Ísland - 22.01.1898, Side 1
II. ár, 1. ársfj.
Reykjavík, 22. janúar 1898.
3. tölulblað.
Póstafgreiðsluinenn og brjef-
hirðingainenn eru skyldir að
taka á rnóti pöntun að „ís-
landi“ og útyega blaðið frá
póststofunni í Iteykjayík sto
fljótt, sem póstgauugur leyfa.
Þeir sem yerða fyrir yanskil-
um á blaðinu frá póstmönnum
eru beðnir að tilkynna það út-
gefanda sem fyrst.
Minnisspjald.
Landsba’ikinn opinu dagl. kl. 11 árdegis til 2
slðdegia. — Bankastjóri við kl. II1/.—I1/.- —
Annar gæslustjóri við kl. 12—1.
Söfnunarsjöðurinn opinn í barnaskólanum kl.
5—6 sfðdegis 1. mánud. i hverjum mánuði.
Landsbókasafnið: Lestarsalur opinn daglega
frá kl. 12—2 síðd.j á mánud, mvkd. og ld.
til kl. 3 sd. — Útlán sömu daga.
Forngripasafnið opið mvkd. og Id. kl. 11—12
árdegis.
Biejarsjórnar-imnlu 1. og 3 fmtd. i mán., kl.
5 síðdegis.
Fátaskranefndar-fundir 2. og 4. fmtd. 1 mán.,
kl. 5 síðd.
Náttúrugripasafnið (i Glasgow) opið hvern
sunnudag kl. 2-3 síðdegis.
Merki og skifting landa.
Fátt er tíðara misklíðarefui
granna en ágangur af skepnum
þeirra hvers á annars land, eða
ýms ásælni sú, er orsakast sjálf-
rátt eða ósjálfrátt af nábýli og ó-
glöggum merkjum. Mörgum bænd-
um bregður eins og komið sje við
hjartað í þeim, ef þeim finnst eitt-
hvað skertur drottinrjettur sinn
yfir landi því, er þeir telja til
sinna umráða. En þó hirða þeir
almennt mjög lítið um að hafa
glögg merki um jarðir sínar, —
því síður gripheld að lögum.
Landamerkjalögin (17. mars
1882) áttu að ráða bót á þessu.
En fjærri fer því, að sú hafi raun
á orðið. Næstu árin (7) eftir að
lögin komu í gildi rifust menn að
vísu, meira og almenaar en nokkru
sinni áður nje síðan, um merki
milli jarða um laud ailt, og þó
menu kæmu sjer víða saman um
»punkta og línur“, er skifta
ekyldu löndum, skrásettu það og
skrifuðu undir, þá risu þó í flest-
um hjeruðum meiri og miuni
málaferli út af landamerkjum
milli jarða.
En nú skyldi maður ætla, að
allt þess konar væri farsællega
til lykta leitt. Það er þó eigi
svo; því fyrst og fremst munu
mál þau, er höfðuð hafa verið út
af l&adamerkja-ágreiniugi naumast
vera útkljáð alstaðar, og svo hef-
ur mönnum, alst&ðar þar sem jeg
þekki til, gleymst að hlýða því
ákvæði landamerkjalaganna (2.gr.),
uð nsetja marksteina eða hiaða
vörður á merkjum með hæfilegu
miliibili, evo merki sjeu auðsjeð,
eða að hLða merkjagarð eða grafa
merkjaskurð11, þar sem glögg
landamerki eigieru af náttúruim-
ar völdum, „svo sem fjöll, gil, ár
eða iækir, en sjónhending ræður“.
Þannig eru ákvæði landamerkja-
laganna um glögga merkjasetning
miili landa brotin árlega og ár
eftir ár, án þess að löggæslumönn-
um vorum detti í hug að skifta
sjer af slíku, og þótt það valdi
misklíð og ósamþykki nágranna
út afágangi, áslætti og öðru þess
konar dögum oftar.
Þó BÍst sje ástæða til að fegra
ólöghiýðni alþýðu í þessu efni nje
öðrum, verður og hjer og í mörg-
um öðrum greinum að felia skuld-
ina fremur á löggæfendur; því
þeir ættu þó að vita og þekkja
hvað eru lög og skylda, þar sem
allnr þorri alþýðu nú á dögum
eirga hugmynd hefur um siíkt.
í ritgerð um ág&ng búfjár í
„Lögfræðingi“, eftir Pál Briem,
eru leidd rök að því, að telja beri
ákvæði Jónsbókar um löggarða á
landamerkjum og garðlagsskyldu
jarðaeigenda í fullu gildi. En auk
þess sem þess er getið um lögbók
þassa (Árb. Esp.), að hún hafi í mörgu
frá upphafi eigi þótt vel við háttu
og hæfi i&nds vors, og því eigi
náð hylli eða verið framkvæmd í
öllum greinum, er hún nú orðin
svo gömul (yfir 600 ára), að þess
er eigi að vænta, aðtþeim ákvæðum
hennar, sem iítt eða eigi hafa ver-
ið framkvæmd áður, sje nú hlýtt,
og liggur því næst að álíta þau
úrelt, eða fyrir aldurs og aðgerða-
leysis sakir úr gildí faliin; en
þetta verður eigi sagt tii afsök-
unar óhlíðni við lög, sem eigi eru
eldri en landamerkjalögin (15 ára),
og er því hirðuleysið um að fram-
kvæma fyrirmæli þeirra með öllu
ófyrirgefanlegt.
