Bjarki - 22.04.1902, Blaðsíða 3

J
hann tilnefnir þingmannaefni okkur til handa.
Jeg hjelt þó, að prófastur væri pólitiskut já-
bróðir og flokksmaður Austra og, að úr þeim
hóp yrði ekki fundið öllu glæsilegra og álit-
legra þingmannsefni hjer í grennd, eða líkiegra
til að ná kosningu. Mjer dettur t' hug saga,
sem jeg heyrði 1898 af ritstjóra Austra. Var
þá mikið um það talað, að ritstjórinn væri á
pólitiskum gatnamótum og ekki fjarri því að
gerast flokksmaður dr. Valtýs. Þóttist jafnvel
í utanför sinni hata hlerað það, að stjórnmála-
stjarna Magnúsar landshöfðingja mundi gánga
undir. Þetta mátti vel skilja á Austra um það
leyti og á samræðum ritstjórans við kunningja
sína.
Því sagði einn af kunningjum hans við hann:
»Jeg skil ekkert í því, Sk. fti minn, að þú,
skólabróðir, aldavinur og pólitiskur fylgihnöttur
iandshöfðingjans, skulir ætla að gánga undan
merkjum hans.«
Þá urðu Skafta þessi einkennilegu og hrein-
skilnislegu orð af munni: »Rotterne forlade
det synkende Skib.« (Þ. e. rotturnar flýja
flakið.)
Mjer datt nú í hug, að Skafta hefði komið
til hugar, að hinn pólitiski knör prófastsins væri
nú orðinn býsna lekur og ekki fjarri því að
stranda, og ýmsir hata látið sjer það um munn
fara. Og eitt virðist þetta sanna ómótmælan-
lega, og það er það, að hafi Skafti Jósefsson
verið pólitisk rotta 1898, þá er hann það enn.«
Þeim fipast á fjörsporinu.
Úr Fljótsdal er skrifað : .... >Allir hyggja
hjer -gott til nýa pöntunarfjelagsstjórans, Jóns
Stefánssonar. Hann er áður reyndur að góðri
framgaungu og bardagamaður mikill, enda þarf
á því að halda til að reisa við pöntunarfjel g-
ið og gera það óháð skuldlaust
Það var víst 1887 að Þorvarður heitinn
Kjerúlf kom fram með þá tillögu, að pöntunar-
fjelagið tæki stórt lán tii þess að koma í veg
fyrir skuldaverslunina sem er átumein fjelags-
íns og verslunar okkar yfir höfuð. Vildi hann
að svo værí til hagað, að lán væri tekið úr
landsjóði upp á ábyrgð sveitafjelaga og þau
aftur tryggð með fasteigi\um og sjálfskuldar-
ábyrgðum tjelagsmanna. Þetta fórst fyrir þá.
En óneitanlega er hugmyndin góð og sýnir
«ins o,g svo margt annað, hve glöggur Þor-
Varður sál. var á galia fjclagsins og áhuga-
samur um umbætur á þeim. An efa er þessi
hugmynd enn hfandi hjá mörgum, hvenær sem
hún verður framkvæmd.
Nú heyri jeg að ýmsir af forkólfum fjelags-
ins muni hafa sjerlegan augastað á Ólafi versl-
unarstjóra Davíðssyni á Vopnafirði sem þing-
mannsefni fyrir kjördæmjð. Ætli þeir trúi hon-
um nú best fyrir þvt að vinna að framkvæmd
þessarar og annara hugmynda pintunarfjelag-
inu til þrifa ? Sjálfsagt ímynda þeir sjer, að
vist hans á einokunarskóla Örum & Wullís sje
þar góður undirbúningur ?
