Freyja - 01.10.1898, Blaðsíða 5

»
FRIiYJA, OCTOBER 1898.
íim konum. Forfeður þeirra hafa
mann fram af manni barist fvrir vel-
ferð þessa lands, og skreytt það þeim
frægðarijóma sem heimurinn bejrgir
kné sín fyrir. Þessar konur koma frá
háskólunum sein kennarar; frá ritst.
borðinu og prédikunarstólnum, rith.
og prédikarar; frá réttarsalnum og
sjúkrastofnunum, lögfræðingar og
'læknar; og frá hamingjusömum
lieimilum heiðraðar og elskaðar eig-
inkonur, mæður, systur og dætur.
þessar konur þekkja þarfir þjóðfé-
lagsins á öllum stigum þess, allt ífrá
hinni ábyrgðarfullu stöðu embættis-
mannsins og stjórnfræðingsins til
hinnar lægstu tröppu hins stríðandi
starfandi heims; og eru því sérlega
vel fallnar t.il að tala. rita. og greiða
skynsamlega atkvæði viðvíkjandi
öllum hinum djúpu yfirgripsmiklu
velferðarmilum þjóðarinnar. Atkv.
þeirra er neitað, og iögreglan rekur
þær burt, af því að þær eru ekki
,male eitizeiish Á eftir sér heyra þær
hæðnishlátur skrílsins er þær hrygg-
ar og niðurlútar hverfa heim aftur,
kúgaðar af löggjafarvaldinu til að
fcrúa kjósðndunum, þesmm fáf'róða
hugsunarlausa fjölda fyrir framtíðar
velferð sinna sérstöku mála og ríkis-
ins í heild sinni
Ánauðarokið sem útlendur sigur-,
vegari leggur á hina yfirunnu, er
vanalega hinn sorglegasti þáitur
«érhverrar styrjaldar. En slíkt er þó
hlutskifti hinna frjálsbornu kvenna,
í þessu frelsisins landi. Þessir að-
kornnu menn frá ,gamla heiminum'
hafa séð konur steinleggja götur stór-
borganna, bera tígulstein og veggja
lím upp bratta og háa stiga, bera og
rlraga þungar byrðar þar sem karl-
menn liafa rekið á eftir. Hvílíkt
<iæmi fyrir þá sem drottna yfir kon-
um þessa lands, meðan þær sjálfar
■ekki mega til leggja kosninga þeirra
manna er sveifla sverði laganna yflr
höfðum þeirra. Getur nokkur heil-
vit.a maður ímyndað sör að áhrif
slíkra manna séu hollari en hinna
vitrustu, menntuðustu og beztu
kvenna þessa lands.
Fyrsta tilhneging sérhverrar upp-
lýstrar veru er að taka í stjórnar-
taumana/ segir Mathew Arnold.
Þessi krafa verður æ sterkari og
sterkari hjáöllum menntuðum konum
einmitt'vegna þess, að þær þekkja svo
vel endurbóta þörfina í þjóíölaginu.
Hversu voðalega svört verður ei
sú síða í augum niðja vorra, ersagn-
fræðingar komandi timarita á hina
yfirstandandi pólitisku afstöðu vora
í þessu frelsisins landi. Vér lesum
með þegjandi undru n hin djúpeæu
orð sem vitringar hins Gríska og
Romverska iýðveldis töluðu í nafni
frelsisins; og oss furðar það mjög, að
undir slíkri stjórn skyldi þrælahald
eiga sér stað. En dýpri verður undr-
un niðja vorra er þeir vita að þrælar
þessara tíma hafa rerið inar vitrustu
lconur;—konur sem árlega borga í
ríkishyrzluna svo miljónum dollara
skiftir. Konursem hlyntu að vísind-
um, gáfu stórfö til skóla, kyrkna og
góðverka stofnana þessa lands. Þess
mun og varla dæmi finnast í allri
veraldarsögunni að lögin hafi þving-
að svo,stórann hóp af hinu bezta
fólki heillar þjóðar til að gefa sína
pólitisku hagsmuni á vald hins fá-
fróða almennings. Slíkt er óskiljan
legt mannviuum þessarar aldar, og ó-
bærileg niðurlæging fyir konurnar.