Yíða eru landamerkjalínur (eft-
ir sjónhending) svo langar, að
hundruðum, þúsundum faðma eða
jafnvel mílum skiftir (svo sem á
afrjettarlöndum), og liggja þær
um margs kouar landslag, hæðir
og lágar, og áa þess að sjeð verði
frá einu endamarki til annars.
Slíkar „línur“ er því mjög nauð-
synlegt að ákveða með nægilega
glöggum merkjum (vörðum), „með
hæfilegu millibili", eins og landa-
merkjalögin ákveða. Annars er
eigi unnt fyrir menn hvar sem
þeir eru staddir á svæði línunnar,
að vita hvoru megin hennar þeir
eru, og getur því árekstur (búfje
rokið yfir morki) og ásláttur (sleg-
ið á eingi yfir merki) auðveldlega
átt sjer stað að óvilja manna.
Þar sem svo stendur á, eru hlut-
aðeigandi landeigendur sjálfir alls
eigi vissir um, hvað þeir með
rjettu mega eigna sjer, en hættir
þá oft við, hvorum fyrir sig, &ð
eigna sjer meira en þeim ber, og
verður allt slíkt að ágreiningi.
En hefði eða væri landamerkja-
lögunum hiýtt, eins og þau eru
stíluð til, væri nú fyrir nokkrum
árum öllum slíkum deilum lokið,
og samlyndi nágranna komið í
mikið betra horf en nú á sjer stað
víða.
„Q-arðar eru granna sættir“ er
garala orðtækið; en vegna þess,
hve lönd jarða eru hjer stór, bú-
in smá og fólkið fátt hjer í landi,
verður ekki gert ráð fyrir að
landamerkja-löggörðum verði upp
komið að svo stöddu. En ef land-
ið yrðí betur ræktað svo jarðir
hækkuðu í verði, má gera ráð
fyrir, að farið yrði að girða lönd-
in Iöggörðum.
En þess er hin mesta nauðsyn,
að fara nú þet/ar að vinna að því
að gera glögg merki með vörðum
skurðum o. s. frv. eins og landa-
merkjalögin ákveða, þar sem það
eigi hefur verið gert.
Það mun vera ætlunarverk
amtmanna, sýslumanna og hrepp-
stjóra að sjá um að lögunum sje
hlýtt. _______________
AUvíða er það, að tvær eða
fleiri jarðir eiga land saman ó-
skíft til beitar og ýmsra nota
annara, þó túuum og öðrum siægj-
urn sje skift. Á mörgum jörðum
er einnig tví- eða fleirbýli og sinn
eigandi eða eigendur að hverjum
ábúðarhluta, en landi óskift að
öllu nema slægjum. í sumu til
liti getur þetta komið sjer vel, og
eru þá hlutaðeigeodur ánægðir
með fyrirkomulagið; en aftur á
móti eru mörg dæmi til að þetta
er mesta óánægjuefni. En þó eiu-
hver hlutaðeigandi óski að fá sín-
um hluta í slíkum jörðum skift
úr, mun erfltt að fá það nema
með samþykki allra hlutaðeigenda;
því eingiu lög ‘munu vera til um
það efni.
Færu menn nú að leggja meiri
rækt við jarðir sínar, og tækju
að rækta tún eða eingi í stærri
stíl, og leggja undir það allt það
land, sem vel væri til þess fallið,
væri óumflýjanlegt að skifta lönd-
um víða, þar sem nú er sameign.
Þess vegna þarf að semja lög um
þetta efni: bæta það gat, sem hjer
er á löggjöf landsins.
Það er verkefni fyrir þingmenn-
ina að spreyta sig á.
O. s.
Um samsaungmn
15. og 16. jan.
„Musikfjelag Reykjavikur“ hjelt
Concert eða samsaung í Iðnaðar-
raannahúsinu kvöldin 15. og 16.
þ. mán.; „programmið11 var hið
sama í bæði skifti, og gaf fjelag-
ið þar almenningi kost á að heyra
hljóðfæri — violin, lúðra, harmo-
nium og flautu — og kórsaungva,
sungna af körlum og konum.
Þykir ætíð vel við eiga, að minn-
ast að einhverju leyti á þessa
samsaungva í blöðunum, og vil
jeg því biðja „íslandu um, að Ijá
mjer rúm fyrir nokkrar athuga-
semdir, sem jeg vildi koma fram
með, þessum samsaung viðvíkj-
andi.
