Ísland - 13.08.1897, Blaðsíða 3

ISLAND.
131
hefur knúð þá til yfirg&ngs og hvor þeirra
fram fylgir svo freklega sínum meinta-
retti, sem hann ýtrast getur, svo sem kom-
ið hefur fram um áður nefnt kjalsvín og
stefnispart. En það eru eingar skýrslur
komnar fram í máiinu, er heimili það, að
dæma ákærða sekan fyrir þjófnað eða grip-
deild, að því er snertir skipsbunkana og
stefnispartinn, sem álíta verður að hann
hafi tekið til sín með þeirri sannfæringu,
að hann hefði rjett til að hirða þá og
hagnýta sjer.
Með skírskotun til hins framanritaða
verður að sýkna hinn ákærða í máli þessu,
bæði að því er refsiugu og iðgjöid snertir,
en fyrir ósæmilegan rithátt í varnarskjali
sínu í hjeraði verður hann að sektast og
þykir sektin hæfilega ákveðin 10 kr., er
hálf renni í landssjóð og hálf í sveitar-
sjóð Presthólahrepps. Ailur kostuaður máls-
ins bæði í hjeraði og fyrir yfirdómi greið-
ist úr iandssjóði, þar með talin málflutn-
ingslaun til sækjanda og verjanda við
yfirdóminn, sem ákveðast 12 kr. til hvors
þeirra. — Það vottast, að rekstur málsins
í hjeraði hefur verið vítalaus, þótt leingi
hafi staðið á rannsókn þess og að máls-
færslan við yfirdóminn hefur verið lögmæt.
Því dæmist rjett vera:
Ákærði, prófastur Halldór Bjarnarson, á
að vera sýkn fyrir ákæru rjettvísinnar í
þessu máli, en greiði 10 kr. sekt fyrir ó-
sæmilegan rithátt, er renni að helmingi í
landssjóð og að helmingi í sveitarsjóð Prest-
hólahrepps. Allur kostnaður málsins bæði
í hjeraði og fyrir yfirdómi greiðist úr lands-
sjóði, þar með talin málaflutningslaun til
sækjanda og verjanda vlð yfirdóminn cand.
juris Hannesar Thorsteinsson og máls-
færslumanns Gísla Ísleífsssonar, 12 kr. til
hvors þeirra.
Sektin eftir dómi þessum greiðist áður
liðnar sjeu 8 vikur eftir lögbirtingu hans
að við lagðri laga-aðför.
Kveðja.
Jeg skrifa að eins til að þakka þjer,
að þakka hina fögru, liðnu tíð,
sem var svo ástar-heit og björt og blíð —
þá brosti liíið hinnsta sinn við mjer.
Jeg skrifa, þegar harmar hafa streymt
i hugann inn mitt litla kveðju-blað.
Jeg skrifa blaðið til að þakka það,
sem þú veist ein — og jeg get aldrei gleymt.
Jeg skrifa’ ei blaðið tii að bríxla — nei,
mín besta, hugsaðu ekki slíkt með þjer.
Jeg finn það vel, að öðrum eins og mjer
var allt of gott að faðma slíka mey.
Og þó — hvað illt, sem tala menn um mig,
þá man jeg samt þann vilja innst hjá mjer,
að vera maður, maður handa þjer,
sem mætti gegn um lífið styðja þig
Minn vilji’ er dáinn, visnuð lífs míus trú,
nfi verð jeg allt af tryllta glaumsins son.
t>fl varst mín eina, eina, eina von, —
raín eina — jeg hef grafið hana nú.
Frá þeirri gröf svo geing jeg strax um hæl
og gref í lífsins feni sjálfan mig. —
Nú skal jeg ekki leingur þieyta þig.
Jeg þakka fyrir allt — og vertu ssel.
Já, vertu scel, 6, vertu sífellt sæl,
eins sæl og áður fyr þú gerðir mig.
Þú veist, jeg allt af, allt af elska þig,
þig eina — þó þú bregðist. — Vertu sæl.
K.
Leikíimi á alþiugi.