Ennþá einusinni, heiðruðu herrar:
krefjum vör yður um réttindi þess-
ara löghlýðnu,mentuðu borgara. Það
er yðar skylda að sjá um að ekkert
ríki í sambandinu svifti þegna sína
borgaralegum þegnréttindum hvaða
,kyns‘ sem þeir eru, alveg eins og
þér gjörið, hverrar þjóðar og litar
sem þeir eru,
Ef þingið óttaðist áhrif hins óupp-
lýsta fjölda er þegar mundi gefa sig
fram við kosningar, mætti binda
þann rétt menntunar skilyrðum;það
yrði óefað til óútsegjanlegrar bless-
unar fyrir land og lýð, og þvrfti eng-
anveginn að koina í bága við rétt
einstaklingins, né hindra hið lang-
þreiða jafnrétti. Það væri einnig spor
í framfaraáttina, sem vorir beztu
menn álíti óumflýjanlegt vegna þess
hve margir útlendingar lenda dag-
lega við strendur ættlands vors.
Einn af yflrdómurunum sagði fyr-
ir skömmu síðan, að framvegis skrifi
hann ekki undir borgarabréf nokk-
urs manns, nema hann læsi og skrif-
aðienskatungu.
Ef þingið vill bæta inni 1G. laga-
grein við, og þannig gefa menntuð-
um konum fullkominn þegnrött, og
gjörir lestur og skrift á enska tungu
að skilyrði fyrir þegnréttindum
hvers rnanns, þá mun árdagsroði
nítjándu aldarinnar ijóma yflr þetta
lýðveldi, byggt á traustari grund-
velli, en það er nú.
BISMARK
Við dauða Bismarks sér heimur-
inn á bak einu liinu mesta stjórn-
mála-trölli, sem uppi hefur verið,
síð in við fráfall Napoleons fyrsta.
Bismark átti nokkra samtíðar
keppinauta, en fyrir viljaþrek og
staðfestu bar hann ægishjálm yfir
þá alla. Bismark var Þýzkalandi
það, sem Cavour var Ítalíu, Glad-
stone Englandi og Lincoln Banda-
ríkjunum. En hann var meira, því
hann gjörði meira en laða og leiða,
hann uppbyggði það ríki, er hann
síðan stjórnaði. Hann vareins mik-
ill og þeir, en hans mikilleiki kom
fram í gagnstæða átt við þeirra.
Þeir voru hreyfiafl lýðveldis og
menningar hugmynda 19 aldarinn-
ar; liann var lifandi ímvnd einveld-
isins. Þeir trúðu á stjórn fólksins;
hann á alveldi eins manns. Hann
sagði: „Þýskaveldi verður að mynd-
ast ineð járni og blóði;“ og þannig
myndaði hann það. Fáir hafa þeir
menn uppi verið sem hefðu getað
sameinað öll þýsku smáríkin undir
eina krónu eins og hann gjörði. I
ófyrirleitnum tilgangi, kjarkmikl-
um framkvæmdum og stjórnarfars
hörku, minnir bann oss á Napoleon
mikla. Þýskaveldið hefur ekki að
eins verið sýnishorn hans stjórnfræð-
islegu snildar; heldur hefur það ver-
ið risi sá sem andað hefur á hinar
ó -agjörnu Evrópu þjóðir og haldið
þeim í skef jum. Hann hefur þröngv-
að þeim þjóðum til að halda kvrru
fvrir, sem voru reiðubúnar að
stökkva upp og bíta hver aðra á
barkann; en einmitt með því hefur
hann byggt þær stofnanir sem ala
úlfúð og óánægju ineða.1 þeirra. Bis-
mark hefur myndað Þýskaveldið,og
hann er orsök í anarchista og social-
ista skoðunum þeirn sem þar hafa
rutt sör til rúms. Hann var mikil-
menni; tilgangur hans var góður;
og fyrir sannfæringu sína hefði hann
fúslega lát.ið iíf sitt. En hvað mikið
sannarlegt gagn hann hefur unnið
þjóð sinni, mun tíminn leiða í ljós.
Facts and Fictiox
Visa,
til Kristínar D. Johnson, flutt ásani
komu að Hallson.
Skíld— hér kona kemur,
kvæðin flytur gæða.
Sinnar þjóðar sómi,
sól, er ofners-bóla.
Allar dísir dansa,
um Dvalins óðarsali,
lienni lið sitt leggja,
lífs um aldiir vífsins.
Hallgrímur Hólni,