Ísland - 29.01.1898, Blaðsíða 1
II. ár, 1. ársQ.
Reykjavík, 29. janúar 1898.
4. tölublað.
„í SL AND“.
Þcir, sem „ÍSLÁND11 er sent
til útsölu og ekki vilja eða
geta selt það, ern Ibeðnir að
gera afgreiðslumanni aðvart
um það sem fyrst.
Minnisspjald.
Lcmdsla'ikinn opiun dagl. kl. 11 árdegis til 2
siðdegis. Bankastjári við kl. IIVj—1 Yi. —
Annar gæslustjöri yið kl. 12_1.
Söfnunarsjóðurinn opinn i barnaskólanum kl.
5-6 siðdegis 1. mánud. i hverjum mánuði.
Landsbokasaf nið: Lostarsalur opinn daglega
frá kl. 12—2 slðd.; á mánud, mvkd. og ld.
til kl. 3 sd,— Útlán sömu daga.
Forngripasafnið opið mvkd. og ld. kl. 11—12
árdegis.
Fæjarsjórnar-ímidir 1. og 3 fmtd. i mán., kl.
5 síðdegis.
Fátœkranefndar-fxmdiY 2. og 4. fmtd. í mán.,
kl- 5 síðd.
Náttúrugripasafnið (1 Glasgow) opið hvern
sunnudag kl. 2-3 siðdegis.
Þilskipaútgerðin.
Eftir B. E. Kristjánsson skipstjóra.
I.
„ÚtgerðarmennirBÍr láta uppi
sínar skoðanir“, sbr. „ísafold11
XXV. árg., 2. tbl. Þeir hafa þó
óskað, að nafns síns sje ekki get-
ið, hafa máske haft grun um, að
sumt af því, sem þeir ætluðu sjer
að bera á borð fyrir lesendurna,
þyldi ekki sem best birtuna og or
jeg sömu skoðunar á því. Hvað
þvi við víkur, að þeir segja að
þilskipaútgerðin beri sig ekki, þá
er það ekki að undra, þar sem
þeir reikna skipunum ailt svo
afardýrt, og sumir tvískrifa ýmis-
iegt af því, sem tekið er til þeirra.
Og hægt er að sýna ef vill, að
sumir skipsreikningar eru svo
rangir að munar mörg hundruð
krónum! Þó kaupmaður eigi skip-
ið sjálfur, þá á maður heimtingu
á, að reikningurinn sje rjett færð-
ur í alla staði, og skipið á að
njOta sömu rjettinda í verslunar-
viðskiftum og skip þau, sem bænd-
úr eða „privatmenn" eiga og eru
í reikningi hjá kaupmönnum. Ea
jeg vil ekki fara nákvæmar út i
það að sinni, þó mjer sje vel
kunnugt um flesta þá samninga;
því það getur orðið óþægilegt fyr-
ir útgerðarmenniua, að skýrt sje
opinberlega frá því.
Svo að jeg taki ekki röksemd-
ir mínar úr lausu Iofti, skal jeg
sýna hjer verð á ýmsum vörum,
sem teknar eru til skipa, eins og
það er í sumum skipsreikningun-
um siðastl. ár:
Kaffl .... 0.90—1.10 pd.
Kandís í kössum 0.32—0.34 —
Púðursykur. . o.28 —
Éxport . . . 0.50 —
Rúgbrauð 6 pd. 0.46—0.50
Margaríne . . 0.60 -0.70 pd.
Hart brauð . . 0.20 —
Baunir . . 28.00—30.00 sekk.
Bankabygg. . . 30.00 —
Hrísgrjón . . . 30.00 —
Maníla .... 0.60 pd.
Biktóg .... 0.65 —
og allt eftir þessu smátt og stórt.
Svo set jeg hjer á eftir til saman-
burðar verð á ýmsum vörum hjá
kaupmanni hjer í bænum eins og
það var síðastl. ár:
Kaffi .... 0.60—0.72 pd.
Kandís í kössum 0.22 —
Púðursykur. . 0.17 —
Export . . . 0.38 —
Margarine . . 0.40 —
Hart brauð . . 0.15 —
Hálfbaunir ll.OOpr. 126 pd. m.sekk
Bankabygg 11,00 —126 — - —
Hrísgrjón . . 21.50 með sekk
Maníla . . . 0.25—0.30 pd.
Biktóg . . . 0.28—0.32^/jj —
Rúgmjöl 12 kr. pr. sekk, og
oftir því hefðu rúgbrauð átt að
kosta 0.37, og geta nú allir af
þessu sjeð, hve geysimikill verð-
munuriun er. En þó tekur út
yfir allt, að ef eitthvað er keyft
til skipsins hjá öðrum kaupmanni
sem allt er mikið ódýrara hjá,
þá er það reiknað skipinu með
sama verði og það er í versl-
uninni, sem útgerðarmaðurinn á,
oft fullum fjórðaparti dýrara en
það var keyft hjá kaupmanninum
í næstu búð, og er þó ekki meira
fyrir því haft en skrifa miða útí
búðina til að biðja um þetta.