Eftir því, sem nú standa sakir á alþingi,
lítur svo út, sem fjárveitingin til leikfimis-
umbóta ætli að misheppnast, að því er til-
höguuina snertir. Fyrst leggur fjárlaga-
nefndin það tii, að Sigurði Þorlákssyni
verði veittar 500 kr. til að „fullnuma sig
í leikfimi11, og þó það væri mikils tii of
lítið tii svo mikilfeings og yfirgripsmikils
náms, þá mátti svo segja, að það væri í
áttina. En svo breytist alit í einu veður
í lofti. Það birtist sem sje maður, er sýn-
ir þingmönnum nokkrar líkamsæfingar —
sem voru þó kunnar hjer áður — og þarna
þóttust þingmenn hafa fundið það sem við
átti og hafa nú samþykkt (í neðri deild)
að veita þessum manni 1200 kr. áárifyrir
að kenna æfingar, sem hver maður getur
æft sig á heima hjá sjer, ef hann hefur
verkfærin sem til þess þarf og þau getur
hver maður hæglega veitt sjer. Ef að eins
er haft fyrir augum að fá þá leikfimi, er
álíta má að nægi til þess að viðhalda heilsu
námsmanna, þá þarf ekki að breyta mikið
frá því sem nú er og hinn núverandi leik-
fimiskennari getur sjálfsagt fullnægt þeim
þörfum. En það er meira sem þarf. Það
þarf að umskapa leikfimiskennsluna hjer
og koma henni á það stig sem hún nú er
á erlendis, og þar þurfa íslendingar ekki
að vera á eftir öðrum þjóðum; þar þarf
eingar miljónir króna til, það þarf að eins
unga og vaska dreingi og þá höfum vjer,
ef þeim að eins gæfist kostur á að sýna sig.
Það þarf líka að kenna hjer allt hið svo
kallaða „sport“, er nú tíðkast annarstaðar.
Það þarf því að gera sjer vel ljóst, þegar
verið er að stórlauna mann til leikfimis-
kennslu, hvað sá maður kann, hvort hann
getur kennt alls kouar leikflmi og „sport“ á
því stigi, sem það nú er á erlendis. Það
er auðvitað, að trauðla er hægt að fá þann
mann, sem er jafnfær í öllum hinurn
mörgu greinum leikflmisíþróttarinnar, venj-
nn er sú, að einn skarar fram úr í þessu
og annar í hiuu; en það má fá menn, er
þekkja allar helstu greinar þessara íþrótta
svo, að þeir geta veitt tilsögn í þeim. Ef
maður sá, er hjer ræðir um, kann ekki
annað en það sem hann hefur sýnt hjer,
þá er það alveg ónóg og ekki nema það
sem hinn núverandi leikfimiskennari getur
lika kenut, nema ef vera skyldi að hann
hefði vanið sig á að anda með lungunum,
en þessi maður kvað „anda með maganum“
og auðvitað hefur það mikla þýðingu, því
sagt er, að það hafi hrifið þingheim einna
mest! Líka kann leikfimisfjelag Reykja-
víkur þessar sömu æfingar og hefur sýnt
þær margsinnis. Sá maður, sem þingið
styrkir þannig, þarf að geta kennt alls
konar leikfimi; hann þarf t.d. að geta kennt
fótbolta, krikket, að ganga á línu, kenna
mönnum að gera ýmsar íþróttir með hest-
um á hraðri ferð o.fl.o.fl. Hann þarf að
vera töluvert heima í „Musik“, því marg-
ar líkamsæfingar gerast í sambandi við
hljóðfæraslátt og svo þarf hann að hafa
og geta kennt þá uudirbúningsmenntun,
er nauðsynleg er þeim, er líkamsíþróttir
nema. Og svo að síðustu eu ekki síst að
hafa brennandi áhuga á þessu starfi, er
hjer ræðir um, en ekki gera það eingaungu
af því að peningar eru í boði (sem eingan
veginn er beint til þess manns, er hjer ei
nú). Það virðist því rniður ráðið að binda
þessa fjárveitingu við þennan mann ein-
gaungu, meðan þingið ekki veit, hvað hann
kann, veit, hvort hann á nokkurn hátt
fullnægir þörfum vorum, þar sem þó hægt
er að fá slíka menn og eigi ólíklegt að
maður feingist fyrir töluvert minna fje.
