hafði, en ódugnaði eða kunnáttuleysi mannsins. Þegar Bretar höfðu náð ráðum á Egyfta- landi, voru verkfræðíngar, einn eftir annan, sendir til að skoða flóðgarðana við Kairo í þeirri von, að gera mæcti við þá. Eínn lagði til að í stað þess að verja fje til að endur- bæta þá, Tæri rjettara að kosta nokkrum, þús- undum til að spreingja þá í loft upp. Annar sagði að gera mætti við þá fyrir 18 millj. króna, þriðji bauðst til að taka að sjer við- gerðina fyrir 9 millj. Boðið var þegið. Verk- fræðíngurinn, sem fyrlr viðgerðinni stóð, hjet Villcocks. Honum tókst að gera svo við flóð- garðana, að þeir hafa reynst vel. Síðan því var lokið eru 12 ár. A þeim tíma hefur rækt- aða landið verið aukið svo með vatnsveitíng- um að kostnaðurinn við aðgerðina er þegar fullkotrlega borgaður með rentum. Þegar reynsla var feingin fyrif árángrinum af þcssu, kom Cromer lávarði í hug, að reyna mætti að rækta Efra-Egyftaland á sama hátt. Villcocks var feiugin ti! að fara þángað rann- sóknarferð og fóru til hennar nokkur ár. Hann gaf skýrslur og áætlanir um kostnaðinn, en mönnum kom ekki saman um, hvort fyrirtæk- ið mundi borga sig. Frakkar, sem áttu þátt í stjórn landsins, neituðu öllum f ramlöguja. Villcocks varð leiður á mótspyrnunum og neit- aði að fást meira við málið. En Caomer lá- varður hjelt áformi sínu fast fram og loks fór svo, að hann fjekk því framgeingt. Nokkrir menn í Lundúnum tóku sig saman og sneru sjeru til frægs verkfræðings, B. Bak- er sem byggt hafði Forth-brúna. Honum leist vel á fyrirtækið, en loforð um fjárframlag fjekkst hjá alkunnum bánkara í Lundúnum, E. Cassel. Síðan buðu þessir menn landsstjórninni að taka að sjer fyrirtækið, byggja tvo stóra flóðgarða og grafa vatnsveitingaskurði þá sem nauðsynlegir þóttu, án þess að taka við ein- um eyri fyrir verkið fyr en því væri lokið, Kostnaðurinn var áætlaður 92 millj. kr. og átti að endurgjaldast á 30 árum. Útgjöldin urðu þannig rúmar 3 millj.kr.árlega, en aftur á móti var áætlað að ágóðinn af vatnsveiting- unum mundi árlega nema 7 millj. króna. I.andstjórnin gekk að tilboðinu, samningar voru undirskrifaðir og strax byrjað á verkinu.

x

Bjarki

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bjarki
https://timarit.is/publication/28

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.