Auðvitað hefur landsjóður ekkert bolmagn
til að bjarga við verslun landsins á þennan
eða annan hátt; hið eina úrræði þar er pen-
ingastofnun, eða bánki, í iandinu; hvort það
er hlutafjelagsbánki eða landsbánki virðist gjöra
minna til. Kæmi slík stofnun á fót, mundu
þessar og aðrar hugmyndir til að leysa versl-
unina úr dróma verða að framkvæmd. Og ef
pöntúnarforkóltarnir ætla Olafi að hrinda þessu
þýdingarmíkla máli áfram, þá er vfst ekki trútt
urn, að þeim hafi fipast á tjörsporinu, því að
sannar sagnir þykist jeg hafa um það, að
verslunarstjórinn hati hlutafjelagsbánka, sje lítið
um aukinn landsbánka, en hallist helst að því,
eins og gamli Ljótur, að gömlu selstöðuversl-
anirnar sjeu bánkar, fjárráðendur og forkólfar
alls þrifnaðar aimennings. Og þá á verslun
0r. & W. líka að vera aðalbánkinn; hún mun
líka vera ein elsta verslun landsins.*
Andrée fundinn. Það kvað nú sann-
reynt, að loftfarinn Andrée hafi verið myrtur
af eskimóum í Hudsonsflóalöndunum sumarið
1898, ári eftir að hann lagði upp frá Spits-
bergen í loftfari sínu. Sömu skil voru auð-
vitað fjelögum hans gerð, Strindberg og Frænk-
el.
Um lsið og þeir stigu úr loltfarinu skaut
einn þeirra af skammbyssu. Skildu Eskimóar
það sem ótriðarmerki, rjeðu á þá og drápu
þá. Þetta var á 59 st. n. br. Ymsir munir
hafa íundist þarna úr för þeirra.
Það kvað hafa verið ráðgert af Andrée áð-
ur hann tór, að halda til Hudsonsflóalanda frá
norðurheimskautinu, ef honum tækist að ,-om-
ast þángað.
Eyiafirði 4 april; . . . »Hjer eru alltaf annað
slagið htiðar,_eða þá grimmdarharka. Síldarreitingur
er hjer uppum lagísinn og, er strokkurinn seldur
fyrir 5 — 7 kr. og má það heita gott meðan sildin
fæst fyrir æði marga, þvi lítið er orðið um matvöru
á Akureyri og iítur út fyrir mesta bjargarskort,
batni ekki svo, að sigling komi. Matvöru ernú ekki
að tá fyrir peninga nema hjá tveimur kaupmönnum
hjer af 30. Rúg cða mjöl er ekki að fá. En sagt
er að Magnús á Grund hafi nokkuð til a* ýmsu, svo
að farið er að sækja þángað það sem ekki fæst á
Akureyri, svo sem kaffi, sykur, tóbak, hveiti og
ýmsa matvöru. Hafisinn er hjer í firðinum og
liggur að lagísskörinni, en lagísinn nær út að Sval-
barðseyri og er víða nokkuð á aðra atin á þykkt.
Frá bruna Möðruvailaskóians er nákvæmlega
sagt í »Norðurlandinu«. Á Akureyri telja menn nú
víst, að hann verði tiuttur þángað inneitir og er strax
tanó aó benda á byggingarstæáið, á brekkunni fyrir
ofan Akureyri, út hjá Barði sem kallað er. Svo
vilja menn samema Kvennaskólann og gagnfræóa-
skolann og má þá búast við tjöri í únga ioikinu.
Rýlega er dáinn Steindór Jónasson verslunarmaóur
fra Prastarhoii, vel látinn af ölfum sem hann
þekktu.
Snjor er töluveróur hjer um pláss og ógerandi
að ura um toldina öðruvisi en á skiðum, pví ofærðm
er allstaoar jöln.«
Löst'ræðisprófi hafa nýlega lokið við háskólann
i Khöfn Guðmundur P. e-ggerz með 1. eink. og
Guðinundur Hjörnsson Irá Svarfhóli með 2 eink.
Oánar eru nýlega frú Ólöf Breim, kona sr. Valde-
mars á Stórahrauni og trú Olína Vigtússon, ekkja
Sigurðar torntræóings.
Veðrið heíur verið ^ott undanfarua daga, þíða
og bjartviðri á sunnudag, en síðari hluta dags í gær
heiðmyrkur. Snjór hefur sígið töluvert.
Mjög vond færð er nú bæoi á tjöllum og í byggð-
um. Pó komu hjeraðsinenn med hesta otanyfir
Fjardarheiði í gær.
Is er sagður mikill hjer suðurireð landi, sást ekki
úttyrir hann í kíkirum undan Hornafirði þegar postur
fór þar um. Hjer er autt haf strax útityrir tjarðar-
mynninu.
»Beskytteren« náði enn tveim botnverpingum í
landhelgi í byrjun mars og rak þá inn til Reykja-
vikur. Annar fjekk 800 kr. sekt, hinn 600 kr.,
því ekki varð sannað að þeir hefðu verið að veiðum
1 ianuhelgi.