Þessi maður verður því að sýna meira
en hann hefur gert, ef nokkurt vit á að
vera í fyrir þingið að binda þessa fjár-
veitingu við hann sjerstaklega. Hann get-
ur vel gert þetta, ef hann er þess megn-
ugur, því hjer er sfo mikið til af leikfimis-
áhöldum, bæði hjá „Leikfimisfjelagi Reykja-
víkur“ og svo í lærða skólanum, að hver
sá sem kann með að fara, getur sýnt mik-
ið með þeim verkfærum. Ef hann svo
gerði eitthvað stórt, eitthvað sem skaraði
fram úr því sem áður hefur verið sýnt
hjer, þá fyrst gæti verið álitamál hvort
binda mætti fjárveitinguna við hann sjer-
staklega; þó það rjettasta væri — úr því
hætt var við að styrkja efnisungling til
námsins —, að veita tiltekna upphæð handa
leikfimiskennara og landshöfðingi veitti
svo þá upphæð þeim manni, er álitlegast-
ur byðist og hefði best meðmæli um kunn-
áttu og áhuga á þessum íþróttum.
Því fer fjarri, að þessar líuur sjeu skrif-
aðar til að niðra þeim unga og efnilega
manni, sem hjer á í hlut, heldur til þess,
ef einhver þingmanna vildi gefa þessu auga
og athuga hvort ekki muni hafa yfirsjest,
er greidd voru atkvæði um þessa fjárveit-
ingu í neðri deild alþingis. Nú tekur efri
deild við málinu og er bún svo heppin að
hafa mann, er væri líklegt að gæti frem-
ur öðrum leiðbeint í þessu máli, þar sem
Jón A. Hjaltalín er; hann hefur kynnst
þeirri þjóð, er í leikfimi og „sporti“ skar-
ar fram úr öðrum þjóðum.
T.
Lr brjefi til ritstj. íslands.
-------„Það er meir en satt. Við er-
um ekki praktiskir íslendingarnir. Ekki
svo að skilja, að við eigum ekki marga
einstakliuga, sem safna töluverðu fje eftir
okkar mælikvarða. En þjóðina í heild sinni
vantar fasta praktiska stefnu, og einstakl-
ingana vantar það ekki síður. Enda auð-
mennina, sem við köllum, og þá ekki síst,
vantar praktiska stefnu, sem meðlimi
þjóðfjelagsins. Þeir eru áhugasamir, að
drága að sem mestan búforða fyrir sitt
heimili, og búast við að mögru kýrnar
jeti upp þær feitu þegar minnst vonum
varir, vilja því vera við öllu búnir fyrii
sig og sína, leggja mikla stund á aðskilja
börnum sínum eftir sem mestar eignir,
þegar þeir falla frá. Eu um sveitarfje-
lagið sitt, sýslufjelagið og þjóðfje-
lagið, hugsa margir þeirra ekki neitt.
Þeim skilst það eigi, að börnum þeirra og
eftirkomendum er það meiri og betri arf
ur en nokkur hundruð króna á kistubotn-
inum, að mannfjelag það, er þeir eiga að
lifa í, eflist og þroskist að auð og þekk-
ingu. Þeim skilst það eigi, að hver ein
staklingur er einn hlekkur í þjóðlifskeðj-
unni, og ef öll keðjanryðgar, smádettur hver
ein8takur hlekkur í sundur. Sá hugsunar-
háttur, að vellíðun einstaklingsins og fram-
för hans, sje fastbundin við vellíðun þess
sveitarfjelags, þess hjeraðs, og þess þjóð
fjelags, sem menn lifa í, þarf að vakna og
glæðast hjá oss. Menn þurfa að læra að
skilja, að það er eins áríðandi að hugsa
um og vinna að framför og auðsafni þess
fjelags, sem þeir lifa í, eins og að hugsa
um og vinna að framför og auðsafni síns
eigin heimilis.