Með því verði sem nú er á vör-
um í sumum skipsreikningum, er
varla mögulegt að hugsa sjer, að
nokkurn tíma aflist svo mikið, að
útgerðin beri sig meðan flskur er
í svona lágu verði. Ea í saman-
burðinum á „reikningsverðinu“ og
„peningaverðinu“ hjer að framan,
sjer hver heilvíta maður, að er
svo stórkostlegur mismunur, að þó
kaupmaður, sem einnig er útgerðar-
maður, sýni nokkur hundruð kr.
tekjuhalíaí skipsreikningum sírtum,
þá stórgræðir hann á útgerðinni
samt, Því það eykur mikið versl-
unarviðskiftin, hvert skipið. Væri
gert ráð fyrir, að hvert skip tæki
út vörur fyrir 6—9000 kr. eftir
stærð, og þær væru færðar fram
um 50—100 °/0, sem ekki mun
fjarri sanni eftír „reikningsverð-
inu“, þá er versiunarágóðinn ekki
svo lítill. Þetta ættu útgerðar-
menn vel að athuga, að er ekki
þýðingarlaust atriði, þegar um
þilskipaútgerð er að ræða. Það
hefði verið raikið sómasamlegra
fyrir hina „þrjá .reyndu og glögg-
skyggnu, valinkunnu sæmdar-
menn“, sem brugðu sjer til „ísa-
foldar“ íeins og áður er á minnst)
með sína sl.....dðma, að kippa
þessu fyrst í lag áður en þeir
fara í nafnlausum blaðagreinum
að sletta tilhæfulausum óhróðri um
þá menn, sem ávallt vinna þeirn
af trú og dyggð, og eru allt af
reiðubúnir að leggja fram alla
krafta sína og allt sitt erfiði á
sjó og landi í útgerðarmannanna
þjónustu.
Alþingistíðinúiii.
í 40. tbl. „íslands“ f.á. er grein
um útgáfu þingtíðindanna og er
þar farið fram á, að henni sje
breytt, Og breytingarnar, sem
þar er stungið upp á, eru þær,
að hætt sje að prenta ræður þiug-
manna orðrjett, að eins skuli
prenta skjalapartinn, en skipa
efninu svo niður, að frá hvorju
einstöku máli sje sagt þar í sam-
heingi, á einum stað, en ekki á
víð og dreif innan um bókina
eins og nú á sjer stað. Enn frem-
ur sje skýrt þar frá, hvernig með-
ferð málsins hafi verið á þinginu,
hvenær það hafi verið rætt, hverj-
ir hafi um það talað, og þar látn-
ir fylgja, ef menn vilja svo, stutt-
ir útdrættir úr helstu ræðunum.
Á öðrum þingtíðindum væri ekki
þörf. Hitt ættu blöðin að flytja.
Nú hefur annað blað hjer í
Rvík tekiðísama streinginn: tel
ur prentun á þíngræðuuum orð-
rjettum með öllu óþarfa og vill
að útgáíu þeirra sje hætt.
Þó vill það, að haidið sje áfram
að skrifa þingræðurnar orðrjett,
og að þær sjeu vaadlega göymd-
ar á einhverju skjalasafninu til
uppeldis melum og grúakaramenn-
um á ókomnum öldum. Kostnað
urinn við allar skriftir við þingið
yrði þá hinn saini eftir sem áður.
Og því fje, sem til hans fer, væri
að eins varið til þess, að geyma
í einu handriti handa ókomnum
öldum orðrjettar langlokuræðnr
eftir Krák Krákssoa, haldnar af
velnefndum Kráki árið 1900 og
súrkál til að sýna misskilning
hanB á einhverju máii, sem þá
var til meðferðar á alþingi ís-
lendiuga. Því allar þær ræður,
sem eitthvað væri í varið og vert
væri að geyma, þær flyttu blöðin
og geymdust þær þar, þótt hætt
væri að prenta þær í þingtíðind-
unum. Sá fjársjóður, sem hand-
ritabunkinn hefði þá að geyma,
og eigi væri annarsstaðar að finna,
væru þá að eins þær ræðurnar,
sem ekki hefðu þótt þess verðar,
að þær væru prentaðar eða út-
dráttur gerður úr þeim. Eftir að
búið væri að taka útdrætti úr öll-
um bestu þingræðunum og prenta,
eins og blaðið ætlast til að gert
verði, þá yrði handritið sem geym-
ir úrkastið ekki mikils virði. En
til að ná rjettum útdrætti úr helstu
ræðunum, er með öllu óþarft að
að skrifa upp orðrjett allt, sem
sagt er á þinginu.
