Ísland - 29.03.1898, Side 1
II. ár, 1. ársfj.
Reykjavík, 29. mars. 1898.
13. tölublað.
Minnisspjald.
Landsbankinn opinn dagl. kl. 11 árdegis til 2
siðdegis. — Bankastjóri við kl. ll'/a—172- —
Annar gœslnstjóri við kl. 12—1.
Söfnunarsjóöurinn opinn i barnaskólanum kl.
?9— slðdegis 1. mánud. 1 hverjum mánuði.
Landsbókasafnið: Lostarsaluv opinn daglega
frá kl. 12—2 siðd.; á mánud, mvkd. og ld.
til kl. 3 sd. — Útlán sömu daga.
Fomgripasafnið opið mvkd. og ld. kl. 11—12
árdegis.
Bœgarsjórnar-funiir 1. og 3 fmtd. 1 mán., kl.
5 siðdegis.
Fákelcranefndar-imidir 2. og 4. fmtd. í mán.,
kl. 5 siðd.
Náttúrugripasafnið (i Glasgow) opið hvern
sunnudag kl. 2—3 siðdegis.
Ókeypis lækning á spitalanum á triðjud. og
föstud. kl. 11—1.
Ókeypis augnlækning á spítalanum 1. mánud.
i mánuði hverjum.
Ókeypis tannlækning hjá tannlækni Y. Bern-
höft (Hótel Alexandra) 1. og 3. mánudag 1
mánuði hverjum.
Um sjúkrasjóði.
Eftir Þórð Guðjolmseu lækni.
(Niðurl.)
Af þvi að skýrsla forstjóra yfir
síðastl. ár er enn ókorain, og mig
vantar skýrslu yfir árið 1896,
veið jeg að gefa yfirlit yfir fjár-
hag sjóðanna 1895.
Þá voru við árslok 628 sjóðir
í landinu og var tala fjelagsmanna
nær 155,000.
Tékjur
allra sjóðanna voru 1694,000 kr.
Af þessari upphæð var:
Ársgjald njótandi fjelaga . 62°/0
Styrkur úr ríkissjóði . .28 —
Aðrar tekjur (gjafir, ársgjald
heiðursfjel., vextir af höf-
uðstól o. fl.) . . . 10 —
Gjöld
allra sjóðanna voru 1463,000 kr.
og skiftast þau þannig:
Lækningar, lyf og unibúðir 53 °/0
Fjárhjálp handa sjúkuin . 39 —
Kostnaður við stjórn . . 8 —
Þannig voru tekjur sjóðanna
að jafnaði 1090 aurar á raaun, og
af því fjo eru 7 kr. 80 a. tillag
ujótandi fjelagsinanna, eða 57 au.
á mánuði.
Gjöldin voru 945 aurar á mann,
og af því fje var fjárstyrkur
sjúkra 3 kr. 70 a., eða 67 aurar
hvern sjúkdómsdag, ef taldir eru
sjúkdómsdagur á mann, eins
og að jafnaði hefur verið hin síð-
ustu 4 ár.
Eins og sjá má, gátu sjúkra-
sjóðirnir þetta ár iagt hjer um bil
230,000 kr. í varasjóð.
Svo gæti sýnst, sem reikningur
minn hjer að framan sje rangur,
en það á að eins rót sína að rekja
til þess, að hinar liáu tölur eru
ónákvæmar, þar eð jog hef iátið
þær ieika á þúsundum.
Ef einhverjir vildu reyua að
koma fótum undir sjúkrasjóð á
íslaudi, gætu þeir haft það, sem
hjer er skráð, til hliðsjónar. Mjsr
dylst það ekki, að vjer verðum
fyrst um sinn að láta oss nægja
með sjóði, sem hafa aðeins helm-
ingaf jafnaðartekjum hinnadönsku,
en þá er og mikið unnið. Þaðer
töluvert ódýraia að iifa á íalandi
— eink!.niega í sveit — en í Dan-
mörku, og hjer eru allar lækn-
ingar meira en helrningi dýrari
en á íslandi. Læknisráð kosta
hjer nær því ailstaðar 2 kr., og í
ferðalögum eru hjer teknir 6 kr.
fyrir. hina fyrstu rílu og 4 kr.
fy?ir iiverja af hinum . næstu.
Ilálfrar mílu ferð kostar 4 kr.
Hver míla vegar er þannig á við
meira en dagleið á íslandi. Fyrir
minni háttar skurði taka læknar
hier 4—10 kr. eftir stærð; fyrir
að hj.ílpa konu við barnsburð 15
—25 kr. Þrátt f'yrir þessa taxta
(að frátöldum 25 °/0) falia ekki
nema 3 kr. 12 s. í lækningagjald
á hvera fjelaga sjúkrasjóðanna,
og ætti það, uð öllu öðru jöfnu,
ekki að vera á við moira en háifa
aðra krónu á íalandi.