Laugarnesspitallnn. Far er skipuð ráðskona frá
þessu vori frú Guðrún Bjarnardóttir frá Bresthó.lum,
systir síra Halldórs.
Kveðjusiidi hjeldu margir Þingeyingar Þórði
verslunarstjora Guðjohnsen <» HúsaviK 9 mar* í vetur
78
»Bende!,« sagði jeg, »|>ú þekkir ástand mitt.
Hegningin kemur ekki yfir mig saklausan. En þú
sein ert saklaus, skalt ekki binda þig við mig. Jeg
fer hjeðan strax í nótt. Legðu á hest minn, því
jeg fer einn og óska helst að þú verðir hjer eftir.
Hjer hljóta enn að vera eftir nokkrir kassar með
gulii; þi skalt þú eiga. Framvegis ætla jeg að flakka
einn um í he minum. En gangi mjer síöar betur,
pá skal jeg minnast þín og vitja til þín aftur.«
Hann varð að hlýða, en gerði það þó hryggur.
•Hann teymdi hest minn fram. Jeg kvaddi Bendel
grátandi, stökk á bak og reið burt í myrkrinu án
þess að skeyta um hvað hesturinn fór, því nú hafði
jeg ekkert visst mark fyrir augum; allar óskir mín-
ar og vonir voru dánar.
’ VII
Þegar jeg hafði skamrnt farið, hitti jeg fótgáng-
andi naann, sem fór sömu leið og jeg. Hann gekk
79
nokkia stund jafnhliða hesti mínum. Svo bað hann
mig að lofa sjer að fieygja frakkanum sínum fyrir
aftan mig. Jeg leyfði það. Hann þakkaði fyiir, hrós-
aði hesti minum og tók síðan að lofa hainingju hinna
ríku manna með mörgum og fögrum orðum. Jeg
svaraði láu, en hann hjelt samt áfram og útlistaði
fyrir mjer skoð nir sínar á lífinu og heiminum.
tannig komst hann út í að tala um heimspeki og
at henni vildi hann heimta iausn á öllum gátum.
Hann talaði um þessi efni af mikfum kunnugleik.
Þú þekkir það, kæri vinur, frá stúdentaárum mín-
um, að jeg er ekki mikið gefinn fyrir heimspekilegar
hugsanaþrautir, en síðan hef jeg ekkert gefið mig
við þeim. Jeg hef alltaf skoðað hlutina blátt áfram
einsog. þeir báru mjer fyrir augu og margt er það
sem mjer aldrei kemur til hugar að reyna að skilja.
En, eins og þú hefur ráiið mjer til, hef jeg i trausti
til skynsemi minnar fylgt innri rödd í sjálfum mjer
að svo miklu leyti, sem mjer var unnt. En nú
þótti mjer mikið koma til hugmyndabygginga þeirra,
sem förunautur minn reisti, og mjer fannst allt
starda þar í föstum skorðum og fullkomnu jafn-
vægi. En þar vantaði það, sem jeg fyrst og. fremst
80
mundi hafa leitað eftir og því varð öll byggingin
aðeins listaverk til ánægju tyrir áhorfendur þess.
En jeg hlýddi roeð ánægju á hinn túngumjúka mann,
sem hafði snúið huga mínutn burt frá sorgunum og
jeg hefði samsinnt honum í öllu, ef hann hefði talað
jafnvel til tilfinningja minna og til skynseminnar.
Tíminn leið og áður en mig varði gægðist morgun-
roðinn upp í austri. Jeg varð hræddur þegar jeg
leit þángað og hugsaði til korau sólannnar. Og
einmitt á þessum tíma, þegar skuggarnir eru sera
leingstir, var jeg staddur á flatri auðn sem ekkert
skýl var á að finna. Og jeg var ekki einn á ferð.
Mjer varð ósjálfrátt litiö á iörunaut minn og jeg
kipptist við. Hann var einginn annar en máðurinn
í gráa frakkanum.
Hann brosti þegar hann sá hve bilt mjer varé við
og hjelt áfram án þess að gefa mjer tfma til að
segja nokkuð: »Við skulum nú halda fjelagsskap um
stundarsalcir, því eins og gengur í heiminum, er
það báðum okkur til hagnaðar; skilist getum við
alltaf. Vegurinn hjer fram með fjöllunum er eina
leiðin sem þjer getið hugsað til að fara. Ofan í
dalinn þorið þjer að líkindum ekki að koma og að