Eí hætti yrði við útgáfu þing-
tíðindanna mundu blöðin keppast
við að flytja sem nákvæmastar
fregnir af þinginu og sem best
ágrip af ræðum þingmanna, að
minnsta kosti þeirra, sem þau
fylgdu að málum hvort um sig.
En hætt er samt við, af því að
blöðin eru svo smávaxin, að þing-
inu þætti þau ekki geta flutt svo
nákvæmar fregiiir sem æskilegt
væri. Því var stungið upp á því
hjer í blaðinu, að þingið veitti
einu blaði eða fleirum styrk til
að stækka svo um þingtímann, að
það gæti flutt svo ýtarlegar frjett-
ir þaðan sem þurfa þætti. Þótt
svo væri, gæti þingið haft hönd í
bagga með ritstjórn þingtíðind-
anna eða falið hana á hendur
hverjum sem það vildi.
Þetta vill hitt blaðið, sem um
málið er að ræða, ekki aðhyllast,
heldur stingur það itpp á því, að
þingið láti prenta stutt ágrip af
ræðunum og sendi út með Rvíkur-
blöðunum, en kosti auðvitað út-
sendinguna.
Reyndar nálgast þetta mjög
mikið uppástunguna í „íslandi",
en er þó ekki eins hagkvæmt. Því
á sama stendur, hvort þingið ljeti
sjálft prenta ágrip af ræðunum
og sendi síðan út með blöðunum,
eða það veitti einu þeirra eða
fleirum styrk til að stækka sig
svo, að það gæti flutt sömu ræðu-
ágripin. Spurningin yrði að eins
um það frá þingsins hálfu, hvort
ódýrara yrði.
Ef þÍDgið vildi nú senda ágrip-
in af ræðunum út með öllum
Rvíkurblöðuuum, þá yrði upplag-
ið að vera stórt. Nú sem stend-
ur eru blöðin sex, og gerum á-
skrifendatölu hvers um sig að
meðaltali 2000; upplagið af þing-
tíðindunum ætti þá að vera 12,000.
Það væri óþarflega mikið og yrði
óþarflega dýrt. Færi nú svo, að
þetta yrði sent út með sumum
blöðunura ea öðrum ekki, þá er
svo gott sem eingiun munur á
þessari nýju uppástungu og hínni,
sem áður kom fram í „íslandi“.
En þetta málefni er vel þe3s
vert, að um það sje rætt, bæði
vegaa þess, hve útgáfa þingtíðind-
anna er nú kostnaðarsöm, og líka
vegna hins, að mikið er í það
varið, að þau verði sem útbreidd-
ust og aðgeingilegust til lesturs
fyrir almenning.
Um fjársöluna.
(Úr Strandasýslu).
Nú er þá öllum Iýðum Ijóst,
hvernig fjársalan til Frakklands
og Belgíu hsfur lánast í þetta
skifti, og mun meðalverð á fje í
öllum kaupfjelögum vera nær 11
kr. Þetta er svó afarlágt verð,
að margir hafa orðið sem þrumu
lostnir við að heyra þau afdrif
fjársölunnar, og það því fremur,
sem margir gerðu sjer heldur góð-
ar vonir um hana, sem einkum
voru byggðar á skýrslu D. Thom-
sens í „Andvara" þ.á. Það var
þó að miklu leyti ástæðulaust,
hefðu menn lesið vel ofan í kjöl-
inn. Því þar sem aílur kostnað-
urvið kindina er orðinn, áður en
hún er seld á Frakklandi, um 11
kr., þá sjá allir hvað kindin þarf
að seljast hátt þegar þangað er
komið.
Nú í kaust var útflutningsfje,
að minasta kosti frá Dalafjelag-
inu, með langvænsta móti, því í
haust var ekki látið nema 100
pd. fje og þar yfir; en hingað til
hefur verið látið allt ofan að 90
pd. fje. Yeturgamalt fje varhjer
allt heídur ljett, svo að fátt náði
100 pd. vigt, og voru það því
mest tvævetrir sauðir og eldri,
sem látnir voru, enda sýnir fjár-
verðið það best, að svo hafi verið,
því meðalverð í fjelaginu. var rúm-
ar 11 kr., en 100 pd. kind gerði
að frá dregnum öllum kostnaði
8 kr. 50 au.
Eftir því sem útlit er með fjár-
sölu framvegis, þar sem eingin
líkindi eru til, að menn vilji senda
fje sitt til Frakklands eða Belgíu
aftur, sökum ófaranna nú, er eðii-
legt, að menn spyrji sjálfa sig á
þessa leið: Á nú að halda fjár-
sölunni leingur áfram eða hætta
með öllu við hana?
Þessari spurningu þurfa menn
að veita fyrir sjer vel og ræki-
l6ga áður en þeir svara henni til
fulluustu.
Að versla með allt það fje, sem
flutt hefur verið út úr landinu
undanfarin ár, við kaupmenn (það
er að segja jafna töiu og verslað