Ef vjer setjum 45 aura tillag
á mánuði fyrir sjálfstæða fjeiags-
menn og 30 aura á mánuði fyrir
hjú og unglinga, og ef vjer telj-
um ^/g hluta fjelagsmanna ósjálf-
stæða, eins og í Danmörku, ogef
vjer enn fretnur teljum hina áður-
nefndu .l1/,, kr. frá, eigum vjer
eftir 367 aura á ári á hvern ein-
stakiing til annara útgjalda. Nú
getum vjer talið 5n sjúkdómsdag
á mann, eins og talið er 1 Dan-
mörku, og höfum vjer þá 6fni tii
þess að veita hverjum sjálfstæðum
raanni 40 aura í fjárstyrk á dag,
meðan hann er sjúkur. Vinnuhjú
og aðrir, sem hafa föst laun og
fæði, þó þeir sjeu veikir ínokkra
daga, og unglingar frá 15—18
ára, sem eru í foreldrahúsum,
ættu ekki að njóta sjúkrafjár.
Vjer eigum enn oftir 1 kr. 78 a.
á mann, sem mætti verja tillyfja
og annars kostnaðar. Ef börn fje-
laga eiga að fá ókeypis læknis-
hjálp, verður litið eftir fyrir lyf
handa fjelögnm og til stjórnar-
kostnaðar. Mætti ráða bót á því
með því að Iáta fjelagsmenn sjáifa
greiða nokkurn hluta af verði iyfj-
anna.
Jeg hef hjer ekki tekið tiilit til
sjúkrahússgjalds, því það er víðast
á íslandi svo lítið, að það hverfnr
í samanburði við annað lækninga-
gjaid.
Enn fremur gætum vjer átt von
á nokkru fje frá heiðursfjeiögum,
gjöfum góðra manna, sektum fyrir
lagahrot og ágóða af „tombólum41
eða skemmtunum, sem halda mætti
til þess að auka tekjur sjóðanna.
Hver maður ætti við inngönguað
greiða 1 kr. í sjóðinn, og skyldi
það fje, ásamt svo miklu af hin-
um öðrum tekjum sem uunt er,
lagt í varasjóð og sett á vöxtu.
Ef iandfarssóttir kynnu aðg&nga,
væru sjóðirnir illa staddir, efþeir
ættu ekkert í aðra hönd. Efvjer
teljum eftir dönskum mælikvarða,
getum vjer ekki taiið sjóði vora
óyggjandi fyr en þeir eiga í vara-
sjóði 10 kr. á hvern fjelaga.
Það mun hverjum manni Ijóst,
að því yngri sem fjelagsmeim að
jafnaði eru, því betur eru sjóðirnir
staddir. Einnig væri mjög æski-
legt, að bæði hjóna væru fjeiags-
menn, ef börnum skal veitt hjáip
á kostnað sjóðanna.
Yotið getur, að mörgum afies-
endum mínum þyki jeg um of
„dependera af þeim dönsku“, en
jeg verð að færa mjer það tii máls-
bóta, að mig hefur vantað mann-
talsskrá og sjúkdómaskýrslur frá
Í3landi. Seaniiega er þó ástandið
svo svipið á íslsndi og í Dan-
mörku, að vilian verður ekki stór,
ef menn leggja hinar sömu tölur
tii grundvallar. Þó mun jeg
kanna hverjum þeim þakkir, sem
vill fræða mig í þá átt.
Mjer hefur geingið tvennt tii
þess að rita greinarkorn þetta:
Að reyna að afla Iöndum mínum
hjálpar í veikiudum án tilfinuan-
legra útgjaida, og aJ reyna að
bæta kjör ísieaskra lækna, sem
því miður oft eiga illt með að
heimta inn þau lauu verka siuna,
sem þeirn ber að rjettu lagi. Því
betri sem kjör þeirra verða, því
meira mun þeim vaxa áhugi á
stirfi þeirra, og þvi meira geta
þeir lagt í sölurnar til þess &ð
geta orðið iaudi og lýð að sem
bestum notum.
Jeg vona, að stjettarbræður míu-
ir og aðrir greindir menn ræði og
riti um mál þetta og haldi þyí
fram. Ef það nær fram að ganga,
mun margur síðar kunna þeim
þakkir.
Jeg hef í hyggju að láta prenta
ágrip af lögum fyrir íslenska
sjúkrasjóði og senda stjettarbræðr-
um mínum nokkur eintök hverj-
um til útbýtingar meðal þeirra
manna, er kynni að þykja mál
þetta nytsamt, þótt nýtt sje.
Hverjura, sem óskar þess, gef
jeg ailar þær leiðbeiniugar, sem
unnt er.
Kaupmannahöfn, Priðriksborgargötu 18,
í febrúar 1898.
Dreyfus-málið.
(Framh.).
Þetta eru helstu atriði þessa
fræga bjefs, eu mjög margt hefur
orðið að fella úr rúmsins vegna,
því að brjeflð er afarlangt. Niður-
iag þess verður þó að tilfæra orð-
rjett, ef menn eiga að fá einhverja
hugmynd um málið og hljóðar það
svo:
„Jeg ákæri du Paty de Clam
ofursta fyrir það, að hann hefur
— ef tii vili af vanþekkingu, —
verið hinn djöfullegi frumkvöðull
að þessum iagalega giæp og fyrir
það, að hann eftir á hefur varið
þetta óbótaverk sitt um 3 ára tíma
með hinum viðbjóðslegustu og glæp-
samlegustu svikabrögðnm.