Um samsaungva hjer í bæ er
sjaldan sagt annað en lof eitt,
stundum verður það að oflofí; þar
er sagt frá, að samsaungurinn
hafi verið svo og svo vel sóttur,
það hafi þótt hin besta skemmtun,
einn eða fleiri hafi hlotið lófaklapp
fyrir íþrótt sína, en svo sem aldrei
neitt getið um, hvernig hin ein-
stöku „númer“ eða liðir „pro-
gramsins" hafi farið. Jeg ímynda
mjer, að þeir, sem „kritiseruðu“
hafi verið hálfhræddir við, að
styggja einhvern af saungmönn-
unum, og því kynokað sjer við
að leysa frá skjóðunni og segja
sína hjartans méiningu. Þ&r sem
eingin „kritik" er við hötð, þar
getur heldur ekki verið um neiua
framför að ræða. Menn hjakka
jafnt og þjeít í sama f&rið, og
láta allt gott keita. Fyrsta skil-
yrðið fyrir nokkurri framför í allri
„musik“, hvar sem er, verður því:
að þeir, sem efna til samsaungs,
hvort holdur þar er sungið eða
spilað, venji sig á, og þar með
Iæri, að „kritisera" saung sinn
eða „spil“; — ef þeir gera það
samviskusamlega, þurfa þeir ekki
að óttast harða „b!aðakritik“.
Opinber „kritik“ gefur oft góðar
bendingar svo ráða má bót á því,
sem miður hefur faríð, og má því
eingiun, sem finnur hjá sjer köíl-
uu og vilja til að lagfæra eitthvað
í þessu efui, liggja á liði sínu, þó
haun með dómi sínum kynni að
baka sjer óvild eins eða fleiri.
„Program“ „Músikfjel. Reykja-
víkur“ hafði að innihaldi 6 kór-
saungva; öll þau hljóðfæri, sem
kostur var á, voru höfð til að
„spila undir“ með lögunum; þar
voru lúðrar, violiu og harmonium,
ef ekki meira. Skal jeg strax
taka það fram, að eftir því sem
jeg gat best heyrt, áttu að minnsta
kosti lúðrarnir og violinin þar
ekkert erindi; það var lítið anuað
á þau spilað með saungnum en
sjálft lagið, og þ&u gerðu því lít-
ið annað en að draga úr saung-
num og meir að segja að spiila
fyrir; þau voru með köflum allt
anuað en „ófölsk“ og máttu því
vel missa sig. Að þessi áminnstu
hljóðfæri, og þó einkum lúðrarnir,
voru „fölsk“, hygg jeg koma af
því, að þau voru ekki nógu vel
„stemd“ ; þar getur ekki verið um
neina afsökun að ræða, lúðrameun-
irnir og hinir, sem streingjahljóð-
færin höfðu, gáfu sjer góðar stund-
ir, þar að auki voru hvíldir tvis-
ar, 15 mín. í senn. Það er eins
og það sje að verða „rnóðins" hjá
„Músikfjelagi Rvíkur", að trana
fram lúðrum, violinum og öðrum
hljóðfærum, sem „accompagni-
menti“ við kórsaungva, þegar því
verður við komið, og er þess lítið
gætt hvort við á eða ekki. Hvort
það kemur til af því, að fjelag-
inu að öðrum kosti finnst áheyr-
endurnir fá of lítið fyrir inngangs-
eyrinn, eða því finnst það vera
hátíðlegra og „fínna“, er ekki
gott að vita, en vel væri, og bet-
ur færi, ef fjelagið vildi temja
sjer, að beita hljóðfærum sínum
að eins þar, sem þau eiga við og
alls ekki annarsstaðar. Á þessum
samsaung v tr hrúgað saman hljóð-
fæi'unum alveg ástæðulaust; það
hefði, fyrir ekki stærri saungflokk,
verið nóg að hafa að eins Har-
moníið, en best hefði verið að fá
að heyra kórin ein út af fyrir sig.
Vera má, að kóriu hefðu ekki
getað „klárað sig„ án hjóðfæris;
ef svo hefði verið, þá hefði líka
verið eins gott að slá striki yfir
það allt; kór, sem ekki geta sung-
ið án stuðniugs, eru ónýt. Yfir
höfuð er það um kórin að segja,
að þau eru hvorgi i heimi látin
syngja með hljóðfærum nema í
þeim lögum, þar sem. beiulínis er
svo til ætiast. Það væri fróðlegt
að vita hver hefur útsett „accom-
pagnementið“ við kórlög þessi,
cins og þau voru spiluð. Hafi
fjelagsmenn gert þ&ð sjálfir, —
þá fæ jeg ekki sjeð með hvaða
rjetti. Um sjálfann saungflokkinn
skal jeg vera fáorður. Hann var
miður vel æfður, samsetningin og
raddskipunin ekki sem best.. Kór-
inu og „dirigentinum“ er það þó
til afsökunar, að hin fyrnefnda
er s&fnað úr öllum áttum; músik-
fjelagið ætti að reyna til að koma
sjer upp „föstu kóri“, svo allt af
væri sama saungfólkið — msð
því værí mikið unnið hvað
það snertir. Karlmannaraddirn-
ar í „blandaða kórinn“ voru
settar bak við kvennraddirnar, og