Sami hugsunarhátturinn ræður flestum
gerðum þings og stjórnar hjá oss. Það
er augnablikshagurinn, sem mest er litið
á. Á alþingi er oft. rifist auðvirðilega mik-
ið og leingi um hvort ekki megi gera þetta
og þetta fyrir 2—4 hundruð krónur minna
en um er talað í fyrstu; kemur þetta ekki
síst fram, þegar verið er að ræða um að
leggja fje til einhverra nýrra fyrirtækja,
sem ekki er hægt, eins og menn segja,
að þreifa á arðinum af fyrir fram, Þing-
inu í heild sinni er ekki enn farið að skilj-
ast það, að sú besta hagnýting á landsfje
er það, að hjálpa með ríflegum fjárveit-
ingum til að efla auðmagn og atorku hinna
eínstöku hjeraða og alls landsins. Eins
og nú stendur, væri sá maður eflaust kall-
aður glópur og loftkastalasmiður á þingi,
sem kæmi upp með það, að Iandssjóður
t.d. tæki að sjer að kosta hafnargerð, þar
sem hafnleysur eru, lánaði einstökum
dugnaðarmönnum fje með vægum kjörum
til að koma upp skipaútgerðarfjelagi inn-
lendu, svo íslendingar gætu flutt og fisk-
að á sínum eigin skipum, tæki að sjer að
ábyrgjast innlent lífsábyrgðarfjelag, stofn-
að smábanka í öllum stærri kauptúnum
landsins, legði stórfje til umbóta á land-
búnaðinum og margt fleira, sem telja mætti.
Og þó er allt þetta sjálfsögð framfaraskil-
yrði hverrar þjóðar.
En við hverju er að búast af þinginu
meðan þjóðin vaknar ekki. Þingmenn eru
börn sinnar þjóðar og hver þingmaður
jafnaðarlega meira og minna snortinn af
þeim hugsuifarhætti, sem ríkir i hans kjör-
dæmi, ekki síst í þess háttar málum.
Þingið þarf að snúast meira að þvi að
bæta hag einstaklinganna í þjóðíjelaginu,
ekki með hallærislánum eða húsgangsleg-
um styrkveitingum, heldur með dáðmikl-
um stuðningiog stórum fjárframlögum, til
eflingar atvinnuvegum og verslun lands-
i manna.
Meðan hver baukar sjer, meðan hvorki
efnamennirnir skilja köllun sína og stöðu
í þjóðfjelaginu, meðan þeir læra ekki að
beita hygni sinni og efnum jafut í þjóð-
fjelagsins þarfir eins og heimilisins, og
meðan alþingi skilur eigi hlutverk sitt
betur en er, gagnvart framförum þjóðar-
innar, á meðan verður alit í molum, og
ný stjórnarskrá og háskóli koma oss þá
að sama gagni eins og gyllt nafnspjald
upp yfir bæjardyrum á dáðlausu óþrifa-
heimili. „Eu það er satt“, nú sló út í fyr-
ir mjer. „Dagskrá“ segir, að öll okkar
framfor byggist á að fá iiáskólann og
stjórnarskrána. Mjer er svo tamt að ímynda
mjer, aðef nokkur dugur og verkleg fram-
för vaknaði hjá oss, þá munum vjer spreingja
af oss útlendu ófrelsisböndin, og upp mun
þá rísa hjá oss háskóli, hvað sem Danir
segja.
Nú mun best að hætta, og óska þjer og
„íslandi'1 góðs geingis, og að ykkur tak-
ist að vinna að því, að vekja þjóðina til
dugnaðar og atorku.
80,000 kr. kastalinn.
Þótt mörg afrek hins nú sitjandi al-
þingis sjeu að vanda oss hinum vantrúuðu
hneiksli, þá er þó fátt sem virðist flóns
legra, en 80,000 kr. veitingin til húsbygg-
ingarinnar (spænska kastalans) sælu —
sem nú skal tylla aftan í byggingu þá,
er bankastjórnin hyggst að byggja handa
landsbankanuin, og sem ekki virðist neitt
ókyggilegt — og sem á hvorki meira nje
minna en að rúma allan landsins „mate-
riella“ og andlega „Lagar“. — 80,000 kr.
til að byggja fyrir hús handa aðal-póstaf-