„Jeg ákæri Mercier hershöfð-
ingja1 fyrir að hanu hefur, að
minnsta kosti af þrekleysi, gerst
samsekur í eiuhverju hinu hræði-
legasta órjettlæti atdariunar.
„Jeg ákæri Billot herforingja
fyrir það, að hann hefur haft
í höndum sjer fullnægjandi sann-
anir um sakleysi Dreyfus, en þeim
sönnunum hefur hann drepið nið-
nr og fyrir það, að hann hefur
gert sig sekan í glæp gegn mann-
kyninu og rjettvísinni af pólitisk-
um ástæðum og til þess að bjarga
kermálaráðaneytinu frá kneisu.
„Jeg ákæri þá herforingjana
Boisdefíre og Qonse fyrir hluttöku
í sama glæp; hinn fyrnefadi hef-
ur vafalaust leiðst af trúarofstæki,
hinn síðarnefndi af stjettardrambi
þvi, er breytir hermálaráðaneyt-
inu í heiiagan, ótvíræðan helgi-
dóm.
„Jeg ákæri Pellieux herforiugja
og Bavary major2 fyrir að hafa
kaidið glæpsamlega rannsókn, en
þar með á jeg við hina ótrúlega
hlutdrægu rannsókn, er hinn siðar-
nefndi hefur gefið skýrsiu um og
reist henni þar með minnisvarða
naglalegrar ósvífni.
„Jeg ákæri hermálaráðaneytið
fyrir að hafa beitt andstyggiieg-
nm undirróðri í dagbiöðunum ...
til þess að leiða almenningsáliiið
á glapstiga og hilma yfir glæp
sinn.
„Jeg ákæri að endiugu hinn
fyrri hermáladómstól fyrir að hafa
misþyrmt rjettvísiani með dómi
sínum og jeg ákæri seinui her-
máiadómstólinn fyrir að hafa breitt
‘) Hann var hermálaráðgjafi [iá er Drey-
fus var dæmdur.
a) Hann tók þátt í rannsökninni gegn
Esterbazy og gaf opinbera skýrslu um
hana.
yfir þetta lagabrot samkvænd skip-
un, með því að drýgja þann glæp,
að sýkna sekan mann móii betri
vitund.
„Mjer er fulikunnugt, að um
leið og jeg kem fram með þessar
ákærur, stofna jeg sjálfum rajer
í þá ábyrgð, er af þeim kan i að
leiða samkvæmt 30. og 31. gr.
prentlaganna frá 29. júlí 1881,
þar sem ákveðin er hegning fyrir
ærumeiðandi ásakanir“.
Zoia botnar brjefið á þá leið, að
hann kveðst eigi koma frsm raeð
þessar ákærur &f hatri eða óvild
til nokkurs manns; hann þekki
eigi þá, sem hann ákærir, flesta
þeirra hafi hann jafnvsl eigi sjeð.
En samviska sín mundi eingan
frið hafa, ef hann stæði og liorfði
þegjandi á svo svívirðiiegt rang-
læti.
Brjef þetta flaug á vængjum
vindanna út um allan heim, og
víðast var henni stórlega fagaað,
þvi að svo má að orði kveða, að
nálega allur hinn menntaði heim-
ur standi með Zola í þessu máli.
Menn dáðust að sannleiksást og
sannfæringarþreki þess manns, er
þorði að sl&ungva slíkum ummæl-
um framan í hinn franska her og
hinn franska skiíi, er nú virðast
h&fa bundið með sjer ástúðlegt
fóstbræðraiag. Hraðskeyti þutu
til Zola úr allri veröldinui tií þess
að þakka honutn fyrir lesturinn.
Þar á meðal sendi Björnstjerne
Björnssoa honum heit og iunileg
þakklætisorð. Fiest hraðskeyti
segist Zola hafa feingið frá Norð-
uilöadum, enda k veðst hann hyggja,
að rjettiætistiifinning manna muni
óvíða jafn vakandi sem þar. —
Um þessar mundir sendu og fjölda-
marg&r norskar kouur frú Drey-
fus brjef, þar sem þær vottuðu
henni hiuttekning sína.
En á Frakklandi vakti greinin
trylltan gauragang. Skrilshóparn-
ir æddu fram og aftur.um borg-
ina og Ijetu biótsyrðin og formæl-
iugarnar dynja yfir Zola og öyð-
ioga. Margir stúdeutar tóku og
þátt í þessu skrílsæði. — Blaða-
mennimir hömuðust bæði með og
móti, þó margfalit fleiri á móti.
Einna harðvítugastur allra þeirra
var þó Rochefort, alkunnur nagi-
bítur og gamall fylgismaður Bou-
langers. Hann hefur fjaudskap-
ast við fylgismeun Dreyfus frá
upphafi og borið þá öllum brixl-
um, fæstum sönnum en flestum